«Քար»–ի խմբագրումների տարբերություն

Ծիսապաշտամունքային հավատալիքներում ժայռերը , քարերը , ի տարբերություն մարդու[[մարդ]]ու ծերացող , մեռնող և անհետացող մարմնի , ամրության , երկարակեցության և հավերժության խորհրդանշաններն[[խորհրդանշան]]ներն են : Որոշ քարեր մարմնավորում են տիեզերքի[[տիեզերք]]ի արարչական ուժերը[[ուժ]]երը ինչպես մարջանը[[մարջան]]ը ՝ ջրային[[ջուր|ջր]]ային աշխարհը , մագնիզաքարը ՝ տիեզերական ուժերի , երկնային լուսատուների ու մոլորակների շարժման փոխկապվածությունը , ծիածանաքարը ՝ մարդկային կերպարանափոխությունը , նեֆրիտը ՝ տիեզերական էներգիան[[էներգիա]]ն , կատարելությունը , ուժը[[ուժ]]ը , իշխանությունը : Չինաստանում[[Չինաստան]]ում չափյուղան երկնակամարի խորհրդանշանն[[խորհրդանշան]]ն է և ամփոփում է հայեցողության գաղափարը : Լաջվարդի[[Լաջվարդ]]ի մուգ կապտավուն գույնը[[գույն]]ը մատնացույց է անում քարի երկնային ծագումը և աստվածային[[աստված]]ային ուժի[[ուժ]]ի մարմնացումը : Օգտագործել է գիշերային , աստղազարդ[[աստղ]]ազարդ [[երկինք]] պատկերելիս : Եգիպտական[[Եգիպտես|Եգիպտ]]ական դատավորներն իրենց վզին էին կրում այդ քարը <<ճշմարտություն >> մակագրությամբ : Քարերը կապ ունեն նաև աստվածների հետ : Մեքսիկայում[[Մեքսիկա]]յում ացտեկների Շիութեքուրշի աստծուն պատկերել են փիրուզե[[փիրուզ]]ե փետուրներով ՝ նրան համարելով փիրուզե տիրակալ : Ացտեկներն այս քարին բնորոշ կապտականաչ գույնը[[գույն]]ը զուգակցել են երկինքն ու երկիրը[[երկիր]]ը , արևն[[արև]]ն ու կրակը[[կրակ]]ը միավորող փիրուզե օձին[[օձ]]ին : Փիրուզը[[Փիրուզ]]ը նաև Թսեփոնեյի , յունոնայի քարն է : [[Հին ՀունաստանումՀունաստան]]ում լազուրիտը համարվել է սիրո խորհրդանշան ՝ Աֆրոդիտեյի քարը : Մագնիզաքարը պատկերվել է եգիպտական արևի աստված Գորի հետ : Զարդատուփում պահվող զարդաքարերը համեմատվում են ենթագիտակցության մեջ փակված կռահողական գիտելիքների հետ : Անգամ կենցաղային խոսակցություններում գիտելիքները հոգևոր գանձեր են համարվում : Մարգարիտը[[Մարգարիտ]]ը կատարելությամբ և գեղեցկությամբ համարվում է մետաֆիզիկական[[մետաֆիզիկա]]կան ընդհանուր խորհրդանշան : Հնագույն մշակույթներում գնահատվել են քարի ամրությունն ու կարծրությունը : Հետագայում ՝ գույնը , փայլը , մաքրությունը , հմայական ,մոգական[[մոգ]]ական , և հոգեբանական[[հոգեբան]]ական ներազդեցությունը , գեղեցկությունը : Մոլորակներն[[Մոլորակ]]ներն ազդեցության ուժով[[ուժ]]ով խորհրդանշորեն կապված են թանկարժեք որոշակի քարերին :

#[[Արև]] - [[ալմաստ]] , վանակն ,ցիրկոնի լուսավոր տեսակները , տուրմաին ,

#[[Լուսին]] - մարգարիտ , ադուլյար , ագաթ

#[[Մերկուրի]] - բյուրեղաքար , վագրի աչք ,տպազիոն , [[ագաթ]] , սաթ , ցիրկոն

#[[Յուպիտեր]] - զմրուխտ , կանաչ փիրուզ , նեֆրիտ , [[օձաքար]] , մալաքիտ

#[[Վեներա]] - լաջվարդ ,շափյուղա , ծովակն ( ակվամարին )

#[[Սատուրն]] - մեղեսիկ ,եղեգնաքարի մութ տեսակները[[տեսակ]]ները

Հնագույն ժամանակներից քարերն օգտագործվել են բուժական նպատակներով : Թանկարժեք քարերին վերագրում էին նաև թունավորումներից փրկելու հատկություն : Հնագույն ժամանակներից ի վեր արքաների[[արքա]]ների գավաթներըգ[[գավաթ|ավաթն]]երը պատրաստված էին արծաթից զարդարված ռուբինե քարերով հավանական թունավորումը վնասազերծելու նպատակով : Պարզունակ ըմբռնումների պատճառով կիրառվում էին ոգեհմայական եղանակներ[[եղանակ]]ներ , իսկ որպես դեղամիջոց ՝ որոշ քարերի բաղադրությունները : Նեֆրիտ քարը անունը սատցել է մարդու[[մարդ]]ու երիկամների[[երիկամ]]ների նմանության պատճառով և ծառայել է որպես դեղամիջոց ու մահվանից հետո մարմինը քայքայումից փրկելու բուժամիջոց , կարմիր կամ վառ կարմիր քարերը ՝ սուտակը կամ ռուբին ,նռնաքարը համարվում են հակաբորբոքային և արյունակասեցուցիչ միջոց : Դեղին քարերը լյարդի խանգարումների և դեղնախտի բուջման համար : Կանաչ քարերի օգտագործման աչքի հիվանդությունների բուժման համար բացատրվում է տեսողության[[տեսողություն|տեսողությ]]ան վրա այդ գույնի բարերար ազդեցությամբ : Շափյուղան , լաջվարդը , փիրուզը և կապտերանգ այլ քարեր ենթադրաբար ունեն առողջացնող ազդեցություն , հակադրվում են չար ու խավար ոգիներին և սատարվում լուսավոր ու իմաստուն ոգիներից : Այս քարերը համարվել են ողջախոհության , առաքինության խորհրդանշան : Թանկարժեք քարերը դարձել են գեղեցկության , սիրո , լույսի , բազմերանգության , երկարակեցության , հավերժության հոմանիշներ[[հոմանիշ]]ներ . վառ կանաչ մարգագետինը համեմատվում է զմրուխտի հետ , կապույտ երկինքը ՝փիրուզի : Չինացիները աղջկա գեղեցկությունը համարում են <<նեֆրիտային գեղեցկություն>> , իսկ Հռոմի[[Հռոմ]]ի կայսր Ներոնն[[Ներոն]]ն իր կնոջ մազերը համեմատում էր սև սաթի հետ : [[Հայ]] միջնադարյան[[միջնադար]]յան պոեզիան լի է նման համեմատություներով : [[Գրիգորիս ԱղթամարցինԱղթամարցի]]ն սիրեցյալի մազերը համարում է <<վայելուչ որպես ըզթուխ սաթ>> : Իսկ իր հոգուն ծրարված յարին համարում է <<տըպազ>> քար , որ կայծ է արձակում : Նաղարշ Հովնաթանը , դիմելով սիրած աղջկան , գրում է . <<նման ես դու կարկիր վարդի , ատամներդ ՝չար մարգարիտ>> : [[Սայաթ-ՆովանՆովա]]ն <<անապակ ծովի միջեն հանած գոհարիս , գովելի >> , Չարենցը[[Չարենց]]ը ՝ << կապույտ աղջիկ , ակաաթի ու կաթ պես հոգեթով >> :

*[[Ագաթ]]

Խորհրդանշում է ՝ հաջողություն , սիրային հաղթանակ , ծաղկունք , առողջություն , երկարակեցություն : [[Հին ՀռոմումՀռոմ]]ում համարվում էր տղաբերության աստվածուհի ՝ այգեգործների հովանավոր Պոմոնայի քարը : Անվանումը ծագել է [[հունարեն]] <<ագաթես>> ՝ երջանիկ [[բառ|բառից]] : ըստ մեկ այլ վարկածի ՝ առաջացել է Սիցիլիայի[[Սիցիլիա]]յի Ագաթես գետի[[գետ]]ի անունից , որտեղից արդյունահանվել է : Վաղ միջնադարում մկրտվող երեխաները կրում էին Ագաթե զարդեր , որովհեև դրանք հանգստացնում են նրանց : Ժան դը Մանդևիլը քարին վերագրում էին իր տիրոջը սրամիտ և պերճախոս դարձնելու ընդունակություն : Միջնադարյան[[Միջնադար]]յան հետազորող Լորի Ցերուսը մտորելով ագաթի[[ագաթ]]ի գունային փոփոխությունների մասին ՝ ասել է . << Եթե այն ակխվի քնած մարդու գլխավերևում , ապա նա գեղեցիկ և բարի երազներ կտեսնի >> : Ալբերտ Մեծի խոսքերով ՝ << Սև երակներով ագաթն օգնում է մեղմել վիշտը և սրտին ուժ է տալիս >> :

*[[Ադամանդ]] [[ալմաստ]]

Խորհրդանշում է ` չափավորություն , ողջախոհություն , մեղմում է ցասումը : Կրողին դարձնում է անպարտելի : Պատահական չէ , որ նապոլեոնը միշտ ադամանդ էր պահում : Մոգական[[Մոգ]]ական քար է ` հմայական ներգործությամբ : Առաջացել է արաբական ելմազ բառից : Հույներն[[Հույն]]երն այն անվանում էին ադամանդ , որ ծագել է ընկճել , նվաճել բայերից և նշանակում է և նշանակում է աննվաճ , անընկճելի : Կա համոզմունք , որ ադամանդին երկարատև նայելիս նվազում է մելամաղձությունը , հեռանում է չար աչքը , մարդը դառնում է խորաթափանց ,զարգանում է հիշողությունը[[հիշողություն]]ը : Քարի բաղադրությունը վնասակար է վայրի և թունավոր կենդանիների համար : Ադամանդը[[Ադամանդ]]ը անուժ է դարձնում թույնը և վնասում սարսափի տարաստեսակ զգացողությունները : Այն ցրում է վատ երազները : Հաջողություն է բերում ձախ ձեռքին կրելիս : Օգտագործվում է որպես բուժական միջոց ` ադամանդը[[ադամանդ]]ը կարելի է կոտրել ` փափկացնելով այծի թարմ և տաք կաթով[[կաթ]]ով :

[[Ծաղկունք]] ի , երջանկության , հաջողության , նաև դժբախտության խորհրդանծանն է : Կրողների համար իբր կանխագուսհակում էր բաժանում : Առաձին անգամ գտնվել է Ուրալում[[Ուրալ]]ում , [[1838]] թվականին : Այդ ժամանակ նշվում էր [[Ալեքսանդր]] [[2]]-րդի չափահաս դառնալը , և քարը ստացավ նրա անունը : Կապտականաչավուն-արևային , արհեստական լույսի ներքո մորեգույն կամ կարմիր երանգավորումներով քար է : Հանդիպում է նաև Բրազիլիայում[[Բրազիլիա]]յում ,[[Հարավաֆրիկյան ՀանրապետությունումՀանրապետություն]]ում , Մադագասկարում[[Մադագասկար]]ում , իսկ [[Շրի-ԼանկայումԼանկա|Շրի-Լանկայ]]ում գտնվել են բավականին մեծ քարեր ,որոնցից մի քանիսը ` ավելի քան [[60]] կարատ քաշով : Դրանց գույնըշշիգույնը շշի կանաչ է, որը գիշերն ավելի է մգանում :

Սրբազան քարերից է ` երիտասարդության ու հույսի խորհրդանշանը : Երկնագույն , կանաչավուն կամ սպիտակբյուրեղ : Անվանումն ստացել է գույնի համար ` լատիներեն ակվա -ջուր բառից : Ըստ հնագույն ավանդույթների[[ավանդույթ]]ների ` այդ փայլաքարը նավաստիներին պահպանում է նավաբեկությունների ժամանակ : Քարի բյուրեղները մեծամասամբ համաչափ գունավորում ունեն , սակայն երանգները տեղաբաշխված են նաև գոտիներով : Ակվամարինին բնորոշ են կապույտը , կանաչաերկնագույնը : Բրազիլիայի երկնականաչավուն ակվամարիններն այնքան շատ են , որ կազմում են համաշխարհային արդյունահանության կեսը :

Խորհրդանշում է ընտանեկան բարեկեցությունը : հասակավոր մարդկանց մղում է սիրային պոռթկումների : Ընդգծում է կանացիությունը , վանում անհանգստության զգացողությունը և անվստահությունը : Պահպանում է արևահարությունից[[արևահարություն]]ից ու գլխացավից , ամրացնում է սրտամկանը , բարելավում լսողությունը և մաշկի վիճակը :

Համեստության , հոգեկան հանգստի , մաքրության , անմեղության , չափավորության , զգոնության ու բարեպտության խորհրդանշանն է : Հնդկաստանում[[Հնդկաստան]]ում մոգական ամենազոր քարերից է : Նպաստում է մտքի սթափությանը : պլինիուս Ավագը նշում է , որ քարի անունը հիմնվում է նրա երանգավորման վրա , որը մոտ է գինու[[գինի|գին]]ու գույնին : Ամեթիստ կրում են եպիսկոպոսները[[եպիսկոպոս]]ները , որոնք պետք է մնան ցանկացած թմրեցումից , այդ թվումև ` հոգևոր :

*[[Արծաթ]]

Խորհրդանշում է ` [[լուսին]] , կուսություն , իգական սկիզբ , թագուհի: Ալքիմիայում մարմնավորում է նախանյութի կուսական վիչակը , լուսինը : Հայերեն բառ է , որի որի ցեղակիցներն[[ցեղ]]ակիցներն են սանսկրիտի[[սանսկրիտ]]ի rajata`արծաթ ,[[իտալերեն]] argento , [[ֆրանսերեն]] ergent և այլն : Այս բոլորը ծագում են հնդեվրոպական areg` փայլել արմատից , որից առաջացել է նաև հունարեն արծաթ բառը :

Բանակնության , ճշմարտության , ճարպկության և ճարտարության [[խորհրդանիշ]] : Բառը սեփական ծագում ունի : Հայերենը ձևավորվել է պարսկերեն և հունարեն լեզուների ազդեցությունից : Առասպելի[[Առասպել]]ի համաձայն ` Կլեոպատրան[[Կլեոպատրա]]ն եղել է եգիպտական[[եգիպտոս|եգիպտ]]ական հանքախորշերում[[հանք]]ախորշերում , որտեղ գերակշռել են Զմրուխտ Հանքախորշերըհանքախորշերը կրել են Կլեոպատրայի անունը : Այն հանքերը շահագործվել են մինչև [[13]]-րդ դարը :