«Հալոգեններ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ կետադրական, ձևաչափ, փոխարինվեց: ։Պ → ։ Պ (2) |
չ վերջակետների ուղղում, փոխարինվեց: մ: → մ։ (11) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 170.
Ֆտորն օքսիդացնում է նույնիսկ [[ազնիվ գազեր]]ը` Kr, Xe, Rn.
: <math>\mathsf{Xe + F_2 \longrightarrow 2HF}</math>
Ֆտորը փոխազդում է նաը բարդ նյութերի հետ, որի արդյունքում մեծ քանակությամբ էներգիա է
: <math>\mathsf{ F_2 + 3H_2O \longrightarrow OF_2 + 4HF + H_2O_2}</math>
Չնայած [[կապի էներգիա]]ն [[քլոր]]ի [[մոլեկուլ]]ում բավական մեծ է` [[242]] կՋ/մոլ, սակայն [[քլոր]]ը քիմիապես շատ փոխազդունակ է, օժտված է մեծ էլեկտրաբացասականությամբ։ [[Քլոր]]ի [[ատոմ]]ն ուժգնորեն իրեն է միացնում [[1]] էլեկտրոն և վերածվում շատ կայուն քլորի իոնի։
Տող 183.
Յուրահատուկ ռեակցիա է քլորի փոխազդեցությունը ջրածնի հետ, որը խթանվում է լույսի ազդեցությամբ և ընթանում է ջերմության անջատմամբ.
: <math>\mathsf{H_2 + Cl_2\longrightarrow 2HCl}</math>
Այս փոխազդեցությունն ունի ''ռադիկալային շղթայական բնույթ'', այդ պատճառով կարող է վերածվել պայթունի, եթե ելանյութերից բաղկացած գազային խառնուրդը ենթարկվի ուժեղ
: <math>\mathsf{Cl_2 + H_2O\longrightarrow HCl + HClO}</math>
Սակայն քլորի մեծ մասը` շուրջ [[70]]%-ը, քլորաջրում լինում է [[մոլեկուլ]]ների ձևով։ Ի դեպ` [[բրոմ]]ի և [[յոդ]]ի ջրային [[լուծույթներ]]ում ևս, որոնք կոչվում են ''բրոմաջուր'' և ''յոդաջուր'', հալոգենները գերազանցապես մոլեկուլային տեսքով են։ Քլորաջուրն օժտված է գունաթափող և օքսիդավնող հատկությամբ, ինչը հիմնականում պայմանավորված է հիպոքլորային թթվի քայյքայման հետթանքով գոյացնող ատոմային թթվածնով.
Տող 226.
{{main|Ֆտոր}}
[[Ֆտոր]]ը լայնորեն օգտագործվում է որոշ օրգանական նյութերի` սառնագենտների և [[ֆտորոպլաստներ]]ի արտադրության համար։
Ձեզ ծանոթ է սառնարաններում գործածվող [[ֆրեոն]]ը` CCl<sub>2</sub>F<sub>2</sub> դյուրաեռ հեղուկը, որը գոլորշացման ենթարկվելիս (ճնշումը կտրուկ փոքրացնելու միջոցով) շրջապատից խլում է մեծ քանակով
Ֆոտոջրածնական թթուն` HF, օգտագործվում է [[ապակի]]ն խածատելու` վրան նախշեր և գրություններնանելու համար, որը հիմնված է ձեզ արդեն ծանոթ հետևյալ ռեակցիայի վրա.
: <math>\mathsf{2SiO_2 + 4HF \longrightarrow SiF_4 + 2H_2O}</math>
Տող 243.
[[Պատկեր:Chlorine2.jpg|մինի|110px|աջից|Քլոր]]
Այդ [[աղեր]]ը հաճախ ներկայացվում են մեկ միացյալ բանաձևով` CaOCl<sub>2</sub>։ Հիպոքլորիտները` KClO, Ca(ClO)<sub>2</sub>, ինչպես նաև քլորի(IV) օքսիդը` ClO<sub>2</sub>, օգտագործվում են նաև ախտահանման նպատակներով։
[[Կալիումի քլորատ]]ը` KClO<sub>3</sub> , ուժեղ օքսիդիչ է, վերականգնիչների հետ առաջացնում է պայթուցիկ խառնուրդներ, օգտագործվում է լուցկու, բենգալյան կրակների և հրավառության համար խառնուրդների
Մեծ քանակներով քլոր օգտագործվում է քլոր պարունակող օրգանական նյութեր` լուծիչներ, մոնոմերներ և պոլիմերներ, [[թունաքիմիկատ]]ներ, ստանալու համար։
===== Բրոմ =====
Տող 260.
[[Ֆտոր]]ը հիմնականում տեղայնացված է [[ատամ]]ներում, եղունգներում և ոսկրային [[հյուսվածքներ]]ում։ [[Ատամ]]ի արծնի հիմնական բաղադրիչ մասը [[ֆտորապատիտ]]ն է` 3Ca(PO<sub>4</sub>)<sub>2</sub>'''·'''CaF<sub>2</sub>, որի պակասը օրգանիզմում առաջ է բերում [[կարիես]] [[հիվանդություն]]ը։ Դա կանխելու համար ատամի մածուկի մեջ ներմուծում են կալիումի ֆտորիդ` KF։
===== Քլոր =====
[[Պատկեր:Halogens.jpg|մինի|աջից|Ձախից աջ քլորը, բրոմը և յոդ սենյակային
Քլորի [[զանգվածային բաժին]]ն օրգանիզմում կազմում է 0,15%։ Քլորիդ իոններ է պարունակում արյան պլազման` գերազանցապես NaCl և KCl աղերի [[լուծույթներ]]ի ձևով։ Դրանք կարգավորում են [[օսմոտիկ ճնշում]]ը, ապահովում են [[իոններ]]ի հոսքը բջջային [[մեմբրան]]ների միջոցով, ակտիվացնում են [[ֆերմենտներ]]ը։ [[Կերակրի աղ]]ի օրական պահանջը [[5]]-[[10]] [[գ]] է։
[[Մարդ]]ու և [[կենդանիներ]]ի [[ստամոքս]]ում արտադրվում է [[աղաթթու]], որը կազմում է [[ստամոքսահյութ]]ի 0,3%-ը և անհրաժեշտ է սննդի նորմալ մարսողության, ինչպես նաև սննդի հետ [[օրգանիզմ]]ում ներթափանցող հիվանդագին [[մանրէ]]ները ոչնչացնելու համար։ Բժշկության մեջ լայնորեն օգտագործվում են կերակրի աղի ֆիզիոլոգիական և հիպերտոնիկ լուծույթները։
Տող 276.
Հալոգենաջրածիններն ունեն HHl ընդհանուր բանաձևը. <br />
<math>\mathsf{\Leftarrow HF, HCl, HBr, HJ, HAt \Rightarrow}</math><br />
Հալոգենաջրածիններում բևեռային են ոչ միայն [[կովալենտային կապ]]երը, այլև [[մոլեկուլ]]ները` ամբողջությամբ վերցրած (երկբևեռ), ինչով և բացատրվում է այդ նյութերի լավ լուծելիությունը
Հալոգենաջրածինների ջրային լուծույթները թթուներ են, որոնք կոչվում են ''ֆտորաջրածնական, քլորաջրածնական, բրոմաջրածնական, յոդաջրածնական թթու'':
<math>\mathsf{\Leftarrow HF-HCl-HBr-HJ \Rightarrow}</math> շարքում թթվի ուժը, այսինքն` [[դիսոցման աստիճան]]ը մեծանում է, որը պայմանավորված է H-Gl կապի աստիճանական թուլացմամբ։ HF-ը միջին ուժի, իսկ մյուսներն ուժեղ թթուներ են.
Տող 295.
: <math>\mathsf{NH_3 + HF \longrightarrow NH_4F}</math>
Հալոգենաջրածնական թթուներն առաջացնում են կայուն [[աղեր]]` ֆտորիդներ, քլորիդներ, բրոմիդներ, յոդիտներ, որոնք ունեն լայն
===== Հալոգենիդներ =====
Հալոգենիդ իոններ` Cl, Br, I։ Հայտնաբերում են [[արծաթ]]ի իոնի` Ag միջոցավ, որի հետ դրանք առաջացնում են նստվածքներ։ [[Արծաթի քլորիդ]]ը սպիտակ շոռանման, իսկ բրոմիդը և յոդիտը` AgBr, AgI, դեղին նստվածքներ են։
| |||