Վիքիպեդիա

«Բուրբոններ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չNo edit summary
ճշտումներ ներքին հղումների համար
Տող 5.
[[File:Arms of the Kingdom of France.svg|thumb|Ֆրանսիայի թագավորական զինանշան]]
 
'''Բուրբոններ''' ([[Թվի քերականական կարգ#Եզակի թիվ|եզ․]]՝ Բուրբոն, [[ֆրանսերեն|ֆր․]] – Bourbon, [[իսպաներեն|իսպ․]] – Borbón, [[իտալերեն|իտալ․]] – Borbone), եվրոպական[[Կաթոլիկություն|կաթոլիկ]] [[տոհմ]], [[ֆրանսիա]]կան թագավորական տուն՝ [[Կապետինգներ]]ի թագավորական տան կրտսեր ճյուղ, որը ծագել է [[Ռոբերտ դե Կլերմոն|ՌոբերիցՌոբերտից]] ([[1256]]—[[1317]] թթ․ [[Կլերմոն Ֆերան|Կլերմոն]]ի իշխան, կնոջ կողմով [[սիր]] դե Բուրբոն), որը [[Լուի Սուրբ|Սուրբ Լյուդովիկոս IX]] –ի որդին էր։ Ֆրանսիական գահ է բարձրացել [[1589]] թվականին Կապետինգների մյուս՝ [[Վալուաներ]]ի տոհմի հետ միավորումից (ի դեմս [[1562]] թ․–ից [[Նավառա (ինքնավար համայնք)|Նավարա]]յի թագավոր [[Հենրի IV (Ֆրանսիա)|Հենրի Նավարացու]])։<ref>Սեմյոնով Ի․ Ս․ [https://books.google.am/books?id=ZRI9pZL3k34C&pg=PA3&hl=ru&source=gbs_selected_pages#v=onepage&q&f=false| Եվրոպայի քրիստոնեական տոհմեր։ Ինքնիշխանությունը պահպանած տոհմեր։ Ծագումնաբանական տեղեկատու] ISBN 5-224-02516-8{{ref-ru}}</ref> Տոհմը գահից զրկվել է [[1792]] թ․ և կրկին գահ է բարձրացել [[Նապոլեոն Բոնապարտ|Նապոլեոնի]] պարտությունից հետո՝ [[1814]] թվականին օտարեկրյա դաշնակիցների ազդեցությամբ։ Վերջնականապես գահակալումից զրկվել է [[1830]] թ.-ին, [[Հուլիսյան հեղափոխություն (1830)|հուլիսյան հեղափոխության]] արդյունքում։
 
== Ծագում ==
Բուրբոնները ազնվական տուն էին դեռևս [[կապետինգներ]]ի շրջանում՝ առնվազն [[13-րդ դար]]ի սկզբներից․ այդ ժամանակ բուրբոնների կալվածքները կառավարում էր իշխանը կամ [[ֆեոդալ]]ը (''Seigneur de Bourbon''), որը Ֆրանսիայի թագավորի [[վասալիտետ|վասալ]]ն էր։ «Բուրբոնների տուն» ("Maison de Bourbon") հասկացությունը կարող էր օգտագործվել և՛ առաջին ճյուղի՝ Բուրբոն - Դամպիերի տան, և՛ երկրորդ ճյուղի վերաբերյալ, որին պատկանում էին կալվածքները։
 
[[1268]] թվականին [[Կլերմոն Ֆերան|Կլերմոն]]ի դուքս Ռոբերտը՝[[Ռոբերտ դե Կլերմոն|Ռոբերտը]]՝ Ֆրանսիայի թագավոր [[Լուի Սուրբ|Լյուդովիկոս IX Սուրբի]]-ի կրտսեր՝ վեցերորդ որդին, ամուսնացավ բուրբոնների տան ժառանգ [[Բեատրիս Բուրբոնացի|Բեատրիս Բուրբոնացու]] հետ։հետ [[1327]](կամ թվականին նրանց որդի Լյուդովիկոսը դարձավ Բուրբոնների [[դուքս]]։ Նրա հաջորդը՝ [[Չարլզ դը Բուրբոն]]ըԲուրգունդացի, Ֆրանսիայիֆր․ զորքերիBéatrice գլխավորde հրամանատար ([[կոնս­տեբլ]]ըBourgogne), Բուրբոնյան արական ճյուղի վերջին ներկայացուցիչն էր․ նա մահացավ [[1527]] թվականին։ Քանի որ նա որոշել էր վտարանդի լինել և կռվել [[Սրբազան Հռոմեական կայսրություն|Սրբազան Հռոմեական Կայսրության]] կայսր [[Չարլզ V]]-ի դրոշի ներքո, նրա տիտղոսը կասեցվեց։ հետմահու։
[[File:Henry IV of france by pourbous younger.jpg|thumb|[[Հենրի IV (Ֆրանսիայի թագավոր)|Ֆրիանսիայի թագավոր Հենրի IV]], [[Ֆրանսիա]]յի առաջին բուրբոն թագավորը, [[Փարիզ]], [[Լուվր|Լուվրի թանգարան]], հեղինակ՝ [[Ֆրանց Փորբուս Կրտսեր]]<sub>([[նիդերլանդերեն]]–Frans Pourbus the Younger, [[1569]] — [[1622]])</sub>, [[1610]] թվական]]▼
Պահպանվեց բուրբոնների տան մեկ այլ ճյուղ՝ [[Վենդոմի դքսություն|Վենդոմի դքսության]] տոհմը։ Վենդոմյան ճյուղի ներկայացուցիչները [[1555]] թվականին դարձան [[Պիրենեյան լեռներ]]ի հյուսիսային մասում գտնվող [[Նավարե թագավորություն|Նավարե թագավորության]], այնուհետև՝ Ֆրանսիայի միապետեր, երբ Նավարեի թագավոր Հենրի III-ը դարձավ [[Հենրի IV (Ֆրանսիայի թագավոր)|Ֆրիանսիայի թագավոր Հենրի IV]]: Հետագա շրջանում այս հարստության ներկայացուցիչները պարզապես անվանվում էին բուրբոններ՝ մինչև կրտսեր-իշխանական ճյուղի ի հայտ գալը։▼
 
[[1327]] թվականին նրանց որդի [[Լյուդովիկոս I Կաղ (Մեծ)|Լյուդովիկոսը]] դարձավ Բուրբոնների [[դուքս]]։ Բուրբոնյան արական ճյուղի վերջին ներկայացուցիչն էր [[Կարլ III Բուրբոնացի]]ն, Ֆրանսիայի զորքերի սպարապետ ([[գունդստաբլ]]), [[Ֆրանսիայի գունդստաբլներ|Ֆրանսիայի կոնստեբլ]], որը մահացավ [[1527]] թվականին։ Քանի որ նա որոշել էր վտարանդի լինել և կռվել [[Սրբազան Հռոմեական կայսրություն|Սրբազան Հռոմեական Կայսրության]] կայսր [[Չարլզ V]]-ի դրոշի ներքո, նրա տիտղոսը կասեցվեց հետմահու։
Տոհմը գահից զրկվել է [[1792]] թ․ [[Ֆրանսիական մեծ հեղափոխություն|Ֆրանսիական մեծ հեղափոխության]] արդյունքում։ [[1814]] թվականի [[ապրիլի 6]]–ին [[Շառլ-Մորիս Թալեյրան|Թալեյրանի]] խորհրդով և օտարեկրյա դաշնակիցների ազդեցությամբ սենատը հայտարարեց [[Ֆրանսիա]]յում բուրբոնների միապետության կրկին վերականգնման մասին ի դեմս [[Լուի XVIII]]–ի։ [[1814]] թվականի [[մայիսի 30]] –ին [[Ալեքսանդր I]]–ի պնդմամբ Լուի XVIII–ը ստորագրեց [[Փարիզյան խաղաղության պայմանագիր (1814)|Փարիզյան խաղաղ պայմանագիրը]]։ Վերջնականապես գահակալումից զրկվել է [[1830]] թ.-ին, [[Հուլիսյան հեղափոխություն (1830)| հուլիսյան հեղափոխության]] արդյունքում։▼
▲[[File:Henry IV of france by pourbous younger.jpg|thumb|[[Հենրի IV (Ֆրանսիայի թագավոր)|Ֆրիանսիայի թագավոր Հենրի IV]], [[Ֆրանսիա]]յի առաջին բուրբոն թագավորը, [[Փարիզ]], [[Լուվր|Լուվրի թանգարան]], հեղինակ՝ [[Ֆրանց Փորբուս Կրտսեր]]<sub>([[նիդերլանդերեն|նիդ․]]–Frans Pourbus the Younger, [[1569]] — [[1622]])</sub>, [[1610]] թվականթ․]]
▲Պահպանվեց բուրբոնների տան մեկ այլ ճյուղ՝ [[Վենդոմի դքսություն|Վենդոմի դքսության]] տոհմը։ Վենդոմյան ճյուղի ներկայացուցիչները [[1555]] թվականին դարձան [[Պիրենեյան լեռներ]]ի հյուսիսային մասում գտնվող [[ՆավարեՆավառայի թագավորություն|ՆավարեՆավարայի թագավորության]], այնուհետև՝ Ֆրանսիայի միապետեր, երբ Նավարեի թագավոր Հենրի III-ը դարձավ [[Հենրի IV (Ֆրանսիայի թագավոր)|Ֆրիանսիայի թագավոր Հենրի IV]]: Հետագա շրջանում այս հարստության ներկայացուցիչները պարզապես անվանվում էին բուրբոններ՝ մինչև կրտսեր-իշխանական ճյուղի ի հայտ գալը։
 
▲Տոհմը գահից զրկվել է [[1792]] թ․ [[Ֆրանսիական մեծ հեղափոխություն|Ֆրանսիական մեծ հեղափոխության]] արդյունքում։ [[1814]] թվականի [[ապրիլի 6]]–ին [[Շառլ-Մորիս Թալեյրան|Թալեյրանի]] խորհրդով և օտարեկրյա դաշնակիցների ազդեցությամբ սենատը հայտարարեց [[Ֆրանսիա]]յում բուրբոնների միապետության կրկին վերականգնման մասին ի դեմս [[Լուի XVIII]]–ի։ [[1814]] թվականի [[մայիսի 30]] –ին [[Ալեքսանդր I]]–ի պնդմամբ Լուի XVIII–ը ստորագրեց [[Փարիզյան խաղաղության պայմանագիր (1814)|Փարիզյան խաղաղխաղաղության պայմանագիրը]]։ Վերջնականապես գահակալումից զրկվել է [[1830]] թ.-ին, [[Հուլիսյան հեղափոխություն (1830)| հուլիսյան հեղափոխության]] արդյունքում։
Բուրբոնների տոհմը ոչ միայն ամենահին, այլև առավել բազմաքանակն է եվրոպական թագավորական տներից։ Դեռևս Հենրի Նավարսկու Ֆրանսիայի թագավոր հռչակումից առաջ Բուրբոնների հիմնական տոհմածառից անջատվել են [[Կոնդե]]ի արքայազնները և մի քանի այլ ճյուղեր, որոնցից միայն Բուրբոն–Բյուսե ճյուղը շարունակվում է ց՚այսօր։▼
 
▲Բուրբոնների տոհմը ոչ միայն ամենահին, այլև առավել բազմաքանակն է եվրոպական թագավորական տներից։ Դեռևս [[Հենրի ՆավարսկուIV (Ֆրանսիա)|Հենրի Նավարացու]] Ֆրանսիայի թագավոր հռչակումից առաջ Բուրբոնների հիմնական տոհմածառից անջատվել են [[Կոնդե]]ի արքայազնները և մի քանի այլ ճյուղեր, որոնցից միայն Բուրբոն–Բյուսե ճյուղը շարունակվում է ց՚այսօր։
 
== Տես նաև ==
* [[Ֆրանսիայի առաջին արյունակից արքայազններ]] (ֆր. Premier prince du sang)
* [[Բուրբոնների սենյորների և հերցոգների ցանկ]]
 
== Գրականություն ==
* Дебидур А. Дипломатическая история Европы. — Ростов-на-Дону: Феникс, 1995. — Т. 1. — С. 27-29. — ISBN 5-85880-088-2
* Սեմյոնով Ի․ Ս․ [https://books.google.am/books?id=ZRI9pZL3k34C&pg=PA3&hl=ru&source=gbs_selected_pages#v=onepage&q&f=false| Եվրոպայի քրիստոնեական տոհմեր։ Ինքնիշխանությունը պահպանած տոհմեր։ Ծագումնաբանական տեղեկատու] ISBN 5-224-02516-8{{ref-ru}}
* Davies, Norman (2011), «Ch.3 : Burgundia: Five, Six or Seven Kingdoms (c. 411-1795)», Vanished Kingdoms: The History of Half-Forgotten Europe, London: Allan Lane, pp. 85-150, ISBN 978-0-141-04886-4
 
== Ծանոթագրություններ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Բուրբոններ» էջից