«Բաքվի խանություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Նոր էջ «{{Տեղեկաքարտ Վարչական միավոր |Գույն1 = {{գույն|Իրան}} |Հայերեն անվանում = Բաքվի խանություն |Բնօրինա...»: |
No edit summary |
||
Տող 66.
[[1804]]-[[1813]]թթ. ռուս-պարսկական պատերազմի արդյունքում Բաքվի խանությունը [[Գանձակի խանություն|Գանձակի խանության]] և մի քանի մանրումիջին մուսուլմանաբնակ խանությունների, ինչպես նաև [[Ղարաբաղի խանություն|Ղարաբաղի]] ու [[Գանձակի խանություն]]ների հետ միացվել է [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրությանը]]։ Ավելի այդ մանր խանություններից ձևավորվել է մեկ վարչատարածքային միավոր՝ [[Բաքվի նահանգ]]ը` [[Բաքու]] կենտրոնով:
== Պատմություն==
[[Բաքու]]ն (ադրբեջաներեն՝ Բաքի, հավանաբար ծագել է պարսկերեն باد کوبه բառից, բադ քուբե` քամահարված): Նրա մասին առաջին գրավոր հիշատակությունը վերագրվում է մ.թ.ա. 1-ին դարին: 500 թ. Արցախի հայոց Վաչագան Բարեպաշտ թագավորը քաղաքում կառուցել է հայկական առաջին եկեղեցին: Բայց պատմության հիմնական նյութերը սկսվում են [[12]]-րդ դ.-ից: [[Շամախի]]ում տեղի ունեցած հուժկու երկրաշարժից հետո [[Շիրվանշահերի պետություն|Շիրվանշահերի պետության]] կենտրոն է դառնում Բաքու քաղաքը: Մայրաքաղաքային կյանքը կարճ է տևում, և այն անցնում է թաթար-մոնղոլների, ապա թուրքմենների ձեռքը: Բաքուն 1501թ. գրավել է Սեֆյան Պարսկաստանը, և այն մտել է [[Շամախիի կուսակալություն|Շամախիի կուսակալության]] մեջ: Ժամանակ առ ժամանակ այն գրավել են [[Օսմանյան կայսրություն|օսմանցիները]]: [[1722]]թ. գրավել են [[Պետրոս I|Պետրոս կայսեր]] զորքերը: 1747 թ. Բաքուն դարձել է համանուն խանության կենտրոնը:
Բաքվի պատմական մասից պահպանվել են Ամրոցը կամ Իչերիշահերը (պետական ճարտարապետական ինստիտուտ-արգելոց), Շիրվանշահերի պալատը (XV դար), Սընըղ Կալա մզկիթը (XI դար), Բաիլովյան քարերը (XIII դար), Քըզ Կալասըն (Կույսի աշտարակը, XIII դար) և այլն:
19-րդ դարի կեսերին Բաքվի խանության կամ Ապշերոնի թերակղզու տարածքում հաշվվում էր մոտ 4 տասնյակ գյուղ, որոնք մասամբ զբաղվում էին ծովային առևտրով, նավթի հանույթով:
== Խաների ցուցակ ==
* 172?-1728 Դարգա Ղուլի խան
* 1747–1768 Միրզա Մուհամմադ խան
* 1768-1770 Ֆաթհ Ալի խան
* 1770–1772 Աբդալլահ բեգ
* 1772–1783 Մելիք Մուհամմադ խան
* 1784–1791 Միրզա Մուհամմադ խան
* 1791–1792 Մուհամմադ Ղուլի խան
* 1792–1806 Հուսեյն Ղուլի խան
| |||