ճխյիւ'''Սիպիլյան Կղեմես''' [աշխարհիկ անունը՝[[անուն]]ը՝ Մկրտիչ (17․2․182417․2․[[1824]], [[Կոսդանդնու Պոլիս]] —23․5․1878—23․5․[[1878]], Դիարբեքիր)], [[հայ]] դրամագետ։ Վիեննայի Մխիթարյան միաբանության անդամ ([[1842]]-ից)։ Շրջագայելով Հայաստանի (էջմիածին, Վան ևն), Անդրկովկասի (Թիֆլիս), Պարսկաստանի (Թեհրան, Սպահան ևն), Փոքր Ասիայի, Միջագետքի, Կիակիայի մի շարք վայրերում՝ հավաքել և ուսումնասիրել է հայկ․ դրամներ, դրամագիտ․ նյութեր և այլ հնություններ։ Ս-ի հիմնական աշխատությունը՝ «Դասավորություն ռուբենյան դրամոց» (1892), որտեղ նա առաջին անգամ մշակել, դասակարգել ու ժամանակագրել է 3 հզ․ կիլիկյան դրամ, նրա մահից հետո որոշ լրացումներով հրատարակել է Գրիգորիս Վ․ Գալամքյարյանը։ Այն հիմք դարձավ Կխլիկիայի հայկ․ դրամների վերաբերյալ հետագա ուսումնասիրությունների հաւյար։ Դրա հիման վրա հետագայում Ա․ Ա․ Դամալով-Չուրաեը Պեաերբուրգում հրաաարակեց իր «Ռուբենյան դրամների դասավորությունը» (1923, ռուս․) գիրքը։ Ա․ հեղինակ է նաե դրամագիւո․ այլ, աշխ ար հագր․ և պատմ․ մի շարք հրապարակումների։ Գրկ․՝Հայ դրամագիւոական հանդես, հ, IV, Լոս Անջելես, 1980։ Հ․ Սարգսյան
