Եթերներ

Եթերներ, օրգանական միացություններ ROR՛ ընդհանուր բանաձևով (R,R՛-ն օրգանական ռադիկալներ են)։ Երբ երկու ռադիկալները միատեսակ են (R = R՛), եթերները կոչվում են համաչափ, հակառակ դեպքում՝ խառը։ Եթերները հիմնականում անվանում են ըստ նրանցում եղած ռադիկալների, օրինակ, СН₃ОСН₃-դիմեթիլեթեր, СН₃ОС₂Н₅-մեթիլէթիլեթեր և այլն։ Արոմատիկ, ճարպարոմատիկ, ինչպես նաև ցիկլավոր եթերներ շատ հաճախ կրում են պատահական անուններ, օրինակ, անիզոլ, ֆենետոլ, դիօքսան և այլն։ Եթերները սովորաբար հաճելի հոտով նյութեր՝ են։ Ալիֆատիկ շարքի ստորին ներկայացուցիչները հեշտ ցնդոդ են և եռում են ավելի ցածր ջերմաստիճանում, քան համապատասխան ալկոհոլները (եթերները, ի հակադրություն ալկոհոլնևրի, ասոցված չեն)։ Եթերները վատ են լուծվում ջրում, լավ՝ օրգանական լուծիչներում, կայուն են հիմքերի և ալկալիական մետաղների նկատմամբ, սակայն, խիտ ծծմբական և յոդաջրածնական թթուների հետ տաքացնելիս քայքայվում են՝ առաջացնելով ալկոհոլներ: Ալիֆատիկ և շատ ցիկլավոր եթերներ օդում դանդաղ օքսիդանում են՝ առաջացնելով պայթուցիկ գերօքսիդներ։ Եթերները հիմնականում ստանում ևն համապատասխան ալկոհոլներից ծծմբական թթվով ջուր պոկելով․ R0H+H₂S0₄$\rightarrow$R0S0₃H+H₂O; R0S0₃H+R0H$\rightarrow$R0R+H₂S0₄։ Բնության մեջ լայնորեն տարածված են բազմաթիվ ֆենոլների, նավթոլների և այլ նյութերի եթերներ։ Եթերները կիրառվում են որպես լուծիչներ, պլաստիֆիկատորներ, ջերմակիրներ, ինչպես նաև հոտավետ նյութերի արտադրության մեջ։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։