«Ալիքներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
չ կետադրություն, փոխարինվեց: : → ։ (20)
Տող 1.
{{վիքիֆիկացում}}
[[պատկերՊատկեր:2006-01-14 Surface waves.jpg|մինի|Ալիքներ [[ջուր|ջրի]] մակերեսին]]
'''Ալիք''', [[տատանումներ]]ի տարածումը [[ժամանակ]]ի ընթացքում [[Տարածություն|տարածության]] մեջ։ Ալիքները բնության մեջ հաճախ հանդիպող երևույթ են։ [[Ձայն]]ը, [[լույս]]ը, [[էլեկտրամագնիսականություն]]ը ալիքային երևույթներ են։ Ալիքի երկու հիմնական տիպ կա՝ ''մեխանիկական'' և ''էլեկտրամագնիսական''։ Մեխանիկական ալիքները տարածվում են միջավայրում՝ փոխազդելով նրա մասնիկների հետ և առաջացնելով միջավայրի նյութի [[դեֆորմացիա]]։ Ձայնը մեխանիկական ալիք է։ Էլեկտրամագնիսական ալիքները լիցքավորված մասնիկների ստեղծած էլեկտրական և մագնիսական դաշտերի պարբերական տատանումներ են և կարող են տարածվել վակուումում։ Այս տիպի ալիքները տարբեր ալիքի երկարություններ ունեն և ըստ դրա դասակարգվում են ռադիոալիքների, միկրոալիքների, ինֆրակարմիր ճառագայթման, տեսանելի լույսի, ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման, ռենտգենյան և գամմա-ճառագայթների։
[[Պատկեր:Simple harmonic motion animation.gif|250px|մինի|աջից]]
 
== Լայնական և երկայնական ալիքներ==
Այն ալիքը, որում միջավայրի մասնիկները տատանվում են նրա տարածման ուղղությանն ուղղահայաց կոչվում է ''լայնական'':։ [[Ջուր|Ջր]]ի մակերևույթին տարածվող ալիքների դեպքում ջրի մասնիկներն ու ալիքի վրայով լողացող փայտի կտորը վեր ու վար են շարժվում, իսկ ալիքը հեռանում է հորիզոնական ուղությամբ:ուղությամբ։ Պարանի ծայրը վերև-ներքև շարժվելիս ալիքը տարածվում է այդ շարժման ուղղահայաց ուղղությամբ:ուղղությամբ։
 
Այն ալիքը, որում միջավայրի մասնիկները տատանվում են ալիքի տարածման ուղղությամբ, կոչվում է ''երկայնական'':։ Երկայնական ալիքի օրինակ` եթե ձեռքով պարբերաբար հարվածենք մի ծայրը պատին ամրացրած երկար, թույլ զսպանակի ազատ ծայրին, ապա կնկատենք, թե ինչպես է [[զսպանակ]]ի երկայնքով գալարների խտացումների և նոսրացումների տեսքով ալիք տարածվում:տարածվում։
[[Պատկեր:Ondes cisaillement 2d 20 petit.gif|250px|մինի|աջից]]
Հարվածի ժամանակ գալարները զսպանակի այդ ծայրում մոտենում են իրար` կազմելով գալարների խտացում, իսկ երբ ձեռքը հեռացնում ենք զսպանակից, գալարները հեռանում են իրարից, և նախկին խտացման տեղում առաջանում է գալարների նոսրացում:նոսրացում։ Զսպանակի գալարներն այսպիսով տատանվում են:են։
 
[[Հեղուկներ]]ի մեջ և [[գազեր]]ում կարող են տարածվել միայն երկայնական ալիքներ, իսկ [[պինդ մարմիններ]]ում` և՛ երկայնական, և՛ լայնական:
Տող 24.
:<math>\lambda = vT = \frac{v}{\nu} = \frac{2\pi v}{\omega}</math>,
 
որտեղ <math>v</math>-ն ալիքի փուլային [[արագություն]]ն, իսկ <math>\nu</math>-ն՝ [[հաճախություն]]ը, <math>\omega</math>-ն՝ [[անկյունային հաճախություն]]ը:ը։
 
[[Ծով]]ի կամ [[գետ]]ի մակերևույթին առաջացող ալիքների համար ալիքի երկարությունը մի ալիքի փոսից մինչև հաջորդ ալիքի փոսը կամ մի ալիքիկատարից մինչև հաջորդ ալիքի երկարություն ունեն, քան գետի ալիքները:ալիքները։ Զսպանակում առաջացող ալիքների դեպքում դա երկու հարևան խտացումների կամ նոսրացումների միջև եղած հեռավորությունն է:է։
[[Պատկեր:Onde cisaillement impulsion 1d 30 petit.gif|250px|մինի|աջից]]
 
== Սեյսմական ալիքներ ==
{{հիմնական հոդված | Սեյսմիկ ալիքներ}}
[[Երկրաշարժ]]երի կամ հզոր պայթյունների օջախներից Երկրի ներսում ալիքներ են տարածվում:տարածվում։ Այդ ալիքները կոչվում են ''սեյսմական'':։ Քանի որ [[Երկիր]]ը հիմնականում պինդ է, ապա նրանում միաժամանակ կարող են առաջանալ երկու տեսակի ալիքներ` երկայնական և լայնական:լայնական։ Այս ալիքների [[արագություն]]ը նույնը չէ, երկայնական ալիքները լայնականներից արագ են տարածվում:տարածվում։ Օրինակ` 500 կմ խորության վրա լայնական [[սեյսմիկ ալիքներ]]ի արագությունը մոտավորապես 5 կմ/վ է,իսկ երկայնական ալիքները` 10 կմ/վ:վ։ Սեյսմական ալիքներով պայմանավորված Երկրի մակերևույթի տատանումների արձանագրումն ու գրանցումն իրականացվում է [[սեյսմոգրաֆ]]ի միջոցով:միջոցով։ Սեյսմոգրաֆի հիմնական մասը ճոճանակն է, որը սկսում է տատանվել սեյսմական ալիքների ի հայտ գալուց:գալուց։ Սարքավորման պարզագույն տեսակի դեպքում ճոճանակը միացնում են գրող սարքին, որը հատուկ ժապավենի վրա գծում է տատանումների գրաֆիկը:գրաֆիկը։ Տարածվելով երկրաշարժի օջախից` առաջինը սեյսմական կայանին են հասնում երկայնական ալիքները, իսկ որոշ ժամանակ անց` լայնականները:լայնականները։ Իմանալով [[երկրակեղև]]ում ալիքների տարածման արագությունը` կարելի է որոշել մինչև երկրաշարժի [[էպիկենտրոն]] ընկած R հեռավորությունը:հեռավորությունը։
 
{{անավարտ|ֆիզիկա}}
 
[[Կատեգորիա:Ֆիզիկայի հասկացություններ]]
[[Կատեգորիա:Ալիքներ]]
{{անավարտ|ֆիզիկա}}
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Ալիքներ» էջից