«Քվանտային մեխանիկա»–ի խմբագրումների տարբերություն

*Դասական մեխանիկան անընդունակ է բացատրել էլեկտրոնների շարժումը ատոմի միջուկի շուրջ։ Օրինակ, համաձայն դասական էլեկտրադինամիկայի, ատոմի միջուկի շուրջը մեծ արագությամբ պտտվող էլէկտրոնը պետք է էներգիա ճառագի։ Այդ դեպքում պետք է նվազի նրա կինետիկ էներգիան և էլեկտրոնը պետք է ընկնի միջուկի վրա։ Տարրական մասնիկների մակարդակում գործող պրոցեսների համար պահանջվեց նոր տեսություն։ Քվանտային տեսությունը միանգամայն նոր հայացք է համակարգին, այն թույլ է տալիս մեծ ճշտությամբ նկարագրել էլեկտորնների և ֆոտոնների անսովոր վարքը։

 

 

 

'''Էյնշտեյնի-Պոդոլսկու-Ռոզենի պարադոքսը(ԷՊՌ պարադոքսը)''', մտային փորձի օգնությամբ [[քվանտային մեխանիկայի]] ոչ կատարյալ լինելը ցույց տալու փորձը կայանում է միկրոօբյեկտների պարամետրերի մտովի չափման մեջ, առանց այդ օբյեկտի վրա որևէ ազդեցության: Այդպիսի մտովի չափման նպատակը կայանում է միկրոօբյեկտի վիճակի մասին ավելի շատ տեղեկատվություն հավաքելու մեջ, քան տալիս է [[քվանտային մեխանիկան]] դրա վիճակի մասին:

===Պարադոքսի պատմությունը===

1927թվականին Սոլվեևսկյան 5-րդ գիտաճողովում Էյշտեյնը կտրականապես դեմ ելույթ ունեցավ [[Մաքս Բորնի]] և [[Նիլս Բորի]] կոլենհագենյան մեկնաբանությանը՝ քվանտային մեխանիկայի [[մաթեմատիկական մոդելին]] վերաբերվելով որպես իրական հավանականություն: Նա հայտարարեց, որ այս մեկնաբանության կողմնակիցները կարիքից դրդված բարեգործություն են կատարում, իսկ հավանական բնութագիրը լոկ վկայում է նրա մասին, որ [[միկրոպրոցեսների]] ֆիզիկական էության մասին գիտելիքներն ավարտված չեն:<ref>Кузнецов Б. Г. Эйнштейн. Жизнь. Смерть. Бессмертие. — 5-е изд., перераб. и доп. —М.: Наука, 1980. — С. 535-537.</ref> Ահա այսպես ծագեց Բորի և Էյնշտեյնի վեճը [[ալիքային ֆուկցիայի]] ֆիզիկական իմաստի մասին:

Այս հոդվածի հրատարակումից հետո Նիլս Բորը հոդված հրատարակեց նույն վերնագրով, որում նա քվանտային մեխանիկայի հավանական նկարագրության օգտին մի քանի փաստեր և Էյնշտեյնյան [[հարաբերականության տեսության]] դիրքերի միջև որոշակի նմանություններ բերեց:

1964թվականին Բելլը<ref>David Lindley (2005). «What's Wrong with Quantum Mechanics?». Phys. Rev. Focus 16(10). </ref> բանաձև ներմուծեց՝ օգտագործելով լրացուցիչ պարամետրեր, որոնք կարող էին բացատրել քվանտային երևույթների հավանականությունը: Դրանց միջոցով ստացված անհավասարությունը պետք է ցույց տար, որ կարող են արդյոք լրացուցիչ պարամետրերը քվանտային մեխանիկայի նկարագրությունը դարձնել ոչ թե հավանական, այլ դետերմինանտ: Բելլի անհավասարության բավարարման դեպքում այդպիսի դետերմինանտ նկարագրությունը ՝ լրացուցիչ պարամետրերի օգտգործմամբ, անհնարին է: Նման ձևով, փորձով հարավոր եղավ ստանալ հեռավոր չափումների միջև հարաբերակցությունը, նկարագրող որոշիչ մեծությունը և նրա հիման վրա ասել, որ արդյոք քվանտային նկարագրությունը հավանակն է թե դետերմինանտ:

1972-թվականին Ստյուարտ Ֆրիդմանի և Ջոն Կլաուզերի կողմից<ref>S.J. Freedman and J.F. Clauser, Experimental test of local hidden-varible theories, Phys. Rev. Lett. 28, 938 (1972)</ref> Բերկլում Կալիֆորնիայի համալսարանում կատարված փորձի արդյունքները քվանտային մեխանիկայի համաձայնությունը և Բելլի անորոշության խախտումը գրանցեցին:

Այնուհետև Հարվորդի համալսարանում Խոլտը և Պիպկինը քվանտային մեխանիկայի հետ համընկնող և Բելլի անհավասարությունը բավարարող արդյունքներ ստացան:

1976-թվականին Էդվարդ Ֆրայը և Ռենդել Թոմպսոնը<ref>E.S. Fry, R.C. Thompson, Experimental test of local hidden-varible theories, Phys. Rev. Lett. 37, 465 (1976)</ref> Հյուստոնում պատրաստեցին փոխկապակցված ֆոտոնների ավելի կատարելագործված աղբյուր և նրանց արդյունքը համընկավ քվանտային մեխանիկայի հետ: Նրանք Բելլի անհավասարության խախտումը վերականգնեցին : Բոլոր այս փորձերը կատարվել են միաուղի բևեռացուցչի միջոցով և տարբերվում են միայն փոխկապակցված ֆոտոնների աղբյուրներով և ստացումով: Այդպիսի պարզեցման դեպքում փորձերում օգտագործվում են [[բևեռացուցիչներ]], որոնք բաց են թողնում զուգահեռ [[բևեռացված լույսը]], բայց ոչ փոխուղղահայաց ուղղությամբ լույսը: Դրա համար կարելի ստանալ միայն մեծությունների մի մասը, որոնք անհրաժեշտ են հեռավոր չափումների միջև փոխկապակցումը հաշվելու համար: Փորձի ճշգրտությունը բարձրացնելու համար անհրաժեշտ է ունենալ լավ կառավարվող [[երկուղի բևեռացուցիչ]]:

1982-1985 թթ-ին Ալան Ասպեն, օգտագործելով համապատասխան սարքավորում, բարդ փորձերի շարք իրականացրեց,որոնց արդյունքները քվանտային մեխանիկայի արդյունքների հետ համընկան և հաստատեցին Բելլի անորոշությունների խախտումը:

Մինչև այժմ փորձերի կատարումը շարունակվում է և հենց [[Ալան Ասպեն]] վերջնական հաշվարկը պետք է կատարի առանց որևէ խոռոչ թողնելու, որը դեռ չի կատարվել և թաքնված պարամետրերի տեսության հետևորդները շեշտադրում են նոր դետալներ քվանտային մեխանիկայի ամբողջ տեսության համար: Այժմ միայն հայտնի է այն, որ թաքնված պարամետրերի տեսության ամենապարզ տեսքերը իրականում չեն համընկում, իսկ բարդ տեսքերը դեռևս կառուցված չեն:

 

ԷՊՌ փորձը, հեղինակների տեսանկյունից, հնարավորություն է տալիս միաժամանակ ճշգրտորեն չափել մասնիկի [[կոորդինատն]] ու [[իմպուլսը]]: Միևնույն ժամանակ քվանտային մեխանիկայում ապացուցվում է, որ այդպիսի չափումները անհնարին են: Դրանց հիման վրա Էյնշտեյնը Պոդոլսկին և Նաթան Ռոզենը եզրակացություն կատարեցին քվանտային տեսության ոչ կատարյալ լինելու մասին: Իրականում փորձը չի հակասում քվանտային մեխանիկային և հեշտությամբ լուծվում է նրա օգնությամբ: Թվացյալ հակասությունը առաջանում է այն պատճառով, որ չափումներ հասկացությունը ունի մի քանի տարբեր իմաստներ դասական և քվանտային տեսություններում:

ԷՊՌ փորձի անսովոր լինելը [[դասական մեխանիկայի]] տեսակետից կայանում է նրանում, որ առաջին մասնիկի իմպուլսի արդյունքում երկրորդ մասնիկի վիճակը փոխվում է, մասնիկները գտնվում են իրարից բավականին հեռավորության վրա: Այստեղ արտահայտվում է քվանտային մեխանիկայի ոչ տեղային բնութագիրը: Միևնույն ալիքային ֆուկցիայով բնութագրվող երկու մասնիկներից բաղկացած համակարգը, այդ մասնիկների հասարակ գումար չի հանդիսանում, եթե նույնիսկ նրանց միջև փոխազդեցություն չկա: Այդպիսի համակարգի վիճակը կարող է փոխվել չափումների արդյուքում: Այդ տեսակետից ԷՊՌ-ի նախնական կցումը թերի է, քանի որ չափման արդյունքում այդ երկու համակարգերը չեն փոխազդում, որի արդյուքում առաջին մասնիկի նկատմամբ գործողությունը ինչպիսին էլ չլինի, երկրորդ համակարգի նկատմամբ իրական փոփոխություն չի առաջանա:

Ալիքային ֆուկցիան ոչ տեղային մեծություն է, և մասնիկների միջև հեռավորությունը ինչպիսին էլ որ լինի, ոչ մի դեր չի կատարում:

Մտային ԷՊՌ փորձը և նրա հետ կապված քվանտային մեխանիկայի ոչ տեղայնացումը ներկա ժամանակում մեծ ուշադրություն է գրավում՝ կապված քվանտային տեղեպորտացիայի նկատմամբ փորձերի հետ: Պատմականորեն ԷՊՌ պարադոքսում, դրան հետևած Բորի և Էյնշտեյնի միջև քննարկումը կարևոր դեր են կատարել այնպիսի հասկացությունների պարզաբանման համար, ինչպիսիք են հանդիսանում՝ «տեսության ամբողջականություն», «ֆիզիկական իրականություն» և « համակարգի վիճակ»:

===Գրականություն===

===Հղումներ===

 

{{Ծանցանկ}}