«Լաոս»–ի խմբագրումների տարբերություն

Մարդու բնակության ամենավաղ հետքերը Լաոսում վերաբերում են վերին քարի դարին: Մ. թ. I հազարամյակի 1-ին կեսին Լաոսում քաղաքական և տնտեսական մեծ կշիռ է ունեցել կհմերական Ֆունան պետությունը: IX— XIIIIX—XIII դդ. առաջացել է Կամբուջադեշա պետությունը: XIII դ. սկզբին Հյուսիսային և Կենտրոնական Լաոսում գերիշխող է դառնում թայ-լաոսյան էթնիկական տարրը: [[1353]]-ին ստեղծվել է Լանսանգ պետությունը, որը [[1707]]-ին մասնատվել է Լուանգպրաբանգի և Վիենտյանի իշխանությունների: [[1893]]-ին Լուանգպրաբանգում հաստատվել է ֆրանսիական[[ֆրանսիա]]կան հովանավորություն, որը XX դ. սկզբին տարածվել է ամբողջ Լաոսի վրա: [[1941]]-ին ճապոնիան[[ճապոնիա]]ն օկուպացրել է Լաոսը: [[1945]]-ին Ազատ Լաոսը հանդես եկավ ֆրանսիական[[ֆրանսիա]]կան տիրապետության վերականգնման դեմ և [[հոկտեմբերի 12]]-ին հակաֆրանսիական ապստամբություն բարձրացնելով՝ հռչակեց Լաոսի անկախությունը: [[1946]]-ի սկզբին Ֆրանսիան[[Ֆրանսիա]]ն օկուպացրեց Լաոսը: Ազգային-ազատագրական պայքարն ընդունեց պարտիզանական շարժման բնույթ: [[1946]]-ի [[օգոստոսի 27]]-ի համաձայնագրով Ֆրանսիան[[Ֆրանսիա]]ն ստիպված ներքին որոշ ինքնավարություն շնորհեց Լաոսին: [[1947]]-ի մայիսին[[մայիս]]ին Լաոսը հռչակվեց [[սահմանադրական միապետություն՝միապետություն]]՝ Ֆրանսիայի[[Ֆրանսիա]]յի հովանավորության ներքո: [[1949]]-ի հուլիսին[[հուլիս]]ին ճանաչվեց Լաոսի ձևական անկախությունը Ֆրանսիայի[[Ֆրանսիա]]յի Միության շրջանակներում: [[1950]]-ի [[օգոստոսի 13]]-ին կազմավորվեց Լաոսի Միացյալ ազգային ճակատը, ստեղծվեց ազատագրության ազգային կառավարություն, որը գործում էր ազատագրված շրջաններում: Երկրի մնացած շրջանները գտնվում էին թագավորական իշխանության հսկողության տակ: [[1951]]-ի մարտին[[մարտ]]ին ստեղծվեց Լաոսի, Վիետնամի[[Վիետնամ]]ի և Կամբոջայի[[Կամբոջա]]յի ժողովուրդների ազատագրության միացյալ ճակատ: [[1953]]-ի [[հոկտեմբերի 22]]-ին Ֆրանսիայի[[Ֆրանսիա]]յի և Լաոսի թագավորական կառավարության միջև կնքված պայմանագրով Ֆրանսիան[[Ֆրանսիա]]ն ճանաչեց Լաոսի անկախությունը: [[1954]]-ին Ժնևի[[Ժնև]]ի խորհրդակցությունում Լաոսի անկախությունը միջազգային ճանաչում ստացավ: Ֆրանսիական[[Ֆրանսիա]]կան զորքերը դուրս բերվեցին երկրից: Պաաեա Լաոյի (Նեո Լաո Իթսալայի զինված ուժեր) զորամասերը կենտրոնացան Լաոսի հյուսիսում, իսկ թագավորական կառավարության զորքերը՝ մնացած մասում: [[1955]]-ի դեկտեմբերին[[դեկտեմբեր]]ին Լաոսը դարձավ [[ՄԱԿ]]-ի անդամ: [[1956]]-ի հունվարին[[հունվար]]ին, Նեո Լաո Իթսալայի II համագումարում, Նեո Լաո Իթսալան վերանվանվեց Լաոսի հայրենասիրական ճակատ: [[1957]]-58[[1958]]-ին Լաոի և թագավորական կառավարության համաձայնությամբ ստեղծվեց կոալիցիոն կառավարություն Սուվակնա Ֆումայի գլխավորությամբ: Սակայն Լաոսի հետադիմական ուժերը [[1958]]-ի պետական հեղաշրջմամբ իշխանությունը վերցրին իրենց ձեռքը: Արգելվեց ԼՀՃի գործունեությունը: [[1960]]-ի օգոստոսին[[օգոստոս]]ին թագավորական բանակի մի խմբավորում, կապիտան Կոնգ Լեի գլխավորությամբ, պետական հեղաշրջում կատարեց և Սուվաննա Ֆուման հրավիրվեց կազմելու նոր կառավարություն: Լաոսի հետադիմական ուժերը երկրի հարավում ստեղծեցին, այսպես կոչված, Հեղափոխական կոմիտե, որը գլխավորում էին արքայազն Բուն Ումը և գեներալ Նոսավանը: [[1960]]-ի աշնանից Լաոսում ծայր առան քաղաքացիական կռիվներ: Հետադիմական ուժերին աջակցում էին [[ԱՄՆ]] և նրա դաշնակիցները: [[1962]]-ի հունիսին[[հունիս]]ին ստեղծվեց ազգային միասնության կառավարություն (վարչապետ՝ Մուվաննա Ֆումա), որը կազմված էր Լաոսի երեք քաղաքական ուժերի (չեզոքներ, ԼՀՃ և աջեր) ներկայացուցիչներից: [[1962]]-ին Ժնևի[[Ժնև]]ի խորհրդակցությունում դեկլարացիա ստորագրվեց Լաոսի չեզոքության վերաբերյալ: [[1971]]-ի փետրվարին[[փետրվար]]ին ամերիկա-սայգոնյան զորքերը [[Հարավային ՎիեանամիցՎիետնամ]]ից ներխուժեցին Հարավային Լաոս, սակայն մինչև մարտի վերջը հեռացան: ԼՀՃ-ի և Վիենտյանի[[Վիենտյան]]ի կառավարության միջև ստորագրվեց խաղաղության վերահաստատման և ազգային միասնության հասնելու համաձայնագիր: Ստեղծվեց Ազգային միասնության ժամանակավոր կառավարություն Մուվաննա Ֆումայի և Ազգային քաղաքական կոնսուլտատիվ խորհուրդ՝ Մուֆանուվոնգի գլխավորությամբ: Նախատեսվում էր նաև Լաոսից դուրս բերել օտարերկրյա զինվորական անձնակազմը: [[1975]]-ին ընդհանուր դժգոհություն առաջացավ Վիենտյանի[[Վիենտյան]]ի կառավարության դեմ: [[Օգոստոսի 23]]-ին Վիենտյանում[[Վիենտյան]]ում ստեղծվեց հեղափոխական վարչություն: [[1975]]-ի [[դեկտեմբերի 1]]-ին ԼՀճ-ի հրավիրած Ազգային կոնգրեսը հռչակեց Լաոսի ժողովրդա-Դեմոկրատական Հանրապետություն: Հանրապետության նախագահ և Գերագույն ազգային ժողովի նախագահ նշանակվեց Մուֆանուվոնգը, կառավարության վարչապետ՝ ժողովրդա-հեղափոխական կուսակցության գլխավոր քարտուղար՝ ԼՀճ-ի նախագահի տեղակալ Կեյսոն Ֆոմվիհանը: Լաոսի նախկին թագավոր Մավանգ Վատտհանան նշանակվեց պետության ղեկավարին կից գերագույն խորհրդական, իսկ նախկին վարչապետ Մուվաննա Ֆուման՝ նոր կառավարությանը կից խորհրդական: