«Շրջակա միջավայր»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Շրջապատող միջավայր''', մարդու բնակության և արտադրական գործունեության միջավայրը։ Սովորաբար շրջապատող միջավայր ասելով, հասկանում են միայն շրջապատող միջավայրը, և այդ իմաստով այն գործածում միջազգային համաձայնագրերում <ref name="РЭС">Окружающая среда // Российский энциклопедический словарь. / глав. ред. А. М. Прохоров. — М.: «Большая российская энциклопедия», 2000. — С. 1090 (книга 2).</ref>, սակայն շրջապատող միջավայրը ավելի լայն հասկացություն է և ընդգրկում է նաև արհեստական միջավայրի (տնտեսություններ, արդյունաբերություն, ձեռնարկություններ և այլ ինժեներական կառույցներ) տարրերը, ինչպես նաև տվյալ հասարակարգի սոցիալական գործոնները։ Կյանքը կարող է գոյություն ունենալ շրջապատող բնական միջավայրի որոշակի պայմանների շրջանակներում։ Գիտության ու [[տեխնիկա]]յի բուռն զարգացման, ազգաբնակչության նյութական, հոգևոր ու գեղագիտական պահանջների անընդհատ աճի ու բարելավման արդի պայմաններում շրջապատող միջավայրի պահպանման ու բնական պաշարների ռացիոնալ օգտագործման պրոբլեմը ձեռք է բերել կարևորագույն նշանակություն։ Մարդն իր գործունեությամբ ակտիվորեն ազդում է շրջապատող բնական միջավայրի վրա, և այդ ազդեցությունը կարող է ունենալ թե՛ դրական, և թե՛ բացասական հետևանքներ։ Չորացվել և օգտագործվել են միլիոնավոր հա [[ճահիճ]]ներ ու գերխոնավ հողատարածություններ, որի հետևանքով խիստ կրճատվել են [[հիվանդություն]]ները, ոռոգվել են [[անապատ]]ային [[հող]]երը, զգալի քանակով անապատներ, ձորեր ու լեռնալանջեր կանաչապատվել ու անտառապատվել են, [[քաղաք]]ներում, [[գյուղ]]երում ու [[ավան]]ներում ստեղծվել անտառագոտիներ։

[[Սևան]]ի իշխանի որսը։ ԽՍՀՄ-ում շրջապատող միջավայրի պահպանման ասպարեզում տարվող աշխատանքներից ամենակարևորը Սևանա լճի պահպանման և նրա ավազանի բնական ռեսուրսների ռացիոնալ օգտագործման միջոցառումներն են։ Սևանի ազգային պարկի կազմակերպումը, լճի պարագծով օղակային-կոյուղային կոլեկտորի կառուցումը, արգելավայրերի և արգելոցների կազմակերպումը, ինչպես նաև [[Արփա]] և այլ գետերի ջրերի տեղափոխումը Սևան, ըստեղծում են բոլոր հնարավորությունները, որպեսզի առայժմ պահպանվի, իսկ ապագայում նաև բարձրացվի Սևանի ջրի մակարդակը։ Տես նաև Բնության պահպանություն, Բնություն հոդվածները։

Շրջակա միջավայրի վրա [[մարդ]]ու գործունեության բացասական հետևանքների կանխորոշման, կանխման, նվազեցման, սահմանված պահանջներին համապատասխան [[բնակչություն|բնակչութ]]յան առողջության, բնականոն կենսագործունեության և բարեկեցության ապահովման միջոցառումների համալիր :։ Շրջակա միջավայրի պահպանութան հիմնական խնդիրներն են շրջակա միջավայրի բնական վիճակի պահպանումը , վերականգնումը , վնասազերծումը, [[բնական պաշար]]ների խելամիտ օգտագործումը, շրջակա միջավայրի վրա ֆիզիկաքիմիական, կենսաբանական և այլ վնասակար ազդեցությունների նվազեցումն ու կանխումը:կանխումը։ Շրջակա միջավայրի պահպանության պետական [[քաղաքականություն]]ն ու ռազմավարությունը մշակում է բնապահպանության նախարարությունը :։ Գործում են նաև շրջակա միջավայրի պահպանության ազգային և միջազգային, պետական և ոչ պետական կազմակերպություններ :։ Շրջակա միջավայրի պահպանության կարևոր հիմնախնդիրներից են [[Սևանա լիճ|Սևանա լճ]]ի պահպանությունն ու պաշարների արդյունավետ օգտագործումը :։ [[1982]]-ին [[ՄԱԿ]]-ի գլխավոր ասամբլեան «Բնության պահպանության միջազգային միություն» ([[IUCN]]) և «Շրջակա միջավայրի ծրագիր» ([[UNEP]]) բնապահպանական միջազգային կազմակերպությունների մշակած առաջարկությունների հիման վրա ընդունել է շրջակա միջավայրի պահպանության համաշխարհային հռչակագիր:հռչակագիր։ Շրջակա միջավայրի պահպանության համաշխարհային ռազմավարությանն էր նվիրված [[1992]]-ին Ռիո դե ժանեյրոյում կայացած միջազգային գիտաժողովը , որն ընդունել է «Օրակարգ 21-րդ դարի համար» ծրագիրը, որում սահմանվել են հաջորդ հարյուրամյակում մարդկության բնապահպան. քաղաքականությունը և նոր համաշխարհային ռազմավարության գլխավոր սկզբունքային դրույյթները ( [[մոլորակ]]ը և նրա հարստությունները պարտավոր են պահպանել աշխարհի բոլոր [[պետություն]]ները, [[բնակչություն|բնակչությ]]ան բոլոր խավերը և անհատ անձինք ):։ Գիտաժողովն ընդունել է նաև « Շրջակա միջավայրի պահպանության մասին » հռչակագիր, որը հայտնի է «Ռիոյի հռչակագիր» անվամբ:անվամբ։ [[ՀՀ]] շրջակա միջավայրի պահպանության վերաբերյալ վավերացրել է նաև մի շարք համաձայնագրեր և ստանձնել միջազգային պարտավորություններ:պարտավորություններ։

Շրջակա միջավայրի վրա բնածին և մարդահարույց ներգործության [[էկոլոգիա]]կան հետևանքների վերլուծություն՝ շրջակա միջավայրի որակի պահպանման և [[բնակչություն|բնակչութ]]յան էկոլոգիական անվտանգության ապահովման նպատակով :։ Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման դեպքում իրականացվում է [[մթնոլորտ]]ային [[օդ]] և մակերևութային ջրերի մեջ արտանետվող աղտոտող նյութերի քանակի և բաղադրության մշտական հաշվառում ու չափումներ , մշակվում են դրանց կրճատման և կանխման միջոցառումներ :։ Շրջակա միջավայրի վիճակի գնահատման համար սահմանվում են աղտոտող նյութերի սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիաներ, սահմանային թույլատրելի արտանետումներ և ֆիզիկական վնասակար ներգործությունների սահմանային թույլատրելի նորմատիվներ:նորմատիվներ։

Պետական պարտադիր գործունեություն, որի հիմնական նպատակն է կանխորոշել, կանխարգելել կամ նվազագույնի հասցնել նախատեսվող գործունեության վնասակար ազդեցությունը շրջակա միջավայրի, մարդու առողջության, տնտ. և սոցիալական բնականոն զարգացման վրա :։ Փորձաքննությունն իրականացվում է՝ ելնելով առողջ ու բնականոն ապրելու և ստեղծագործելու համար բարենպաստ շրջակա միջավայր ունենալու մարդու [[իրավունք]]ից, [[բնական պաշար]]ների արդյունավետ, խելամիտ օգտագործման պահանջներից, էկոհամակարգերի հավասարակշռության ու կենսաբազմազանության պահպանման անհրաժեշտությունից:անհրաժեշտությունից։ Այն հենվում է գիտական հիմնավորվածության , օրինականության և որոշումների ընդունման հրապարակայնության սկըզբունքների վրա:վրա։ Փորձաքննության խնդիրներն են` նախատեսվող գործունեության հնարավորության և նպատակահարմարության վերլուծությունը ( հաշվի առնելով էկոլոգիական բոլոր սահմանափակումները ), շրջակա միջավայրի վրա նախատեսվող գործունեության հնարավոր ազդեցության և վտանգավորության աստիճանի գնահատումը, շրջակա միջավայրի վրա նախատեսվող գործունեության հնարավոր էկոլոգիական ազդեցության աստիճանի , հետևանքների վերլուծման ամբողջականության և ստույգության , այդ հետևանքների կանխարգելման, վերացման կամ նվազեցման համար նախատեսված միջոցառումների բավարարության ստուգումը ինչպես շահագործման և իրականացման գործընթացում, այնպես էլ արտակարգ իրավիճակների ժամանակ , բնական պաշարների արդյունավետ , թույլատրելի օգտագործման ապահովումը , շրջակա միջավայրի վրա վնասակար ազդեցություն ունեցող ցանկացած գործողության արգելումը , հասարակության ներգրավումը և մասնակցությունը փորձաքննության բոլոր փուլերում :։ Շրջակա միջավայրի վրա նախատեսվող գործունեության ազդեցության փորձաքննության իրավական , տնտեսական և կազմակերպչական հիմունքները կարգավորվում են «Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության մասին» [[ՀՀ]] [[օրենքո]]վ ( [[1995]] ):։

ՀՀ առողջապահության նախարարության (1971-92-ին՝ԽՍՀՄ առողջապահության նախարարության թունաքիմիկատների, պոլիմերների, պլաստմասսաների և հանքային պարարտանյութերի հիգիենայի և թունաբանության ԳՀԻ մասնաճյուղ), կազմավորվել է ճառագայթակենսաբանության բաժանմունքի պեստիցիդների հիգիենայի ու թունաբանության լաբորատորիայի (1968) հիման վրա:վրա։ Հիմնական խնդիրներն են քիմ. նյութերով շրջակա միջավայրի աղտոտման և դրա հետ կապված ազգաբնակչության առողջական վիճակի բարելավման, առողջապահ, պետ. համալիր միջոցառումների կազմակերպումը, պեստիցիդների, բույսերի աճման խթանիչների, հանքային պարարտանյութերի և պոլիմերների օգտագործման հիգիենային գնահատումը:գնահատումը։

ու պոլիմերների մեջ թունավոր նյութերի և վնասակար խառնուրդների թույլատրելի քանակների փորձաքննության, չնչին քանակությամբ քիմիական նյութերի հայտնաբերման եղանակներ:եղանակներ։

Ստեղծվել է նաև տարերային և զանգվածային [[աղետ]]ների ( մասնավորապես [[երկրաշարժ]]ի ) ժամանակ բնակչության հակահամաճարակային անվտանգության ապահովման համակարգ:համակարգ։

Շրջակա միջավայրի առողջությունը կազմում է մեծ էկոնոմիկական, էսթետիկական և էթնիկական հարստությունհարստություն։ ։ [[Շրջակա միջավայր]]իմիջավայրի առողջության պահպանումը նշանակում է նրա բոլոր բաղադրիչների՝ [[էկոհամակարգ]]երի , [[համակցություն]]ների , [[տեսակ]]ների և [[գենետիկական բազմազանություն|գենետիկական բազմազանության]] նորմալ պահպանություն։ Սկզբնական ոչ այդքան կարևոր խաթարումները վերջում կարող են բերել այդ բոլոր բաղադրիչներից յուրաքանչյուրի վերացմանը։ Դրա հետ միաժամանակ , կրճատվում են համակեցությունների տարածքները, նրանք կորցնում են իրենց դերը [[էկոհամակարգ]]ում և, ի վերջո, անհետանում են ։են։ Բայց քանի դեռ համակեցության բոլոր գլխավոր տեսակները պահպանվում են , այն դեռ կարող է վերականգնվել ։վերականգնվել։ Տեսակի քանակության կրճատման դեպքում կրճատվում է [[միջտեսակային փոփոխականություն]]ը , որը իր հետևից կարող է բերել այնպիսի [[գենետիկական խաթարում]]ների, որոնցից տեսակը այլևս չի կարող ուշքի գալ ։գալ։ Գործնականորեն, ճիշտ վերականգնողական աշխատանքներից հետո տեսակը կարող է վերականգնել իր գենետիկական բազմազանությունը մուտացիաների , ռեկոմբինացիայի և բնական ընտրության շնորհիվ։ Բայց անհետացող տեսակի [[ԴՆԹ]]-ում պարունակվող յուրահատուկ գենետիկական ինֆորմացիան և կոմբինացիաները այլևս չեն վերականգնվում ։վերականգնվում։ Եթե տեսակը անհետացել է , ապա նրա պոպուլյացիաները այլևս անհնար է վերականգնել , համակեցությունները, որոնցում այն գտնվում էր , աղքատացել են , և մարդու համար նրանց պոտենցիալ հարստությունը հավերժ կորցրած է։

*[[Բնություն]]

* ''Хорн Р.'' Морская химия. — М.:։ Мир, 1972. — 398 с.