|
[[Պատկեր:Pancreas.jpg|thumb|250px|Մարդու [[բարակ աղիք]]ն ու ենթաստամոքսային գեղձը (ստամոքսը հեռացված է)]]
'''Ենթաստամոքսային գեղձը''' (pancreas) ընկած է [[ստամոքս]]ի հետևը`հետևը՝ [[որովայնի խոռոչ]]ի հետին պատին մոտ իր ձախ մասով մտած է ձախ [[ենթակող]]ի մեջ: Հետևից նա հպվում է [[ստորին սիներակ]]ին, իսկ ձախից`ձախից՝ [[երիկամային երակ]]ին և [[որովայնային աորտա]]յին:
Ենթաստամոքսային գեղձը բաժանվում է հետևյալ մասերի`մասերի՝ գլխիկ(caput), մարմին (corpus) և պոչ(cauda): Գեղձի գլխիկը ընդգրկված է [[տասներկումատնյա աղի]]ով և գտնվում է գոտկային I և II [[ող]]ների վերին մասերի մակարդակին: Նա տափակած է առաջ-հետին ուղղությամբ, ընդ որում գլխիկի ու մարմնի սահմանում կա մի խոր [[կտրուճ]]`՝ incisura pancreatic, որի մեջ պառկած են a և v. mesentericae superiors-ը, իսկ երբեմն նաև`նաև՝ նեղացած մաս`մաս՝ վզիկի ձևով:<br />
[[Պրիզմա]]յաձև մարմինը ունի երեք երես`երես՝ առաջային, հետին և ստորին:<br />
[[Գեղձ]]ը աջից ձախ մի փոքր բարձրանում է, այնպես որ նրա պոչը ընկած է ավելի բարձր, քան գլխիկը, և մոտենում է [[փայծաղ]]ի ստորին մասին: Ենթաստամոքսային գեղձը [[պատյան]] չունի, որի պատճառով աչքի է ընկնում նրա բլթակավոր կազմությունը: Գեղձի ընդհանուր երկարությունը 12-15 սմ է:
[[Որովայնամիզ]]ը ծածկում է ենթաստամոքսային գեղձը առաջային և ստորին երեսները, իսկ նրա հետին երեսը բոլորովին զուրկ է նրանից: Շճամզային ծածկը անցնում է ենթաստամոքսային գեղձի վրա 2 թերթիկների ձևով, ընդ որում շճային թերթիկները կպչում են ենթաստամոքսային գեղձի առաջային եզրին և նորից բաժանվում են 2 թերթիկների`թերթիկների՝ մեկը ծածկում է գեղձի առաջային երեսը և անցնում է ստոծանու վրա, իսկ մյուս ստորին երեսը և դառնում է [[լայնական աղիք]]ի [[միջընդերք]]ը:<br />
Ենթաստամոքսային գեղձի արտատար [[ծորան]]ը`ը՝ ductus pancreaticus(Wirsungi)անցնում է գեղձի հաստության միջով ձախից դեպի աջ, իր ճանապարհին նա ընդունում է բազմաթիվ ճյուղեր, որոնք բացվում են նրա մեջ, գրեթե [[ուղիղ անկյուն]]ով: Բացի գլխավոր ծորանից, գրեթե միշտ լինում է [[ենթաստամոքսային գեղձի հավելյալ ծորան]] (ductus pancreaticus accessories (Santorini)), որը գեղձի գլխիկի մոտ առանձնանում է գլխավոր ծորանից և բացվում է տասներկումատնյա աղիի փոքր պտկիկի վրա (apailla duodeni minor), մոտ 2 սմ մեծ պտկիկից բարձր: Երբեմն նկատվում են հավելյալ ենթաստամոքսային գեղձի գոյության դեպքեր(pancreas accessorium):
== Կազմություն ==
Ենթաստամոքսային գեղձը իր կազմությամբ նման է բշտային կամ բշտա-խողովակավոր թքագեղձի կազմությանը: Նա բաղկացած է 2 մասից`մասից՝ գլխավոր զանգվածը ունի արտազատիչ [[ֆունկցիա]]`՝ իր արտազատուկը արտատար ծորաններով տանելով սկզբնաղիքի մեջ: Գեղձի փոքր մասը, այսպես կոչված, [[Լանգերհանսի կղզյակներ]]ի (insula Langerhansi) ձևով, պատկանում է ներզատիչ գոյացություններին, որոնք արյան մեջ են լցնում [[ինսուլին]] կոչվող հորմոնը, որը կարգավորում է [[շաքար]]ի պարունակությունը [[արյուն|արյան]] մեջ:
{{կենսաբանություն-անավարտ}}
| 