«Հողագիտություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
ավելացվեց Կատեգորիա:Հողագիտություն ՀոթՔաթ գործիքով |
No edit summary |
||
Տող 1.
[[Պատկեր:Estructura-suelo.jpg|մինի|300px|աջից|Հողը դիտարկում]]
'''Հողագիտություն''', բնապատմական [[գիտություն]] [[հող]]ի, նրա բաղադրության, հատկությունների, ծագման, զարգացման, աշխարհագրական տարածվածության, արդյունավետ օգտագործման մասին։ <ref>Jackson, J. A. (1997). Glossary of Geology (4. ed.). Alexandria, Virginia: American Geological Institute. p 604. ISBN 0-922152-34-9</ref>
== Ուսումնասիրությունների պատմություն ==
Ուսումնասիրվում է հողը՝ որպես բնական մարմին, [[արտադրություն|արտադրության]] միջոց և աշխատանքի առարկա։ Հողագիտական ուսումնասիրությունների սկիզբը դրվել է [[18-րդ դար]]ի վերջերին։ 18-րդ և [[19-րդ դար]]երի սահմաևագծում [[Գերմանիա]]յում Թեյերն առաջարկեց [[բույս]]երի սննդառության հումուսային տեսությունը։ 19-րդ դարի 40-ական թվականներին Յուրի Լիբիխը առաջ քաշեց բույսերի հանքային սննդառության տեսությունը, որը նպաստեց հողի քիմիական հետազոտության ընդլայնմանը և հողագործության մեջ ագրոերկրաբանական ուղղության ձևավորմանը, ըստ որի հողը դիտվում էր որպես երկրաբանական գոյացություն, հոդմնահարման արդյունք։
===== Գենետիկական հողագործություն =====
Գենետիկական հողագործությունը ստեղծվել է [[Ռուսաստան]]ում։ Դրա ծագման թվականը ընդունվում է
[[Պատկեր:Dokuch.jpg|մինի|աջից|Վ. Վ. Դոկուչաև]]
ի «Ռուսական սևահող» ("Русский чернозем") մենագրության հրատարակման տարեթիվը ([[1883]])։ Այստեղ ձևակերպված են նրա տեսության հիմնական դրույթները՝ հողը ինքնուրույն բնապատմական մարմին է, առաջացել է լեռնային ապարների (որոնցից որակապես տարբերվում է) մակերևութային շերտերից՝ կենդանի օրգանիզմների ներգործության և կլիմայական որոշակի պայմաններում։
[[Պատկեր:Global soil regions.jpg|500px|մինի|կենտրոն|Հողի գլոբալ քարտեզ]]
== Հողի հիմնական հատկություն ==
Հողի հիմնական հատկությունը նրա բերրիությունն է։ Գիտական հողագիտության ստեղծման գործում մեծ դեր է կատարել նաև Պ. Ա. Կոստիչևը, որը զարգացրել է ագրոնոմիական ուղղությունը (ուսումնասիրել է հոդի և բուսականության, հողի բերրիության փոխհարաբերության հարցերը), հետագայում այն զարգացրեց Վ. Ռ. Վիլյամսը։ Գենետիկական հողագիտության հետագա զարգացման գործում մեծ դեր ունեն Դոկուչաևի աշակերտները՝ Ն. Մ. Սիբիրցևը, Ֆ. Չու. Լևինսոն-Լեսսինգը, Պ. Ա. Զեմյատչենսկին, Գ. Ն. Վիսոցկին, Վ. Ի. Վերնադսկին, Կ. Դ. Գլինկան և ուրիշները։ [[20-րդ դար]]ի սկզբին Կ. Կ. Գեդրոյցը մշակեց հողերի կոլոիդ քիմիայի հիմունքները։ [[1920]]-ական թվականներին շնորհիվ Վերնադսկու հողագիտության մեջ զարգացավ կեևսաերկրաքիմիական ուղղությունը, որն ուսումնասիրում է կենդանի օրգանիզմների դերը հողառաջացման պրոցեսում։
== Հողագիտության բաժիններ ==
[[1930]]-ական թվականներին ձևավորվեցին նաև հողագիտության այլ բաժիններ՝ հողի ֆիզիկական [[քիմիա]], [[ֆիզիկա]], հանքաբանություն, մանրէաբանություն բաժինները։ Հողագիտության մեջ աշխարհագրական, քիմիական և կեևսանրկրաքիմիական ուղղությունների համադրման շնորհիվ ստեղծվեց ժամաևակակից տեսություն հոդի մասին, համաձայն որի հողը, որպես բնական համակարգ, բաղկացած է 4 հիմնական մասից՝
*պինդ,
*[[հեղուկ]],
*գազանման
* [[կենդանի]]։
Դրանցում անընդհատ ընթանում են նյութերի և էներգիայի փոխակերպման ու տեղաշարժման պրոցեսներ, որոնք գտնվում են մշտական փոխազդեցության մեջ։ tժամանակակից հողագիտության մեջ օգտագործվում են հետազոտման դաշտային, գիտարշավային և ստացիոնար, լաբորատոր (ֆիզիկական, ֆիզիկա-քիմիական, քիմիական, մանրադիտակային, ռենտգենագրաֆիական, ռադիոիզոտոպային, սպեկտրասկոպային), համեմատական-աշխարևագրական և քարտեզագրական մեթոդները։
== Կապը այլ գիտությունների հետ ==
Հողադիտությունը սերտորեն կապված է կլիմայագիտության, [[գեոմորֆոլոգիա]]յի, հանքաբանության, պետրոգրաֆիայի, միկրոկենսաբանության, [[բույսերի ֆիզիոլոգիա]]յի, [[քիմիա]]յի, [[ֆիզիկա]]յի և այլ գիտությունների հետ։ Հողագործությունն օգնում է լուծելու հողի բերրիության բարձրացման, պարարտանյութերի կիրառման, հողերի բարելավման խնդիրները։ [[ԽՍՀՄ]]-ում հողագիտության բնագավառի գիտահետազոտական աշխատանքները ղեկավարում են Վ. Վ. Դոկուչաևի անվան հողագիտության և ԽՍՀՄ ԳԱ ագրոքիմիայի և հողագիտության գիտահետազոտական ինստիտուտները։ ԽՍՍՀ-ում գիտահետազոտական աշխատանքներ են տարվում գյուղատնտեսության մինիստրության հողագիտության և ագրոքիմիայի ու այլ գիտահետազոտական ինստիտուտներում և բուհերում։
== Արտաքին հղումներ ==
* [http://soilinst.msu.ru/index.php?option=com_content&task=blogsection&id=7&Itemid=122 Электронный журнал "Доклады по экологическому почвоведению"]
* [http://soil.pu.ru Кафедра почвоведения и экологии почв СПбГУ]
* [http://www.mgul.ac.ru/info/flh/soil/ Кафедра почвоведения МГУ леса]
* [http://www.esoil.ru Почвенный институт имени В.В. Докучаева Россельхозакадемии]
* [http://soilinst.msu.ru/index.php?option=com_content&task=category§ionid=5&id=32&Itemid=114 Институт экологического почвоведения МГУ]
* [http://soilforum.org Форум о почвах и почвоведении]
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
== Գրականություն ==
* ''Ганжара Н. Ф.'' Почвоведение.— М.: Агроконсалт, 2001. — 392 с. — ISBN 5-94325-003-4
* ''[[Добровольский, Глеб Всеволодович|Добровольский Г.В.]], Никитин Е.Д.'' Сохранение почв как незаменимого компонента биосферы. — М.: Наука, 2000. — 185 с.
* ''[[Крупеников, Игорь Аркадьевич|Крупеников И. А.]]'' История почвоведения. — М.: Наука, 1981
* ''Розанов Б. Г.'' Генетическая морфология почв. — М.: Изд-во Московского университета, 1975
{{ՀՍՀ}}
| |||