«Վանական Վարդապետ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 1.
'''Վանական Վարդապետ''', Վանական Վարդապետ Տավուշեցի ([[1181]] - [[1251]]) [[հայ]] աստվածաբան, մեկնիչ, մատենագիր, մանկավարժ, պատմագիր և տոմարագետ:<ref>{{cite book|title=Հայոց Հնօրյա Զվարճախոսները|last=Խաչատրյան|first=Հայկ|publisher=«Ամարաս»|location=Երևան|year=2003|page=119}}</ref>
==Կյանքը==
Ուսանել է [[Նոր Գետիկ]]ի դպրոցում, [[1201]]-ին ձեռնադրվել է քահանա, դարձել [[Մխիթար Գոշ]]ի աշակերտն ու օգնականը: Մասնակցել է Լոռեի (1204) և Անիի (1207)
▲աշակերտն ու օգնականը: Մասնակցել է Լոռեի (1204) և Անիի (1207) եկեղեց. ժողովներին: 1207–08 թթ-ին ստացել է վարդապետի աստիճանը, այնուհետև վերադարձել Տավուշ, որտեղ հիմնադրել է Խորանաշատի վանքը: 1235–36 թթ. մոնղոլական արշավանքի ժամանակ գերեվարվում է, իսկ մի քանի ամիս անց 80 դահեկան փրկագնով ազատ արձակվում՝ շարունակելով իր ուսումնա-մանկավարժական գործունեությունը Խորանաշատի վանքը վերականգնելուց հետո: 1240-ին Ներքին Խաչենի իշխան Հասան Ջալալ Դոլայի հրավերով մասնակցել է Գանձասարի վանքի օծմանը:
Վանական Վարդապետը գործուն մասնակցություն է ունեցել իր ժամանակի դավանաբանական կնճռոտ հարցերի քննմանը: Այսպես, 1250 թ-ին բանադրել է [[Դավիթ Ծարեցի|Դավիթ Ծարեցու]]
Իր կտակի համաձայն թաղվել է Խորանաշատի մերձակայքում գտնվող աղքատների գերեզմանոցում:
==Գործունեությունն ու գրական ժառանգությունը==
Վանական Վարդապետի աշակերտներից են [[Վարդան Արևելցի]]ն, [[Կիրակոս Գանձակեցի]]ն, [[Գրիգոր Ակներցի]]ն, [[Սոսթենես]]ը և այլ գործիչներ: Հեղինակ է հարուստ ու բազմաբովանդակ գրական ժառանգության, այդ թվում՝ «Պատմության» (Հայաստանի պատմության շարադրությունը սկզբից մինչև հեղինակի ապրած օրերը), որը մեզ չի հասել:
Վանական Վարդապետի [[աստվածաբանություն|աստվածաբանական]] երկերից արժանահիշատակ են [[Հոբի գիրք|Հոբի գրքի]] մեկնությունը («Մեկնութիւն Յոբայ»), «Բացատրութիւն աղօթից Ամբակումայ մարգարէի» («Ճռաքաղ»,1858), «Համեմատութիւն [[Հին
[[Նոր Կտարակարան|Նորս]]», «Տեսութիւն շարականին Ուրախացիր պսակ կուսից», «Մեկնութիւն սաղմոսին Այսծով Մեծ», «Խրատ դաւանութեան» (գրվել է Ս. Հոգու բխման հարցի վերաբերյալ հռոմեա-բյուզանդական դավանաբանական վեճի առթիվ), «Պատճառք վասն առաջաւորաց պահոց», «Յաղագս տարեմտին» ճառը և այլն:▼
Գրել է աստղաբաշխությանը և տոմարագիտությանը վերաբերող երկեր՝ օգտվելով [[Անանի Շիրակացի|Անանիա Շիրակացու]] աշխատություններից, որոնք հավելել է իր դիտարկումներով:▼
▲Վանական Վարդապետի աստվածաբանական երկերից արժանահիշատակ են Հոբի գրքի մեկնությունը («Մեկնութիւն Յոբայ»), «Բացատրութիւն աղօթից Ամբակումայ մարգարէի» («Ճռաքաղ»,1858), «Համեմատութիւն Հին Կտակարանայ ի
▲Նորս», «Տեսութիւն շարականին Ուրախացիր պսակ կուսից», «Մեկնութիւն սաղմոսին Այսծով Մեծ», «Խրատ դաւանութեան» (գրվել է Ս. Հոգու բխման հարցի վերաբերյալ հռոմեա-բյուզանդական դավանաբանական վեճի առթիվ), «Պատճառք վասն առաջաւորաց պահոց», «Յաղագս տարեմտին» ճառը և այլն:
Վանական Վարդապետի գրչին է պատկանում նաև «Հարցմունք և պատասխանիք» ծավալուն երկը, որն ըստ էության ուսումնական ձեռնարկ է, պարունակում է բոլոր այն գիտելիքները, որոնք պարտավոր էին սերտել ուսման սկզբում նրա վարդապետարանի աշակերտները: «Հարցմունք և պատասխանիք»-ն ամփոփում է
▲Գրել է աստղաբաշխությանը և տոմարագիտությանը վերաբերող երկեր՝ օգտվելով Անանիա Շիրակացու աշխատություններից, որոնք հավելել է իր դիտարկումներով:
▲Վանական Վարդապետի գրչին է պատկանում նաև «Հարցմունք և պատասխանիք» ծավալուն երկը, որն ըստ էության ուսումնական ձեռնարկ է, պարունակում է բոլոր այն գիտելիքները, որոնք պարտավոր էին սերտել ուսման սկզբում նրա վարդապետարանի աշակերտները: «Հարցմունք և պատասխանիք»-ն ամփոփում է XIII դ. հայ իրականության պատկերացումներն ու իմացությունը պատմության, ազգագրության, հավատալիքների, իմաստասիրության, մատենագրության, մատենագիտության, կենսաբանության, բուսաբանության, բժշկագիտության, աստղաբաշխության, երաժըշտագիտության, բառագիտության, քերականագիտության, դավանաբանության, աստվածաբանության և այլնի վերաբերյալ<ref>«Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան, Երևան, 2002, էջ 958</ref>:
==Աղբյուրներ==
| |||