«Մաքսվելի հավասարումներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
{{Էլեկտրամագնիսականություն}}
[[Պատկեր:James Clerk Maxwell.jpg|մինի|200px|աջից|Ջեյմս Կլերկ Մաքսվել]]
'''Մաքսվելի հավասարումներ''', [[Դիֆերենցիալ հավասարումներ|դիֆերենցիալ]] կամ [[ինտեգրալ]] հավասարումների համակարգ, որը բնութագրում է [[էլեկտրամագնիսական դաշտ]]ը [[վակուում]]ում և նրա կապը [[էլեկտրական լիցք]]երի և [[էլեկտրական հոսանք|հոսանքների]] հետ:19-րդ դարի կեսերին կուտակված փորձերի հիման վրա [[Ջեյմս Կլերկ Մաքսվել|Մաքսվել Ջեյմս Կլերկի]]ի կողմից ձևակերպված հավասարումները որոշիչ դեր խաղացին ինպես [[Էլեկտրամագնիսականություն|էլեկտրամագնիսականության]] հետ անմիջականորեն կապ ունեցող ֆիզիկայի բնագավառներում, այնպես էլ բազմաթիվ հիմնարար տեսություններում, որոնք չեն առնչվում էլեկտրամագնիսականությանը։
 
== Պատմություն ==
[[Պատկեր:Electromagnetism.svg|մինի|250px|ձախից|Էլեկտրական հոսանքը առաջացնում է մագնիսական ինդուկցիա. Ամպերի օրենքը]]
[[Պատկեր:Induction1.jpg|մինի|200px|աջ|Մագնիսական դաշտի փոփոխական հոսքը առաջացնում է էլեկտրական դաշտ։]]
[[Ջեյմս Կլերկ Մաքսվել|Մաքսվելի]] ձևակերպած հավասարումների հիմք են հանդիսացել 19XIX-րդ դարի սկզբում կատարված մի շարք կարևոր փորձարարական բացահայումներ: 1820 թվականին Հանս Քրիստիան Էրստեդը հայտնաբերեց, որ հաղորդալարի միջով անցնող գալվանական հոսանքը շեղում է կողմնացույցի սլաքը: Այդ հայտնագործությունը գրավեց ժամանակաշրջանի գիտնականների ուշադրությունը: Հենց 1820 թվականին Բիոն և Սավարը հոսանքի հետևանքով առաջացած մագնիսական ինդուկցիան անվանեցին «Բիո-Սավարի օրենք», իսկ [[Անդրե Մարի Ամպեր|Ամպերը]] հայտնաբերեց, որ այն գոյանում է երկու հաղորդալարերի միջև եղած տարածության մեջ, եթե հաղորդալարերով [[էլեկտրական հոսանք|հոսանք]] է անցնում: Ամպերը ներմուծեց «էլեկտրադինամիկական» տերմինը և առաջ քաշեց հիպոթեզ, որ մագնիսական դաշտը մրրկային է:
 
Էրստեդի հայտնագործությունը, թե հոսանքը ազդում է մագնիսի վրա, Մայքլ Ֆարադեյին հանգեցրեցին այն մտքին, որ հակառակ երևույթը ևս պետք է գոյություն ունենա՝ մագնիսը պետք է ազդեցություն թողնի հոսանքի վրա:Երկար փորձերից հետո Ֆարադեյին հաջողվեց ապացուցել, որ եթե հաղորդչի մոտ մագնիսը շարժվի, ապա կառաջանա էլեկտրական հոսանք: Այս երևույթը անվանվեց [[էլեկտրական ինդուկցիա]]: Ֆարադեյի հայտնագործությունները մեծ հետք թողեցին Մաքսվելի աշխատանքների վրա:
Տող 56.
 
== Ինտեգրալային տեսքը ==
 
Գաուսի և Ստոքսի բանաձևերից կարելի է տալ Մաքսվելի հավասարումների ինտեգրալային տեսքը`
{| class="standard" | width="100%"
Տող 78 ⟶ 77՝
|
: <math>\oint_l\mathbf{H}\cdot d\mathbf{l}=</math> <math>I+\int_s\frac{\partial \mathbf{D}}{\partial t}\cdot d\mathbf{s}</math>
 
|}
 
[[Պատկեր:Volumen en un campo electrico2.png|մինի|200px|աջից|Փակ մակերևույթով էլեկտրական դաշտի հոսք]]
 
* <math>Q=\int_v \rho\, dv\ </math> — <math>v\ </math> ծավալում էլեկտրական լիցք
* <math>I=\int_s \mathbf{j}\cdot d\mathbf{s}\ </math> — <math>s\ </math> մակերեսով անցնող էլեկտրական հոսանք
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
{{Հարաբերականության տեսություն}}
 
[[Կատեգորիա:Ֆիզիկայի օրենքներ]]