«Տիգրան Երվանդյան»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
[[
'''Տիգրան Երվանդյան''' (ծն. և մահվան թթ. անհայտ), Հայոց թագավոր մ.թ.ա. մոտ 560-535–ին։ Հաջորդել է հորը՝ [[Երվանդ Ա Սակավակյաց]]ին։ Վարել է Հայաստանը Մարաստանի գերիշխանությունից ազատագրելու քաղաքականություն՝ նրա դեմ պայքարում կողմնորոշվելով դեպի նոր ձևավորող [[Աքեմենյան պետություն|Աքեմենյան Պարսկաստանը]]։ Այդ մասին են վկայում Տիգրան Երվանդյանի և Աքեմենյան տերության հիմնադիր [[Կյուրոս Բ Մեծ|Կյուրոսի]] անձնական բարեկամության վերաբերյալ պահպանված ավանդախառն տեղեկությունները։
Տիգրան Երվանդյանը մասնակցել է [[Մարաստան]]ի թագավոր [[Աստիագես]]ի դեմ Կյուրոսի պատերազմին, որն ավարտվել է Մարաստանի պարտությամբ և Աքեմենյան պետության հիմնադրմամբ։ Ըստ հայկական ավանդության, Տիգրան Երվանդյանը այդ հաղթական մարտում սպանել է [[Աժդահակ]]ին։ Տիգրան Երվանդյանի օրոք Հայաստանը, պահպանելով ներքին անկախությունը, տուրք է վճարել Աքեմենյան Պարսկաստանին և իր զորքերով մասնակցել նրա մղած պատերազմներին։ Տիգրան Երվանդյանը կարողացել է հպատակեցնել Հայաստանի հյուսիս–արևմուտքի սահմանին բնակվող խալդայների ռազմատենչ ցեղախմբին։ Տիգրան Երվանդյանի տերության տարածքը մոտավորապես համապատասխանել է [[Հայկական լեռնաշխարհ]]ի սահմաններին։ Հետագայում Կյուրոսը Հայաստանը վերածել է Աքեմենյան պետությանը ենթակա մարզի՝ սատրապության։ Տիգրան Երվանդյանի հետագա ճակատագրի մասին տեղեկություններ չեն պահպանվել։
Դեռ [[մ.թ.ա. 612]] թվականին մարական և բաբելոնական զորքերը, որոնց հետ միասին կռվում էին նաև հայկական զորաբանակներ, գրավեցին [[Ասորեստան]]ի մայրաքաղաք [[Նինվե]]ն և [[Ասորեստանի կործանում|կործանեցին այն]]<ref name="դասագրքեր"
| last =
| first =
| date =
| url =http://library.anau.am/index.php?option=com_content&view=article&id=77&Itemid=48&lang=hy
| archiveurl =
| archivedate =
| title =Հայ ժողովրդի պատմության դասագրքեր
| work =
| publisher = ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱԶԳԱՅԻՆ ԱԳՐԱՐԱՅԻՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ
| accessdate =03 դեկտեմբեր 2014
}}
</ref>։ Հայոց թագավորը փորձեց իր դաշնակիցներից՝ մարերից ու բաբելոնցիներից, աստիճանաբար հեռանալ և երկրի անվտանգությունն ապահովելու համար ամրացնել պետության բերդերն ու ամրոցները։ Մարական զորքերը [[մ.թ.ա. 585]] թվականի [[մայիսի 28]]-ին ճակատամարտ տվեցին [[Լիդիա|Լյուդիական թագավորության]] բանակներին Հալիս գետի մոտ։ Այն ավարտվեց արևի խավարման պատճառով, ինչը կողմերը համարեցին աստվածային նշան։ Պատերազմը դադարեց, երկու կողմերի միջև սահման ճանաչվեց Հալիս գետը, իսկ մինչև այն ընկած հողերը հանձնվեցին Երվանդականների թագավորությանը։
[[Պատկեր:Unknown painter. Tigranes Orontid.jpg|մինի|ձախից|[[Տիգրան Երվանդյան]],<br />19-րդ դարի նկարիչ]]
Երվանդ Սակավակյացից հետո գահ է բարձրանում իր որդիներից [[Տիգրան Երվանդյան|Տիգրանը]] ([[մ.թ.ա. 560]]-[[մ.թ.ա. 535|535]])<ref name="եպհ"
| last =
| first =
| date =
| url =http://www.historyofarmenia.am/am/Encyclopedia_of_armenian_history_Yervandunineri_Haykazyan_tagavorutyuny
| archiveurl =
| archivedate =
| title =Երվանդունիների (Հայկազյան) թագավորությունը
| work =Մ. Կատվալյան
| publisher =www.historyofarmenia.am
| accessdate = 03 դեկտեմբեր 2014
}}</ref>։ Հայոց թագավորության սահմանները հարավ-արևելքում հասնում էին մինչև [[Մարաստան]], իսկ հյուսիս-արևմուտքում՝ մինչև [[Սև ծով]]ի ափերը։ Այն իր մեջ ներառում էր ոչ միայն [[Վանի թագավորություն|Վանի թագավորության]] ողջ տարածքը, այլև անդրեփրատյան մի շարք երկրամասեր։ Նշանակալից էին թագավորության ռազմական ուժերը։ Երվանդականների թագավորությունը հզոր դաշնակից է ձեռք բերում ի դեմս պարսից արքա Կյուրոս Մեծի, ով ապստամբեց մարական տիրապետության դեմ<ref>{{cite web
| last =
| first =
Տող 50 ⟶ 72՝
|ISBN =
|տպաքանակ =
}}</ref>։ Մովսես Խորենացին նմանեցրել է նրան հայոց աստվածներից [[Վահագն]]ի հետ<ref name="
|հեղինակ = Հ. Գ. ԺԱՄԿՈՉՅԱՆ, Ա. Գ. ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ,<br />
Ս. Տ. ՄԵԼԻՔ-ԲԱՇԽՅԱՆ, Ս. Պ. ՊՈՂՈՍՅԱՆ
|մաս =
|վերնագիր = ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՐԴԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ, սկզբից մինչև 18-րդ դարի վերջ
|բնօրինակ =
|հղում = http://www.historyofarmenia.am/images/menus/904/Jamkochyan.pdf
|պատասխանատու խմբագիր =
|հրատարակություն = Երևանի Պետական Համալսարան
|վայր = Երևան, Աբովյան փող. № 52
|հրատարակչություն = ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆԻ ՀՐԱՏԱՐԱԿՉՈՒԹ3ՈՒՆ
|թվական = 1975
|հատոր =
|մեջբերվող էջեր = 87-93
|էջերի թիվ = 704
|սերիա =
|ISBN =
|տպաքանակ = 20 000
}}</ref>։ Այս թագավորների օրոք Վանը շարունակում էր մնալ հայոց պետության մայրաքաղաք։ Երկրորդ կարևոր քաղաքն էր Անի-Կամախը (Բարձր Հայքում), որը հոգևոր ու մշակութային կենտրոն էր։ Իրանում գահ է բարձրանում Կյուրոսի որդի [[Կամբյուսես II]]-ը ([[մ.թ.ա. 529]]-[[մ.թ.ա. 522]])<ref name="դասական">{{cite web
| last =
| first =
| date = 13 մայիս 2014
| url =http://www.utexas.edu/cola/centers/lrc/eieol/armol-2-R.html
| archiveurl =
| archivedate =
| title =The Yervanduni Dynasty
| work =Todd B. Krause, John A.C. Greppin, and Jonathan Slocum
| publisher =utexas.edu
| accessdate =06 դեկտեմբեր 2014
}}</ref><ref name="պարս">{{cite web
| last =
| first =
Տող 62 ⟶ 113՝
| accessdate =06 դեկտեմբեր 2014
}}</ref>։ Աքեմենյան կայսրությունում քաղաքական վիճակն արմատապես փոխվեց, երբ իշխանության գլուխ եկավ [[Դարեհ Ա Վշտասպ]] թագավորը ([[մ.թ.ա. 522]]-[[մ.թ.ա. 486]])<ref name="դասագրքեր" />։
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
{{Հայոց արքաներ}}
| |||