«Կենտրոնական հետախուզական վարչություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չNo edit summary
No edit summary
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Կազմակերպություն
{{չեզոքություն}}
|հայերեն անվանում = Կենտրոնական հետախուզական վարչություն
{{շահերի բախում|}}
|բնօրինակ անվանում = Central Intelligence Agency
{{Թարմացնել}}
|վերնամասի գույն =
[[Պատկեր:Flag of the United States Central Intelligence Agency.svg|մինի]]
|վերնագրի գույն =
'''Կենտրոնական հետախուզական վարչություն''', (ԿՀՎ) (Central Intelligence Agency-CIA), [[ԱՄՆ]]-ի արտասահմանյան հետախուզության կենտրոնական ծառայությունը։ Ստեղծվել է [[1947]] թվականին։ Գաղափարական ղեկավարն ու դիրեկտորը եղել է Ալլեն Դալեսը։ ԿՀՎ-ի (1978-ին ուներ մոտ 10 հազար աշխատակից) միջուկն են կազմում 3 «դիրեկտորատները»՝ անալիտիկ-լրատվական, օպերատիվ (հետախուզական միջոցառումների նախապատրաստում են), գիտատեխնիկական (ռադիոալիքակալում, օդային և տիեզերական հետախուզություն և այլն)։ Այն իրականացնում է ԱՄՆ-ի միջազգային գործունեության առավել գաղտնի մասը, ամենից առաջ աջակցում հետադիմական ուժերին։ ԿՀՎ նախապատրաստել է վարձկանների ներխուժումը [[Կուբա]] (1961), հակահեղափոխական ելույթներ [[Հունգարիա]]յում (1956), [[Չեխոսլովակիա]]յում (1968), գաղափարական անհաշտ պայքար է մղում [[ԽՍՀՄ]]-ի և սոցիալիստական մյուս երկրների դեմ՝ օգտագործելով «Ազատություն» և «Ազատ Եվրոպա» ռադիոկայանները, ԱՄՆ-ի լրատվական գործակալությունը (ՅՈւՍԻԱ), հեղաշրջումներ և դավադրություններ է կազմակերպում զարգացող երկրներում ([[Գվատեմալա]], [[Ինդոնեզիա]], [[Չիլի]] և այլն), նախաձեռնում մահափորձեր առաջադեմ գործիչների դեմ (Պ. Լումումբա և այլն)։ ԿՀՎ-ի դիրեկտորին նշանակում է պրեզիդենտը, հաստատում՝ սենատը։ Շտաբ-կայանը գտնվում է Լանգլիում (Վաշինգտոնի արվարձան)։
|պատկեր = CIA.svg
{{ՀՍՀ}}
|պատկերի սահմաններ =
|լայնություն =
|նկարագրություն = ԿՀՎ զինանշանը
|քարտեզ =
|քարտեզի լայնություն =
|քարտեզի նկարագրություն =
|քարտեզ2 =
|հապավում = CIA<br />(ԿՀՎ)
|կարգախոս = «Ազգի աշխատանք։ Հետախուզության կենտրոն»<br /><small>Ոչ պաշտոնական՝ «Եվ ճշմարտությունը կճանաչեք. և ճշմարտությունը կազատե ձեզ» ([[Ավետարան ըստ Հովհաննեսի|Հովհաննես 8:32]])</small><ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/news-information/featured-story-archive/ohb-50th-anniversary.html |title=CIA Observes 50th Anniversary of Original Headquarters Building Cornerstone Laying – Central Intelligence Agency|publisher=Central Intelligence Agency|accessdate=սեպտեմբերի 18, 2012}}</ref>
|նախորդող = [[Ռազմավարական ծառայությունների հիմնարկ]]<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/about-cia/history-of-the-cia/index.html |title=''History of the CIA'', CIA official Web site |publisher=Cia.gov |accessdate=մարտի 28, 2014}}{{ref-en}}</ref>
|հաջորդող =
|հիմնադրված = [[Սեպտեմբերի 18]], [[1947]]
|լուծարված =
|տիպ =
|կարգավիճակ =
|նպատակներ =
|շտաբակայան = [[Ջորջ Բուշի անվան հետախուզական կենտրոն|Ջ. Բուշի անվան հետախուզական կենտրոն]]
|տեղագրություն = {{Դրոշ|ԱՄՆ}} Լենգլի, [[Վիրջինիա]], [[ԱՄՆ]]
|կոորդինատներ = {{coord|display=title|38|57|8|N|77|8|42|W|type:landmark_region:US}}
|տարածաշրջան =
|մասնակցություն =
|լեզուներ =
|գլխավոր քարտուղար =
|ղեկավարի պաշտոն = Տնօրեն
|ղեկավարի անուն = Ջոն Օ. Բրենան
|ղեկավարի պաշտոն2 = Փոխտնօրեն
|ղեկավարի անուն2 = Դեյվիդ Ս. Քոհեն
|ղեկավարի պաշտոն3 =
|ղեկավարի անուն3 =
|ղեկավարի պաշտոն4 =
|ղեկավարի անուն4 =
|կարևոր անձինք =
|հիմնական մարմին =
|վերադաս կազմակերպություն = Չկա
|ստորադաս կազմակերպություններ =
|պատկանելիություն =
|բյուջե =
|անձնակազմի թիվ = 21 575
|կամավորների թիվ = 15 միլիարդ [[ԱՄՆ դոլար]] ([[2013]])<ref name="wp20130829">{{cite news |url=http://www.washingtonpost.com/world/national-security/black-budget-summary-details-us-spy-networks-successes-failures-and-objectives/2013/08/29/7e57bb78-10ab-11e3-8cdd-bcdc09410972_story.html |date=օգոստոսի 29, 2013 |accessdate=օգոստոսի 29, 2013 |first=Barton |last=Gellman |author2=Greg Miller |work=[[The Washington Post]]|title=U.S. spy network's successes, failures and objectives detailed in 'black budget' summary}}{{ref-en}}</ref>
|կայք = {{URL|https://www.cia.gov}}
|ծանոթագրություններ =
|նախկին անվանումներ =
|Վիքիպահեստում =
}}
 
'''Կենտրոնական հետախուզական վարչություն''', '''ԿՀՎ''' ({{lang-en|Central Intelligence Agency}}, ''CIA''), [[ԱՄՆ]] [[ԱՄՆ դաշնային կառավարություն|դաշնային կառավարության]] արտասահմանյան [[Հետախուզություն|հետախուզության]] կենտրոնական ծառայություն։ Կոչված է ողջ աշխարհում ազգային անվտանգության տեղեկատվության հավաքման, մշակման և վերլուծության համար։ Որպես ԱՄՆ հետախուզական համայնքի (IC) անդամ, հաշվետու է Ազգային հետախուզության տնօրենին, ինչպես նաև մասնագիտացված է ԱՄՆ նախագահի և կառավարության համար հետախուզական ծառայություններ մատուցելու մեջ։
 
Ստեղծվել է [[1947]] թվականին՝ Ալեն Դալասի կողմից։ ԿՀՎ-ի միջուկն են կազմում 5 վարչությունները՝ թվային նորարարության, վերլուծության, օպերատիվ (հետախուզական միջոցառումների նախապատրաստում), գիտատեխնիկական (ռադիոալիքակալում, օդային և տիեզերական հետախուզություն և այլն) և օժանդակության։ ԿՀՎ տնօրենը նշանակում է նախագահի, և հաստատվում սենատի կողմից։ [[Գլխադասային գրասենյակ|Գրասենյակ]]ը գտնվում է Լենգլի բնակավայրում ([[Վիրջինիա|Վիրջինիա նահանգ]])։
 
Գործունեության ողջ ընթացքում ԿՀՎ-ն հաճախ է հայտնվել քննադատությունների կիզակետում։ ԿՀՎ-ի նախաձեռնությամբ տարիների ընթացքում կատարվել են փորձարկումներ մարդկանց վրա, արտահերթ արտահանձնումներ, ֆիզիկական բռնությամբ կիրառվել հարցաքննություններ, կազմակերպվել թիրախային սպանություններ, մահափորձեր, ինչպես նաև ֆինանսավորվել և մարզվել են զինյալների խմբեր, որոնք ավելի ուշ վերածվել են դասալիքների<ref name="Resolution 1507 2006">[http://assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta06/ERES1507.htm Resolution 1507 (2006).] Alleged secret detentions and unlawful inter-state transfers of detainees involving Council of Europe member states{{ref-en}}</ref><ref name="WaPoJun22">{{cite news |first=Karen |last=DeYoung |authorlink=Karen DeYoung |author2=Walter Pincus |title=CIA to Air Decades of Its Dirty Laundry|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/06/21/AR2007062102434_pf.html |publisher=Washington Post |date=հունիս 22, 2007 |accessdate= հունիսի 22, 2007}}{{ref-en}}</ref><ref name="washingtonpost.com">{{Citation|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2005/11/01/AR2005110101644.html |publisher=Washington Post |title= CIA Holds Terror Suspects in Secret Prisons |date=նոյեմբերի 2, 2005 |accessdate=փետրվարի 19, 2007 | first=Dana | last=Priest}}{{ref-en}}</ref>։
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
 
== Արտաքին հղումներ ==
* [https://www.cia.gov Պաշտոնական կայք]{{ref-en}}
 
{{ՀՍՀ}}
[[Կատեգորիա:Կենտրոնական հետախուզական վարչություն]]