|
'''վարքագծային հոգեբանություն'''
'''Նախադպրոցական հոգեբանություն''' նախդպրոցական տարիք 6-7 ՝տարեկան հասակ: Այն բաժանվում է 3 փուլի վաղ, միջին և ավագ նախադպրոցական տարիք: Նախդպրոցական տարիքում սկսում է տարբերել այն դիրքից, որ զբաղեցնում է վաղ մանկության տարիքում: Երեխան սկսում է պարտականություն ձեռք բերել: 3-4 տարեկան հասակում երեխան ակտիվորեն ինքնահաստատվում է նրա մոտ ձևավորվում է նախաձեռնողականություն, նպատակասլացություն և մեղքի զգացում: Ձևավորվում է աշխարհայացքը բարոյաէթիկական հասկացությունները, դրդապատճառները: Ձևավորվում է ինքնագնահատականը իր տեղը մեծահասակների հարաբերությունների համակարգում: Ավագ նախադպրոցական տարիքում, երբ բարդանում են շփումը մեծահասակների հետ, երեխան ինքն է հաճախ որոշում իր հարաբերությունները ինչ-որ բանի նկատմամբ գնահատում է իր արարքները և դժվարությամբ է ընտրություն կատարում դրդապատճառի միջև:Նախդպրոցական տարիքում կտրուկ կերպով աճում են ֆիզիկական և հոգեկան զարգացման հնարավորությունները, առաջացնելով նոր պահանջմունքներ, հետաքրքրությունները: Նախդպրոցական տարիքում փոփողություն է լինում ակտիվության ոլորտում, եթե 2 տարեկան երեխանները հաճույքով կատարում են տարբեր շարժումներ թռչկոտել, վազել և այլն ապա նախադպրոցականները ավելի հաճախ են իրենց ակտիվությունը ուղղում ցանկալի արդյունքների հասնելու համար: Փոխվում է նախդպրոցականի հարաբերությունները հասակակիցների հետ Նրանք ցանկանում են խաղալ այլ երեխաների հետ ավագ նխադպրոցականները ընդանրապես չեն սիրում միայնակ խաղալ՝ ձգտում են ինչ-որ բան պատմել ընկերոջը, նրա հետ միասին կատարել աշխատանքային հանձնարարությունը, նրանք անհանգստանում են մեկը մյուսի համար առանց ընկերների ձանձրանում են:
== Նախդպրոցականի իմացականի ոլորտի զարգացում ==
Վաղ նախդպրոցական տարիքից մինչև ավագ նախդպրոցական տարիք էական զարգացում է ապրում մտածողությունը: Խոսքի զարգացմանը զուգընթաց այլ մարդկանց հետ երկխոսության զարգացման արդյունքում մտածողությունը անցնում է դեպի կոնկրետ գործառնությունների մակարդակ: Մեծերի շփման պրոցեսում աստիճանաբար զարգանում է երեխաճի խոսքը: Նա սկսում է տիրապետել ծավալուն խոսքին կարողանում է արտահայտել իր զգացմունքները ու պահանջները: 4-6 տարեկան երեխաները, գործելով առարկաների հետ ցանկանում են իմանալ նրա կարուցվածքը, նշանակությունը, օգտագործման ձևը և այլն: 5-6 տարեկանում շատանում են հարցերը երեխաների մոտ, որը մեծահասակների հետ շփման ձև է: Եթե դաստիրակը աջակցում է երեխայի հարցերին, ապա ձևավորվում են անձի արժեքավոր գծեր հետաքրքրասիրություն, հարցասիրություն, դիտողականություն: Եթե դաստիրակը ոչ մի նոր բան չի տալիս նրան, ապա երեխայի մոտ կորում է հետաքրքրությունը տվյալ պատմության նկատմամբ: Այս տարիքում երեխայի մոտ զարգանում է նկարչական, երաժշտական հնարավորությունները և ընդհանրապես ստեղծագործական միտքը: Զարգանում է կամայի գործունեությունը, այսինքն երեխան սկսում է ղեկավարել իրեն և իր գործունեությունը:
=== Հուզա-զգայական ոլորտի զարգացում ===
Նախդպրոցական տարիքին զուգընթաց տեղի է ունենում նկատելի փոփոխություններ: Ավելի է ամրանում համակրանքի զգացումը կարեկցումը և նրբությունը մոտիկների, հատկապես մոտիկների, հատկապես մոր նկատմամբ: Լավ կազմակերպված կոլեկտիվում առաջանում է ընկերասիրության, բարեկամության զգացում: Նախադպրոցականը ձեռք է բերում պարտքի և պատասխանատվության զգացում: Նախադպրոցական տարիքում հաճախ են վախ և տագնապ զգում նրանք կարող են վաւենալ ֆիզիկական պատժից կամ , երբ ծնողները պատժելու համար ասըմ են, որ էլ չեն սիրում երեխային: Վախն ու տագնապը կանխելու համար պետք է երեխային սեփական օրինակով ցույց տալ, որ վախենալու ոչինչ չկա: Պետք է զերծ պահել երեխային ընտանեկան վեճերից և արգելել հեռուստացույցով դիտել ագրեսիվ տեսարաններ:
==== Սեռային նույնականություն հոգեբանական ֆենոմեն ====
Նախադպրոցական տարիքը մի շրջան է, երբ երեխան կազմավորվում է որպես տղա կամ աղջիկ:Երեխան սեփական «ես»-ն առաջին անգամ իմաստավորում է սեռի տեսանկյունից: Ձևավորվում է երեխայի սեռային նույնականությունը և սեռային ինքնագիտակցությունը: Սեռային նույնականության ևինքնագիտակցության զարգացման զուգահեռ տեղի է ունենում սեռային դերերի և սեռադերային վարաքի յուրացմանը:
Սեռային դերը հոգեբանորեն մեկնաբանվում է, որպես միջավաճրի կարծատիպերի վերագրումների չափորոշիչների սպասումների մի համակարգ որին մարդը պերք է համապատասխանի, որպեսզի նրան ընդունեն որպես տղա կամ աղջիկ:
Նախադպրոցական տարիքում երեխայի կողմից իր սեռի ճանաչման գործում մեծ դեր ունի մեծահասակը, հատկապես ծնողները: Ծնողը երեխային դաստիրակում է հետևյալ կերպ «մի լացիր դու աղջիկ չես: Դու տղամարդ ես», իսկ աղջկան «մի բարձացիր պարիսպների, ծառերի վրա: Դու աղջիկ ես»: Նմանատիպ արտահայտությունների միջոցպվ ձևավորվում է սերային վարքագիծը հակառակ դեպքում սեռային պատկանելիության խախտումը կործանարար կլինի:
Օրինակ՝
* Երբեմն լինում են դեպքեր ընտանիքում չլինելով տղա երեխա, աղջկան սիրում են տղայի պես: Տիկնիկի փոխարեն մեքենա են գնում նրա համար: Սա հիմք է հանդիսանում հետագայում սեռա փոխման համար:
===== Նախապատրաստում ուսուցման =====
Նախադպրոցական տարիքի վերջում՝ երեխային անհրաժեշտ է նախապատրաստել ուսուցմանը՝ դպրոցում: Դպրոցում սովորելու համար երեխայից պահաջվում է մտավոր, հուզական և սոցիալական զարգացվածության որոշակի մակարդկակ: Երեխան պետք է կարողանա խոսել, մտածել արտահայտել իր մտքերն ու զգացմունքներն, ունենա որոշակի բառապաշար, կարողանա կատարել տարական տրամաբանական մտահանգնումներ:
Շատ կարևոր է երեխայի մոտ նախապես ձՎավորել որոշակի դիրքորոշում դպրոցական դառնալու, դպրոցում սովորելու նկատմամբ: 7 տարեկան երեխաների մեծ մասը ձկտում է աշակերտ դառնալ, բայց ոչ բոլոր դեպքերում են նրանք բավականչափ հստակորեն պատկերացնում, թե ինչ է իրենից ներկայացնում սոցյալական այդ դիրքը: Երբեմն նտանց գրավում է գործի միայն արտաքին կողմը, նրանք ցանկանում են պայուսակ ունենալ մեծ համարվել, գնահատականներ ստանալ և այլն
| 