«Հերետիկոսություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Հերետիկոսություն''', քաղաքական հերձվածություն, քրիստոնեական պաշտոնական եկեղեցիների դավանաբանությունից ու [[Դոգմատիզմ|դոգմաներից]] շեղված կրոնական հոսանք:հոսանք։ Շահագործող դասակարգերի գաղափարախոսությունը դարձած պաշտոնական կրոնի գերիշխման ժամանակաշրջանում եղել է բողոքի առանձնահատուկ ձև, հաճախ վերաճել ժողովրդական շարժման:շարժման։ Երևան է եկել դեռևս քրիստոնեության ձևավորման ժամանակաշրջանում (I—II դդ.):։ Վաղ քրիստոնեական հերետիկոսները (նիկոլայականներ, մոնտանականներ ևն) ''հուդայականության հեսսեների'' [[Աղանդավորություն|աղանդի]] ու ''նորպլատոնականության'' (Փիլոն Աղեքսանդրացու ուսմունք) ազդեցությամբ պայքարել են կազմակերպվող «հարուստ եկեղեցու», միահեծան եպիսկոպոսության դեմ, քարոզել «երկնային արքայության» մոտալուտ գալուստը:գալուստը։ I— III դդ. տարածված էր նաև ''գնոստիցիզմը'' (Հայաստանում՝ առավելապես մարկիոնականությունը):։ IV դ., երբ քրիստոնեությունը [[Հայաստան|Հայաստանում]]ում, Բյուզանդիայում և այլ երկրներում հաստատվեց որպես պաշտոնական կրոն, հալածանք սկսվեց հերետիկոսության դեմ:դեմ։ IV— VI դդ. առավել նշանակալից հերետիկոսներն էին ''արիոսականությունը'', ''նեստորականությունը'', ''միաբնակությունը'', ''միիշխանականությունը'':։ Միաբնակությունը Հայաստանում միահյուսվեց քաղաքական անկախության ձգտմանը:ձգտմանը։ Նույն դարերում [[Փոքր Ասիա|Փոքր Ասիայում]]յում և Հայաստանում տարածվեցին ''բորբորիտների'' շարժումն ու ''մծղնեությունը'' և այլն:այլն։ [[Ֆեոդալիզմ|Ֆեոդալական]] հարաբերությունների զարգացմանը զուգընթաց, ինչպես նաև ''մանիքեության'' ազդեցությամբ հերետիկոսները ստացան [[Դուալիզմ|դուալիստական]] ուսմունքի բնույթ («ապականված», չար երկրային կյանքին հակադրում էր աստծո հետ հոգեկան մերձեցման ձգտումը):։ VI—VII դդ. Հայաստանում և Բյուզանդիայում բռնկվեց հակաֆեոդալական [[Պավլիկյաններ|Պավլիկյան]] շարժումը:շարժումը։ Այդ շարժման ազդեցությամբ X դ. [[Բուլղարիա|Բուլղարիայում]]յում առաջացած ''Բոգոմիլների'' աղանդն արտահայտում էր գյուղացիների բողոքը ճորտացման դեմ:դեմ։ IX— X դդ. Հայաստանում ծավալված [[Թոնդրակյան աղանդավորական շարժում|Թոնդրակյան շարժումը]] հակաֆեոդալական պայքար լինելուց բացի ուներ նաև ''ազգային-ազատագրական'' բնույթ:բնույթ։ Արևմտյան և Կենտրոնական Եվրոպայում քաղաքականը տարածվեց XI դ. երկրորդ կեսից՝ կապված քաղաքների զարգացման հետ:հետ։ Ֆեոդալների և եկեղեցու դեմ ''բյուրգերության'' պայքարն արտահայտվեց ''կաթարների'' և ''ալբիգոյցիների'' քաղաքականներում:քաղաքականներում։ Բյուրգերական հերետիկոսները պահանջում էին «էժան եկեղեցի»՝ պաշտամունքի պարզեցում, եկեղեցու հարստությունների և հողերի բռնագրավում, եկեղեցու քաղաքական իշխանության սահմանափակում:սահմանափակում։ Բյուրգերական հերետիկոսությունն արտահայտվել է նաև Առնոլդ Բրեշիացու, Ուիկլիֆի, Ցան Հուսի ուսմունքներում:ուսմունքներում։ Բյուրգերական հերետիկոսությունը նախադրյալներ ստեղծեց ''Ռեֆորմացիայի'' համար:համար։ Ի տարբերություն բյուրգերականի, «առաքելական եղբայրներ»-ը, ''դոլչինոականները'' ([[Իտալիա|Իտալիայում]]յում), ''լոլլարդները'' ([[Անգլիա|Անգլիայում]]յում), ''տաբորականները'' ([[Չեխիա|Չեխիայում]]յում) և այլ հերետիկոսները պայքարում էին ընդհանրապես դասային արտոնությունների, մասնավոր սեփականության, պետության վերացման, մարդկանց միջև բացարձակ հավասարության հաստատման համար՝ արտահայտելով չքավոր քաղաքային բնակչության և ընչազուրկ գյուղացիության ձգտումները:ձգտումները։ Այդ հերետիկոսներըը նախապատրաստեցին XVI— XVII դդ. [[Գերմանիա|Գերմանիայում]]յում, [[Նիդերլանդներ|Նիդերլանդներում]]ում, Անգլիայում բռնկված բուրժուական հեղափոխություններին մասնակցած ժողովրդական զանգվածների գաղափարախոսությունը:գաղափարախոսությունը։ Հայաստանում չքավոր գյուղացիության ձգտումների արտահայտություններ էին Դավիթ Ծարեցու (XIII դ.) և Մեխչուի (XVI—XVII դդ.) գլխավորած շարժումները:շարժումները։ Հերետիկոսներըը ենթարկվել են կատաղի հետապնդման:հետապնդման։ XI—XII դարերից հերետիկոսներին հայտարարել են օրենքից դուրս, ենթարկել ողջակիզման:ողջակիզման։ XII դ. վերջին կաթոլիկ եկեղեցին, հերետիկոսների դեմ պայքարի ուժեղացման նպատակով, ստեղծեց [[Ինկվիզիցիա|ինկվիզիցիանինկվիզիցիա]]:ն։ Հերետիկոսներըը նպաստել են [[Ֆեոդալիզմ|ֆեոդալիզմիֆեոդալիզմ]]ի քայքայմանը:քայքայմանը։ [[Կապիտալիզմ|Կապիտալիստական]] հասարակարգում հերետիկոսները կորցրին իրենց առաջադիմական բնույթը, խոչընդոտ դարձան շահագործողների դասակարգային գիտակցության աճին ու միասնական պայքարի կազմակերպմանը:կազմակերպմանը։

* Маркс К. и Энгельс Ф.,"О религии", М. 1995:1995։

* Տեր-Մինասյան Ե.Գ., "Միջնադարյան աղանդների ծագման և զարգացման պատմությունից", Ե. 1968:1968։