«Արյան փոխներարկում»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Արյան փոխներարկում''', բուժման մեթոդ, երբ հիվանդի (ռեցիպիենտ) արյունատար համակարգ է ներարկվում առողջ մարդուց՝ [[դոնոր]]ից, վերցված ամբողջական արյուն կամ դրա բաղադրամասերը՝ [[էրիթրոցիտներ]], [[լեյկոցիտներ]], [[պլազմա]] և այլն: այլն։

[[Արյուն|Արյան]] միջոցով բուժելու փորձեր կատարվել են դեռևս հեռավոր անցյալում:անցյալում։ Պատերազմների կամ որսի ժամանակ արյան կորստից վիրավորների մահվան դեպքերը պատկերացում են ստեղծել արյան մասին՝ որպես «կենսական ուժի և հոգու» կրողի:կրողի։ Բացառված չէ, որ այդ ժամանակներում բժիշկներն արյունը կիրառել Են «երիտասարդացման», հոգեկան հիվանդներին բուժելու նպատակով, այն նշանակել են թույլ հիվանդներին՝ ենթադրելով, որ արյունը բարձրացնում է մարդու կենսունակությունը:կենսունակությունը։ Արյան կորուստը լրացնելու համար հիվանդներին խորհուրդ է տրվել խմել կենդանիների տաք արյուն:արյուն։ Արյան փոխներարկման փորձերն սկսվել են Ու. Հարվեյի կողմից [[արյան շրջանառություն|արյան շրջանառության]] փակ համակարգի բացահայտումից (1628) հետո:հետո։ Մարդու առաջին հաջող ներերակային արյան փոխներարկումը կատարվել է [[Ֆրանսիա]]յում, մաթեմատիկայի և բժշկության պրոֆեսոր Դենիի և վիրաբույժ Էմերիցի կողմից, ովքեր գառան արյուն են ներարկել 16-ամյա պատանուն (բուժիչ նպատակով արյան բացթողումից հետո):։ Որպես կանոն՝ կենդանիների արյունը մարդուն ներարկելու բոլոր փորձերը հանգեցրել են ծանր բարդությունների, ընդհուպ՝ հիվանդի մահվան:մահվան։ [[19-րդ դար]]ում ապացուցվեց, որ մարդուն կարելի է փոխներարկել միայն մարդու արյուն:արյուն։ Սակայն գործնական բժշկության մեջ արյան փոխներարկման լայն հնարավորություններ ստեղծվեցին միայն [[20-րդ դար]]ի սկզբին, երբ բացահայտվեցին մարդու արյան խմբերը և ուսումնասիրվեցին ռեցիպիենտի ու դոնորի արյան համատեղելիության օրենքները:օրենքները։

Հետագայում արյան փոխներարկման լայն կիրառմանը նպաստեց դոնորից վերցրած արյան մակարդումը կանխող և այն երկարատև պահպանող միջոցների հայտնաբերումը:հայտնաբերումը։

Կիրառվում է արյան կորուստը վերականգնելու, օրգանիզմի դիմադրողականությունն ուժեղացնելու, թունավոր նյութերը չեզոքացնելու, արյան մակարդելիությունը բարձրացնելու նպատակով։ Արյան փոխներարկում կատարվում է ''ուղղակի'' և ''անուղղակի''։ Առաջին դեպքում [[դոնոր]]ից վերցրած արյունն անմիջապես ներարկվում է հիվանդին (ռեցիպիենտին)։ Այս եղանակը կիրառվում է հազվադեպ։ Անուղղակի փոխներարկման դեպքում դոնորից վերցրած արյունը հավաքում են հատուկ անոթի մեջ, ֆիբրինազրկում կամ խառնում արյան մակարդումը կանխող նյութի ([[կիտրոնաթթու|կիտրոնաթթվի]] [[նատրիումական աղ]], [[հեպարին]] և այլն) հետ և նոր միայն փոխներարկում հիվանդին։ Փոխներարկման համար դոնորից ստացված և մշակված արյունը պահվում է սառնարանում, հերմետիկորեն փակ ապակե անոթների կամ մեծ ամպուլների մեջ։

Արյան փոխներարկում կատարում են ներերակային, ներզարկերակային, ներոսկրային և այլ ուղիներով։ Արյան կորուստը վերականգնելու համար, օրվա ընթացքում ընդմիջումներով կամ անընդհատ կաթիլային եղանակով, մարդուն կարելի է փոխներարկել մինչև 1-2 լ արյուն։ [[Քրոնիկական հիվանդություններ]]ի ժամանակ (ծայրանդամների տրոֆիկական խոցեր, դանդաղ ապաքինվող վերքեր) օրգանիզմի կենսական գործընթացներն աշխուժացնելու նպատակով կատարում են նաև փոքրաքանակ հեմոլիզված կամ անհամատեղելի և այլածին (ոչխարի կամ այլ կենդանու) արյան փոխներարկում։

Արյան փոխներարկման համար օգտագործում են նաև ընկերքային և դիակային արյուն, երբեմն էլ հիվանդի արյունը, որը զանազան վնասվածքների հետևանքով կուտակվում է [[որովայն]]ի կամ այլ խոռոչներում։ Բացի ամբողջական արյունից փոխներարկում են արյան պլազմա, [[շիճուկ]], արյան [[էրիթրոցիտ]]ների, [[լեյկոցիտ]]ների և [[թրոմբոցիտ]]ների զանգվածներ, ինչպես և արյանը փոխարինող զանազան լուծույթներ։

Արյան փոխներարկման ցուցմունքներն են՝ արյան սուր կորուստ, վնասվածքային [[շոկ]], [[այրվածքներ]], [[սակավարյունություն]], [[ստամոքս]]ի և [[տասներկումատնյա աղիք]]ի խոցային հիվանդություն, [[նյութափոխանակություն|նյութափոխանակության]] ու ներքին սեկրեցիայի խանգարումներ և այլն։

ՀՀ-ում արյան փոխներարկման հարցերի գիտական ուսումնասիրությամբ զբաղվում են Ռ. Յոլյանի անվան արյունաբանության հանրապետական կենտրոնում:կենտրոնում։

Հանրապետությունում ստեղծվել է արյան ծառայության խիտ ճյուղավորված ցանց։ Արյան փոխներարկման կայաններ են գործում [[Գյումրի]]ում, [[Վանաձոր]]ում, [[Արմավիր]]ում, [[Հրազդան]]ում և [[Գորիս]]ում:ում։

Վերջին տարիներին նկատելիորեն փոխվել են արյան և նրա բաղադրամասերի փոխներարկման ցուցումներն ու հակացուցումները:հակացուցումները։ Բացահայտվել են փոխներարկված արյան և նրա բաղադրիչների միջոցով փոխանցվող հիվանդություններ՝ [[ՁԻԱՀ]]-ը և «[[լյարդաբորբ C]]-ն»:։ Խիստ կրճատվել է պահածոյած փոխներարկվող արյան քանակը, քանի որ [[1993]] թվականից արյան ծառայությունն ամբողջությամբ անցել է դրա պատրաստմանը «Հեմատոն» տիպի պլաստիկ բեռնարկղերում, որը հնարավորություն է տալիս արյունը բաղադրամասերի բաժանել անմիջապես տեղերում (անցյալում պահածոյած արյունը բաղադրամասերի բաժանելու համար ապակե սրվակներով ուղարկվում էր արյան փոխներարկման կայան):։

Մարզերում ստեղծվել են արյան մարզային կենտրոններ, որոնց խնդիրն է ղեկավարել ամբողջ մարզի արյան ծառայության աշխատանքները, ստուգել մարզում նախապատրաստված արյան որակը, նրա բաժանումը բաղադրամասերի:բաղադրամասերի։

Բացի դրանից, արյունաբանության հանրապետական կենտրոնում մշակվել և ՀՀ Աժ հաստատման է ներկայացվել «Արյան, նրա բաղադրամասերի դոնորության, այն պատրաստուկներով վերամշակման և դրանց օգտագործման մասին» օրենքը, որով հնարավոր կդառնա նախապատրաստված արյան և նրա բաղադրամասերի որակը համապատասխանեցնել միջազգային չափորոշիչների պահանջներին:պահանջներին։ Ներկայումս մեծ թվով խոշոր վիրահատությունները կատարվում են արյան կամ արյանը փոխարինող հեղուկների փոխներարկմամբ:փոխներարկմամբ։ Ներարկված արյունը լրացնում է վիրահատության ընթացքում կորցրած արյան քանակը, հեշտացնում պայքարը [[վարակ]]ի դեմ, կարգավորում է [[արյան ճնշում]]ը, [[նյութափոխանակություն]]ը, [[շնչառություն]]ը:ը։

Արյան փոխներարկման լայն կիրառումը հնարավոր է միայն դոնորներ ունենալու պայմաններում:պայմաններում։ Հանրապետությունում մեծ թվով քաղաքացիներ արյուն են տալիս հիվանդներին՝ չվնասելով իրենց առողջությունը:առողջությունը։ Երբեմն արյան հետ միասին կամ դրա փոխարեն ներարկվում են տարբեր լուծույթներ, որոնք ունեն արյանը փոխարինող հատկություն և կատարում են նույն ֆունկցիան:ֆունկցիան։ Դրանք կոչվում են արյան փոխարինիչներ, որոնց ներարկումը երբեմն ավելի օգտակար է և կիրառվում են ամենօրյա գործնական բժշկության մեջ:մեջ։