«Սայքս-Պիկոյի համաձայնագիր»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Սայքս–Պիկոյի համաձայնագիր''', գաղտնի համաձայնագիր [[Մեծ Բրիտանիա]]յի և [[Ֆրանսիա]]յի միջև՝ [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] ասիական տիրույթների բաժանման մասին։ Գաղտնի տորագրել են Անգլիայի արտգործնախարար է. Գրեյն ու Ֆրանսիայի դեսպան Պ. Կամբոնը [[Լոնդոն]]ում, [[1916]]-ի մայիսին:մայիսին։ Կոչվել է համաձայնագրի նախագիծը պատրաստած դիվանագետներ Մարկ Սայքսի (Մեծ Բրիտանիա) և ժորժ Պիկոյի (Ֆրանսիա) անունով:անունով։

Դեռևս [[1915]]-ի անգլո-ֆրանս-ռուսական գաղտնի համաձայնագրին նախորդած բանակցությունների ժամանակ Անգլիան և Ֆրանսիան Ռուսաստանից որպես փոխհատուցում՝ [[Կ․ Պոլիս]]ի և նեղուցների դիմաց պահանջում են ճանաչել իրենց հավակնություններն արաբական երկրների նկատմամբ։ Հենց նույն բանակցությունները բացահայտում են արաբական երկրների բաժանման շուրջ Անգլիայի և Ֆրանսիայի միջև տարաձայնությունները, որոնք կարգավորելու համար 1915-ի նոյեմբերին սկսվում են անգլո-ֆրանսիական նոր բանակցություններ։ 1916-ի սկզբին Կովկասյան ճակատում ռուսական զորքերի հաջողությունները աշխուժացման նոր ազդակ են դառնում Թուրքիայի տարածքի բաժանման անգլո-ֆրանսիական մեկընդմեջ ընթացող այդ բանակցությունների համար:համար։ Արդյունքում՝ 1916-ի փետրվարին կազմվում է համաձայնագրի նախագիծը:նախագիծը։

Սայքս-Պիկոյի համաձայնագիրը նախատեսում էր արաբական երկրները բաժանել հինգ գոտիների (որոնց մեջ էին մտնում նաև [[Արևմտյան Հայաստան]]ի մի մասը և [[Քուրդիստան]]ը)։

# «Կապույտ» գոտին, որն ընդգրկում էր Արևմտյան [[Սիրիա]]ն, [[Լիբանան]]ը, [[Կիլիկիա]]ն՝ հարավ-արևելյան [[Անատոլիա]]ն ([[Այնթապ]], [[Ուրֆա]], [[Մարդին]], [[Դիարբեքիր]] և [[Հաքյարի]]ի մարզ ([[Վանա լիճ|Վանա լճից]] հարավ)), անցնելու էր Ֆրանսիայի տիրապետության տակ։

# «Կարմիր» գոտին, որն ընդգրկում էր [[Իրաք]]ի կենտրոնական և հարավային մասը ([[Բաղդադ]]ով և [[Բասրա]]յով), ինչպես նաև պաղեստինյան նավահանգիստներ [[Հայֆա]]ն և [[Աքքա]]ն, անցնում էր Անգլիայի տիրապետության տակ։

# «Դարչնագույն» գոտին ընդգրկում էր [[Պաղեստին]]ի մնացած մասը, որտեղ հաստատվելու էր միջազգային կառավարում, որի ձևը որոշվելու էր Ռուսաստանի և մյուս դաշնակիցների հետ համաձայնություն կայացնելուց հետո։

# «А» գոտին (Արևելյան Սիրիան և [[Մոսուլ]]ի վիլայեթը) դառնում էր Ֆրանսիայի ազդեցության ոլորտ։

# «В» գոտին (Անդրհորդանանն ու Բաղդադի վիլայեթի հյուսիսային մասը) դառնում էր Անգլիայի ազդեցության ոլորտ։<br />

Երբ 1916-ի փետրվարին ռուսական բանակը գրավում է էրզրումը և Բիթլիսը, մոտենում Իրաքի և Սիրիայի մատույցներին, դաշնակիցները շտապում են իրենց նախագիծը համաձայնեցնել Ռուսաստանի հետ, և 1916-ի [[մարտի 9]]-ին Պետրոգրադում Սայքսը և Պիկոն Ռուսաստանի արտաքին գործերի մինիստր Սագոնովին են հանձնում հուշագիրը։ Ռուսական կառավարությունն իր դժգոհություն է հայտնում այն առթիվ, որ ըստ նախագծի Մեծ Բրիտանիան ու Ֆրանսիան ձեռք էին բերելու թուրքական զգալի տարածքներ:<br />տարածքներ։

«Հայաստան» ու «Հայկական հարց» տերմիններն ընդհանրապես բացակայում էին փաստաթղթերում, այնինչ երկու տարի առաջ այդ հարցը եվրոպական տերությունների դիվանագիտական հատուկ քննարկման առարկա էր<ref>[[Հայկական բարենորոգումներ (1912-1914)]]</ref> <ref>[[Ռուս-թուրքական համաձայնագիր (1914)]]</ref>:։ Անգլիական կառավարության լիազոր Մ. Սայքսը Ռուսաստանում Անգլիայի դեսպան Ջ. Բյուքենենին հղած (1916-ի մարտի 12) գրության մեջ անհնար է նկատում հայկական պետության ստեղծումը, ինչպես նաև Հայաստանի հանձնումը Ռուսաստանին:<br />Ռուսաստանին։

Քննարկումների ընթացքում, որպես հակապայման Ռուսաստանը մասնավորապես պահանջում է իրեն հանձնել Թուրքահայաստանը, Հեքիարիի մարզը և [[Սև ծով]]ի հարավային ափի մի մասը։ Փոխզիջումների արդյունքում ստանալով Թուրքիայի բաժանման վերաբերյալ Ռուսաստանի համաձայնությունը՝ դաշնակիցները հավաստում են վերջինիս իրավունքները [[Կոստանդնուպոլիս|Կ. Պոլսի]] և նեղուցների նկատմամբ, որոնք նախատեսված էին 1915-ի [[Անգլո-ֆրանս-ռուսական համաձայնագիր (1915)|անգլո-ֆրանս-ռուսական համաձայնագրով]], ինչպես նաև նրան են խոստանում Արևմտյան Հայաստանի նահանգները ([[Էրզրում]], [[Տրապիզոն]], [[Վան]], [[Բիթլիս]]) և Քրդստանի մի մասը:մասը։

#Ռուսաստանին անցնող տարածքները (այդ թվում՝ Արևմտյան Հայաստանը) պետք է կազմեին «Դեղին» գոտին։

#Իտալիայի՝ Գերմանիային պատերազմ հայտարարելուց մեկ տարի անց Օսմանյան կայսրության քարտեզի վրա երևացին նաև «Կանաչ» գոտին (հարավ-արևմտյան Անատոլիա) և

# «C» գոտին (Անատոլիայի արևմտյան և կենտրոնական մասը), որոնք նախատեսվում էին Իտալիայի համար։

Համաձայնագրի բովանդակությունը համաշխարհային հասարակայնությանը հայտնի է դառնում [[1917]]-ի նոյեմբերի վերջին, երբ խորհրդային կառավարությունը հրապարակում է դրա տեքստը և չեղյալ համարում այն:այն։ Դաշնակիցների միջև ստեղծված ուժերի նոր հարաբերակցության պայմաններում համաձայնագիրը վերանայվում է հօգուտ Մեծ Բրիտանիայի և դրվում հետագա համաձայնությունների հիմքում<ref>[[Սան Ռեմոյի կոնֆերանս (1920)]]</ref> <ref>[[Սևրի պայմանագիր]]</ref>:։