«Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ clean up, փոխարինվեց: → (9) oգտվելով ԱՎԲ |
No edit summary |
||
Տող 1.
[[Պատկեր:Communist-manifesto.png|thumb|right|Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը (բնօրինակ)]]
'''«Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը»''' ({{lang-de|Das Manifest der Kommunistischen Partei}}), գիտական [[կոմունիզմ]]ի առաջին ծրագրային փաստաթուղթը, որը Կոմունիստների միության երկրորդ կոնգրեսի ([[1847]]) հանձնարարությամբ գրել են [[Կառլ Մարքս]]ն ու Ֆ. էնգելսը։
{{քաղվածք|«Այս աշխատության մեջ հանճարեղ պարզությամբ ու ցայտունությամբ, - գրել է [[Լենին]]ը, - ուրվագծված է նոր աշխարհայեցողությունը, նաև սոցիալական կյանքի բնագավառը ընդգրկող հետևողական [[մատերիալիզմ]]ը, [[դիալեկտիկա]]ն, որպես ամենաբազմակողմանի ու խոր ուսմունք զարգացման մասին, դասակարգային պայքարի և նոր, կոմունիստական հասարակություն ստեղծող [[պրոլետարիատ]]ի համաշխարհային, պատմական ռևոլյուցիոն դերի թեորիան»։}}
== Բովանդակություն ==
[[Պատկեր:Marx and Engels.jpg|մինի|աջից|Մարքս և Էնգելս]]
Աշխատությունը [[մարքսիզմ]]ի հիմունքների ամբողջական շարադրանքն է։ Առաջին գլխում՝
#«[[Բուրժուաները և պրոլետարները]]»,
#Պրոլետարներին և կոմունիստներ,
#Սոցիալիստական և Կոմունիստական գրականություն
## Սոցիալիզմի ռեակցիան
### Ֆեոդալական սոցիալիզմ
### Մանր - բուրժուական սոցիալիզմ
### Գերմաներեն, կամ «Ճշմարիտ« սոցիալիզմ
##Պահպանողական կամ Բուրժուա սոցիալիզմ
## Կրիտիկական-ուտոպիական սոցիալիզմ և կոմունիզմ
# Հարաբերակցությունը կոմունիստների տարբեր ընդդիմադիր կուսակցությունների
[[Պատկեր:Hammer and Sickle Red Star with Glow.svg|ձախից|մինի]]
== Կապիտալիզմից կոմունիզմի անցման ծրագիր ==
«[[Բուրժուաները և պրոլետարները]]», բացահայտված են հասարակության զարգացման օբյեկտիվ օրենքները, արտադրաեղանակների հերթափոխության անխուսափելիությունը և հին [[հասարակարգ]]ի [[ընդերք]]ում նորի սաղմնավորման դիալեկտիկական պրոցեսը։ Մարքսը և էնգելսը ապացուցում են, որ հասարակության պատմությունը (բացառությամբ [[նախնադարյան հասարակարգ]]ի) դասակարգային պայքարի պատմություն է, որ բուրժուական հասարակարգում ի դեմս թշնամի երկու դասակարգերի՝ բուրժուազիայի և պրոլետարիատի, ավելի են սրվել դասակարգային պայքարն ու դասակարգային հակասությունները։ Գիտականորեն հիմնավորվում են [[կապիտալիզմ]]ի խորտակման անխուսափելիությունը և նոր, անդասակարգ կոմունիստական հասարակության ստեղծման պատմական անհրաժեշտությունը։ Բացահայտելով նոր հասարակարգի ստեղծման ուղիները՝ Մարքսն ու էնգելսը հասարակության վերափոխման իրական ուժը համարում են բոլոր աշխատավորների շահերը արտահայտող պրոլետարիատին, ցույց են տալիս պրոլետարիատի պատմական առաքելությունը, եզրակացնելով, որ կապիտալիզմը, հանձինս պրոլետարների
{{քաղվածք|«...արտադրում է ամենից առաշ իր սեփական գերեզմանափորներին: Նրա կործանումը և պրոլետարիատի հաղթանակը հավասարապես անխուսափելի են»։ «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստի» հայերեն հրատարակության (1968) շապիկն Երկրորդ գլխում՝ «Պրոլետարները և կոմունիստները»}}
Մարքսն ու էնգելսը պարզաբանում են կոմունիստների [[Կուսակցություն|կուսակցության]]՝ բանվոր դասակարգի առաջավոր ջոկատի էությունն ու պատմական դերը, նշում, որ կոմունիստները
{{քաղվածք|«...գործնականում հանդիսանում են բոլոր երկրների բանվորական կուսակցությունների ամենավճռական, միշտ դեպի առաջ շարժվելու դրդոդ մասը, իսկ թեորիական տեսակետից՝ պրոլետարիատի մնացած մասի հանդեպ նրանց առավելությունը պրոլետարական շարժման պայմանները, ընթացքը և ընդհանուր հետևանքները հասկանալու մեջ է»։}}
Կոմունիստների մերձավորագույն նպատակն է
{{քաղվածք|«...պրոլետարիատի ձևավորումը որպես դասակարգ, բուրժուազիայի տիրապետության տապալումը, քաղաքական իշխանության նվաճումը պրոլետարիատի կողմից»։ }}
[[Պատկեր:Iishmarx.jpg|մինի|աջից|Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստի թուղթը]]
Չնայած աշխատության մեջ Մարքսը և էնգելսը դեռևս չէին օգտագործել «[[պրոլետարիատի դիկտատուրա]]» հասկացությունը, սակայն հիմնավորել են պրոլետարիատի դիկտատուրայի գաղափարը, գտնելով, որ
{{քաղվածք|«...բանվորական, հեղափոխության մեջ առաջին քայլը պրոլետարիատի՝ տիրող դասակարգ դառնալն է, դեմոկրատիայի նվաճումը: Պրոլետարիատն իր քաղաքական տիրապետությունը կօգտագործի նրա համար, որպեսզի բուրժուազիայից քայլ առ քայլ խլի ամբողջ կապիտալը, արտադրության բոլոր գործիքները կենտրոնացնի պետության, այսինքն՝ որպես տիրող դասակարգ կազմակերպված պրոլետարիատի ձեռքում, և ըստ հնարավորին արագ մեծացնի արտադրողական ուժերի գումարը»։}}
Այս գլխում պարզաբանվել է կոմունիստների վերաբերմունքը ընտանիքի, սեփականության, ազգի, հայրենիքի, դաստիարակության նկատմամբ, նշվել են այն կարևորագույն սոցիալ-տնտեսական միշոցառումները, որոնք պրոլետարիատը պետք է իրականացնի իշխանությունը նվաճելուց հետո։ Մարքսը և էնգելսը եզրակացնում են, որ պրոլետարիատը
{{քաղվածք|«...ոչնչացնում է դասակարգային հակադրության գոյության պայմանները, ոչնչացնում է առհասարակ դասակարգերը և դրանով իսկ՝ հր սեփական տիրապետությունը որպես դասակարգի»։}}
Երրորդ գլխում՝ «[[Սոցիալիստական և կոմունիստական գրականություն]]», գիտականորեն քննադատված է այդ տարիների սոցիալիստական և կոմունիստական գրականությունը, վեր են հանված սոցիալիզմի դրոշով հան֊դես եկող բուրժուական ու մանրբուրժուական հոսանքների ([[ֆեոդալական սոցիալիզմ]], [[մանրբուրժուական սոցիալիզմ]], [[«ճշմարիտ» սոցիալիզմ]]) դասակարգային էությունը, արտահայտված է հեղինակների վերաբերմունքը [[ուտոպիա]]կան սոցիալիզմի ու կոմունիզմի ուսմունքների նկատմամբ։ Չորրորդ գլխում՝ «[[Կոմունիստների վերաբերմունքը դեպի տարբեր օպոզիցիոն կուսակցությունները]]», Մարքսն ու էնգելսը շարադրել են կոմունիստների տակտիկան օպոզիցիոն մյուս կուսակցությունների նկատմամբ, նշել, որ կոմունիստները պաշտպանում են գոյություն ունեցող հասարակական ու քաղաքական կարգի դեմ ուղղված ամեն մի հեղափոխական շարժում։ «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը» ավարտվում է
{{քաղվածք|«Պրոլետարներ բոլոր երկրների, միացե՝ք»}}
կոչով, որը դարձել է համաշխարհային հեղափոխական շարժման նշանաբանը։ «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը» վիթխարի դեր է խաղացել պրոլետարիատի ազատագրական պայքարում. գնահատելով այդ դերը, Իոսիֆ Լենինը գրել է.
{{քաղվածք|«Այս փոքրիկ գրքույկն արժե ամբողշ հատորներ, նրա ոգով է ապրում ու շարժվում մինչև այժմ քաղաքակիրթ աշխարհի ամբողշ կազմակերպված ու մարտնչող պրոլետարիատը»։}}
== Ստեղծում ==
Առաջին անգամ «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը» հրատարակվել է [[1848]] թվականին [[Լոնդոն]]ում, [[գերմաներեն]]։ [[1882]] թվականին [[ժնև]]ում տպագրվել է [[ռուսերեն]] երկրորդ [[հրատարակություն]]ը՝ Գ. Վ. Պլեխանովի թարգմանությամբ, Մարքսի և էնգելսի հատուկ առաշաբանով։ Ոչ լրիվ տվյալներով արտասահմանյան երկրներում [[1848]]-[[1871]] թվականներին լույս է տեսել «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստ»-ի մոտ 770 հրատարակություն՝ 50 լեզվով։ [[ԽՍՀՄ]]-ում [[1973]] թվականիի [[հունվարի 1]]-ի տվյալներով թողարկվել է 447 հրատարակություն 24341 հազար օրինակով՝ 74 լեզվով։
== Թարգմանություններ հայերենով ==
«Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստ» հայերեն թարգմանվել է [[1887]] թվականին։ «Մանիֆեստի» [[1888]] թվականին անգլերեն և [[1890]] թվականին գերմաներեն հրատարակությունների առաջաբաններում Էնգելսը նշում է, որ հայերեն թարգմանությունը պետք է [[1887]] թվականին հրատարակվեր [[Կոստանդնուպոլիս]]ում, սակայն «...լույս չտեսավ այն պատճառով միայն, որ հրատարակիչը վախեցել է գիրքը լույս ընծայել Մարքսի անունով, իսկ թարգմանիչը չի համաձայնել «Մանիֆեստը» ներկայացնել որպես իր աշխատությունը»։ 1894 թվականին Հ. Աթաբեկյանը և Մ. Հովհաննիսյանը (Մ. Վարդանյանը) թարգմանել են «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը», որը սակայն չի հրատարակվել։ Աթաբեկյանը նամակով դիմել է էնգելսին և խնդրել գրել առաջաբան «Մանիֆեստ»-ի հայերեն հրատարակության համար։ Էնգելսը, շնորհակալություն հայտնելով աշխատության թարգմանության համար, պատասխանել է, որ ինքը անծանոթ լեզվով հրատարակվող գրքին առածաբան գրել չի կարող։ [[1894]] թվականին [[«Գաղափար» հանդես]]ում հրատարակվել է «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստ»-ի ներածությունը, [[1872]] թվականի գերմաներեն հրատարակության հեղինակների առաջաբանը և 1-ին, 2-րդ գլուխների հայերեն թարգմանությունը (թարգմանիչ՝ [[Մարո Նազարբեկյան]]), իսկ մնացած մասը չի հրատարակվել հանդեսը փակվելու պատճառով։ [[1901]] թվականին [[Թիֆլիս]]ում «Մանիֆեստը» թարգմանվել է հայերեն ռուսերեն երկրորդ հրատարակությունից։ Աշխատությունը, «Մանիֆեստ կոմունիստական կուսակցության» վերնագրով, առանձին գրքով հրատարակվել է [[1904]] թվականին՝ [[ժնև]]ի ՌԽԴԲԿ տպարանում, [[Ստեփան Շահումյանի]] և Մ. Մանուչարյանի գերմաներենից կատարած թարգմանությամբ։ Աշխատությանը կցված են եղել [[1872]] թվականի, [[1883]] թվականի, [[1890]] թվականի հրատարակությունների առաջաբանները, որպես հավելված՝ Կ. Կաուցկու
{{քաղվածք| «Որքա՜ն է հնացել կոմունիստական մանիֆեստը» հոդվածը։}}
Հետագայում «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը» թարգմանել են նաև [[Պ. Մակինցյան]]ը ([[1918]]), [[Ա. Կասյան]]ը և ուրիշներ։ Մինչև [[1979]] թվականը «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը» առանձին գրքով հայերեն լույս է տեսել 17 անգամ։
== Արտաքին հղումներ ==
* [http://manifestodelpartitocomunista.blogspot.com ''The Communist Manifesto''] in its editions in several languages
* [http://librivox.org/the-communist-manifesto-by-karl-marx-and-friendrich-engels Free audiobook] from [http://librivox.org LibriVox]
* [http://www.anu.edu.au/polsci/marx/marx.html A Marxism resource page]
* Only remaining page of the [http://www.iisg.nl/collections/manifest/manifest.php first draft of the Manifesto] in Marx's handwriting from the Marx papers at the International Institute of Social History.
* [http://www.rationalrevolution.net/special/library/communist_manifesto.htm Images of English versions]
* [http://books.google.com/books?id=mURxuWGr79IC&source=gbs_navlinks_s The Communist Manifesto] (Full Version in [[Google Books]])
* [http://www.internationalviewpoint.org/spip.php?article1557 The Communist Manifesto 160 Years Later] by [[Michael Löwy]]
{{ՀՍՀ}}
| |||