«Խոզեր»–ի խմբագրումների տարբերություն

| image2 file =Wild Pig KSC02pd0873.jpg

| phylum =[[Քորդավորներ]]

| classis =[[Ողնաշարավորներ]]

| infraclassis =[[Կաթնասուններ]]

| familiasection text=

| commons =Կատեգորիա:Suidae

| itiswikispecies = Suidae

Խոզերը պատկանում են կաթնասունների դասի երկկճղակավորների կարգի չորոճող կենդանիների ընտանիքին։ Հանդիպում են բոլոր մայրցամաքներում՝ բացառությամբ Ավստրալիայի[[Ավստրալիա]]յի և Անտարկտիդայի։[[Անտարկտիդա]]յի։

Վայրի խոզերին (վարազներ) մարդն ընտելացրել է շուրջ 10 հզ.հազար տարի առաջ։ Տարածված են եղել ամենուրեք՝ բևեռային շրջաններից մինչև հասարակած։

[[ՀՀ]]-ում վարազները հանդիպում են Սյունիքի[[Սյունիք]]ի, Տավուշի[[Տավուշ]]ի, [[Վայոց ձորիձոր]]ի և այլ մարզերի անտառներում, [[Արաքս գետիգետ]]ի առափնյա եղեգնուտներում։ Ապրում են ջրից ոչ հեռու անտառային գոտու խիտ մացառուտներում, փշոտ թփուտներում, խոնավ, ճահճոտ վայրերում։

Մարմնի երկարությունը մինչև 2 մ է, պոչինը՝ 20–25 սմ, էգերի կենդանի զանգվածը 125 կգ է, արուներինը՝ 250– 250-300 կգ։ Ընտանի խոզից տարբերվում է մարմնի ամուր կառուցվածքով, ավելի մեծ գլխով, սուր սեպաձև երկար դնչով։ Ստորին ծնոտի 2 կողքերից դուրս են ցցված 2 սուր եռանկյունաձև ժանիքներ։ Մազածածկը զարգացած է. ունի խոզան և ենթաբուրդ։ Մարմնի վերին մասը դարչնագույն է՝ տարբեր երանգներով, ձագինը՝ բաց գույնի երկայնակի շերտերով։ Տեսողությունը թույլ է զարգացած, հոտառությունն ու լսողությունը՝ լավ։ Վայրի խոզերը նստակյաց կյանք են վարում. ցերեկը թաքնվում են, մթնշաղին և գիշերները՝ ակտիվանում։ Ամենակեր են. սնվում են անտառային պտուղներով (տանձ, խձոր, սալոր, կաղին, հաճար, շագանակ), պալարներով, խոտաբույսերով, միջատներով, կրծողներով, սողուններով և այլն։ Ունենում են 4–8 (հազվադեպ՝ 10–16) խոճկոր, որոնք 7–10 օր կերակրվում են միայն կաթով, ապա 3 ամիս՝ նաև բուսական կերով։ Մարմնակազմը ծանր է ու կոպիտ. իր ցեղակցի կողքին հսկա է թվում։ Դունչը երկար է՝ կարճ, շարժուն կնճիթով։ Մազածածկը նոսր է։ Ապրում են հոտերով (բոլուկ)։ Քնում են գիշերը, սնվում ցերեկը, 2–3 անգամ ավելի շատ խոճկորներ են ունենում։

ՀՀ-ում մսատու խոզաբուծությունը կենտրոնացված է հյուսիսարևելյան և [[Արարատյան դաշտիդաշտ]]ի տարածաշրջաններում։ Բացի խոշոր սպիտակից, բուծվում են նաև լանդրաս, ուելս, ուկրաինական, տափաստանային սպիտակ և հյուսիսկովկասյան խոզերի ցեղերը։