«Կենդանի նյութի հատկություններ»–ի խմբագրումների տարբերություն

ԴաԻնքնավերարտադրումն ինքն իրենիր նմանին վերարտադրելու հատկությունն է, որի հիմքում ընկած է [[ԴՆԹ]]–ի ինքնակրկնապատկումը ([[ռեպլիկացիա]])։ Մոլեկուլային մակարդակի վրա այն իրականացվում է [[ԴՆԹ]]—ի մատրիցային սինթեզի սկզբունքով, որն իր հերթին ծրագրում է [[սպիտակուց]]ի կառուցվածքը, հետևապես և օրգանիզմի յուրահատկությունները։ Ինքնավերարտադրման հատկությունն ապահովում է սերունդների միջև անընդհատությունը և տեսակի պահպանումը։

== Կազմավորման ուրույնությունը և նրա հարաբերական կայունության պահպանումնպահպանումը ==

Ցանկացած օրգանիզմին բնորոշ է յուրովի կառուցվածք, որի շնորհիվ նա ունի որոշակի ձև, չափ, քիմիական բաղադրություն։ ՕրանիզմներիՕրգանիզմների կառուցվածքային տարրական միավորը բջիջն է։ Իր հերթին որոշակի կառուցվածք ունեցող բջիջներն առաջացնում [[հյուսվածքներ]], իսկ վերջիններս՝[[օրգան|օրգաններ]] ապա [[օրգանիզմ]]։ Մոլեկուլների անկանոն, քաոտիկ շարժումները կանոնավոր դարձնելու ունակությունը կենդանի նյութի կառևորագույնկարևորագույն հատկությունն է։ Կենդանի նյութի կազմավորման գրեթե բոլոր մակարդակներում (մոլոկուլային, բջջային և այլն) տեղի էեն ունենում բազմաթիվ կենսաքիմիական ռեակցիաներ, նյութերի, էներգիայի և ինֆորմացիայի հոսք, որոնք խիստ կարգավորված են։

Բջիջներն արտաքին միջավայրից սննդանյութերի միջոցով (սպտակաուցներսպիտակուցներ, [[ճարպեր]], [[ածխաջրեր]]) կլանում են էներգիա, որն օգտագործվում է բազմաթիվ ֆունկցիաների իրականացման համար։ Այդ նյութերի քայքայումից առաջացած էներգիան ծախսվում է․

* մեխանիկական աշխատնքիաշխատանքի (շարժման) իրականացման համար։

Սա կենդանի նյութի ռեակցիան է ազդակների (գրգռիչների) նկատմամբ։ Այդ ազդակները կարող են լինել տարաբնույթ․ [[լույս]], սննդանյութեր և այլն։ [[Նյարդային համակարգ]] չունեցող օրգանիզմների գրգռականությունն արտահայտվում է տաքսիսով, տրոպիզմով, նաստիայով։ Տաքսիսը միաբջիջօրգանիզմներիմիաբջիջ օրգանիզմների(բակտերիաներ, ջրիմուռներ, նախակենդանիներ) կամ բազմաբջիջ օրգանիզմների առանձին բջիջների (լեյկոցիտներ) շարժումն է գրգռիչի նկատմամբ։ եթեԵթե այդ շարժումն ուղղված է գրգռիչի կողմը, կոչվում է դրական, իսկ հակառակ կողմը՝ բացասական [[տաքսիս]]։ [[Տրոպիզմ]]ն անշարժ կյանք վարող օրգանիզմի այս կամ այն մասի շարժումն է գրգռիչի նկատմամբ։ Այն նույնպես կարող է լինել դրական կամ բացասական։ ՕրինակՕրինակ՝ բույսի ցողունը թեքվում է դեպի լույսը՝ դրական [[ֆոտոտրոպիզմ]]։ Նաստիան բնորոշ է միայն բույսերին, երբ երբ նրանց մի քանի մասերը միաժամանակ շարժվում են գրգռիչի ազդեցությունից։ ՕրինակՕրինակ՝ որոշ ծաղիկների պսակը պարբերաբար փակվում է։ Նյարդային համակարգ ունեցող օրգանիզմների գրգռականությունն արտահայտվում է [[ռեֆլեքս]]ով ([[Պայմանական ռեֆլեքսներ|պայմանական]] և [[ոչ պայմանական ռեֆլեքսներ|ոչ պայմանական]])։

Գրգռականությունն օրգանիզմների և միջավայրի միջև ստեղծում է դինամաիկդինամիկ հավասարակշռություն։ Այն ունի պաշպանողականպաշտպանողական և հարմրողականհարմարողական նշանակություն։

Յուրաքանչյուր օրգանիզմի զարգացումը սկսվում է բեղմնավորված [[Ձվաբջիջ|ձվաբջջից]], որից առաջանում են հսկայական թվով բջջախմբեր և ապաապա՝ ամբողջական օրգանիզմ։ ԺառանգկանԺառանգական ինֆորմացիան իրականանում է անհատական զարգացման ընթացքում, ձևավորվում են հատկանիշներ, որոնք [[գենոտիպ|գենոտիպի]] և միջավայրի փոխազդեցության հետևանքներ են։

Կյանքի հարատևությունը, տեսակի պահպանումը պայմնավորվածպայմանավորված է [[ռեպրոդուկցիա]]յի հատկությամբ, առանց որի կենդանի էակների ոչ մի ձև, ոչ մի տեսակ չեր կարող գոյատևել [[Երկիր|Երկր]]ի վրա։

Յուրաքանչյուր կենդանի էակ գտնվում է միջավայրի և նրանում գոյատևող այլ օրգանիզմների հետ սերտ փոխհրաբերութան պայմաններում։ Կենդանի էակնրիէակների տարածվածությունը միջավայրում սահմանափակվում է մի շարք գործոնների առկայությամբ, ինչպես օրինակ, [[խոնավություն]], [[ջերմություն]], լույս, սննդանյութ և այլն։ Այդ պատճաով նրանք հարմարվում են սահմանփակ գոյապայմաններին։

օրգանիզմըՕրգանիզմը բաց համակարգ է, որովհետև միջավայրից նրա մեջ թափանցում են անհրաժեշտ նյութեր, էներգիա և միջավայր է արտազատվում օրգանիզմի կենսագործունեության արգասիքներ։ Կենդանի օրգանիզմների կենսագործունեության հետևանք է [[մթնոլորտ|մթնոլորտի]] [[թթվածին|ազատ թթվածին]]ը, երկրի [[հողածածկույթ|հողածածկույթը]], [[նավթ|նավթը]], [[ածուխ|ածուխը]], [[Տորֆ|տորֆը]] և այլն։

Իսկ ինչպե՞ս բնորոշել կյանքը, որնո՞րն է նրա նյութական հիմքը։ Կատարվել են բազմաթիվ փորձեր կյանքի, կենդանի նյութի գիտական ընդհանրացված բնորոշման համար, ընդգրկելով նրան բնորոշ ընդհանուր հատկությունները։

# Կյանքի հիմքում ընկած է նյութականը՝ նուկլեոպրոտեիդները;:

# Կենդանի նյութն ունի որոշակի կառուցվածքային կազմավորում:

# Կենդանի օրգանիզմն օժտված է ինքնակարգավորման, ինքնանորոգման և ինքնավերարտադրման հատկություններով:

# Կենդանի նյութում անընդհատ տեղի է ունենում նյութերի և էներգիայի ինֆորմացիայի հոսք, որը կրում է խիստ կանոնավոր, ներդաշնակ բնույթ:

# Կենդանի նյութը կամ օրգանիզմը բաց համակարգ է, որովհետև հաղորդկցվումհաղորդակցվում, փոխկապակցվում է արտաքին միջավայրի հետ: