«Կորդուք»–ի խմբագրումների տարբերություն

Հյուսիսում Արևելյան Տիգրիս գետով բաժանված էր [[Մոկք]] նահանգից և գրավում էր Արևելյան Տիգրիս ու Խաբուր-սու (Տիգրիսի ձախակողմյան վտակ) գետերի միջև ընկած լեռնային շրջանները։ Տիգրիս, Ջերմ և Արևելյան Խաբուր գետերի միջև։ Արևմուտքից սահմանակից էր [[Հայոց Միջագետք]]ին, հյուսիս-արևմուտքից`արևմուտքից՝ [[Աղձնիք]], հյուսիսից [[Մոկս]] նահանգներին, արևելքից`արևելքից՝ [[Կորճայք]]ի [[Տմորիք]] գավառին, հարավից`հարավից՝ [[Ադիաբենե]]ին (Ասորեստան)։ Հունահռոմեական պատմիչները Կորդուքի բնակավայրերից հիշատակում են Փինակա (այժմ`այժմ՝ Փինիկ գյուղ), Սարիսա և Սիդալագա բերդաքաղաքները։ «Աշխարհացոյցը» հիշում է Կորդուքի [[Թման]] ավանը (Հռիփսիմեանց պատմության մեջ`մեջ՝ Թմնիս, ասորերեն՝ Թեմանոն, արաբերեն՝ Թամանոն, այժմ՝ Թմնին գյուղ)։

Ըստ Պլինիոս Ավագի`Ավագի՝ գավառանունն առաջացել է տեղաբնիկների կորտ, կորդ կամ գորդ ցեղանունից։ Կորդուքի անունով է կոչվում նաև Կորդվաց լեռնաշղթան։ [[Ադիաբենե]]յում բնակվող արամեացիները, հայերին ու նրանց երկրին առաջին անգամ ծանոթանալով Կորդուքի միջոցով, Հայաստանը կոչել են Կարդու, Քարդու (Աստվածաշնչի հին ասորական և հին արաբական թարգամանություններն այդ անունները գործածել են Հայաստան անվան փոխարեն)։ Հայ մատենագիրները [[Կորճայք]] նահանգը հաճախ կոչել են Կորդուաց աշխարհ։ Հայ հնագույն պատմության մեջ Կորդուքը հիշատակվում է Կադմեաց տուն (հայոց անվանադիր նախնի Հայկի թոռան և Արամանյակի որդու`Կադմոսիորդու՝Կադմոսի անունով)։

[[Ասորեստան]]ի թագավոր Թիգլատպալասար I-ի (մ.թ.ա. 1115-1077թթ.) տարեգրության մեջ Կադմեաց տունը հիշատակվում է Կադմուխի երկիր անունով, իսկ նրա բնակիչներին`բնակիչներին՝ ասորեստանցիներին, անվանել են նաև կուրիտներ կամ ընդհանուր հորջորջմամբ`հորջորջմամբ՝ բաբխեցիներ (լեռնականներ)։

[[Արտաշեսյաններ]]ի և [[Արշակունիներ]]ի թագավորության ժամանակ (մ.թ.ա. IIդ.-մ.թ. IVդ.) Կորդուքի իշխանը եղել է Հայաստանի հարավային զորաթևի կուսակալը`կուսակալը՝ բդեշխը։

XVI դարում ընկնելով թուրքական տիրապետության տակ՝ Կորդուքը մտցվել է Դիարբեքիրի նահանգի Ջազիրա-Բոհտան հուքյումեթի մեջ, սակայն օսմանյան գերիշխանությունն այնտեղ եղել է անվանական (սուլթանությունը քրդերին հնազանդեցրել է միայն 1840-ական թվականների վերջին)։ 1868թ. մտել է Դիարբեքիր նահանգի Բոհտան գավառի մեջ։ 1878 թվականին Կորդուքի հյուսիսարևմտյան հատվածը`հատվածը՝ Արվահը կամ Դեհը, անցավ նորաստեղծ Բիթլիս վիլայեթին։ Մինչև Առաջին համաշխարհային պատերազմը մեծաթիվ հայեր էին բնակվում Կորդուքի Դարաբան, Դեհ (Տըհ), Դերգոլ, Դերիմ, Դերշըմըշ, Թիլ (Թելուկ), Կոտմուս (Կոտմոս), Հարգոլ, Մլյանց, Շերնակ (Շրնախ), Պարիս, Սևադի, Փինիկ, Ֆնդըք ավաններում և գյուղերում։

1915թ. Մեծ եղեռնի ժամանակ՝ հայերի և ասորիների կոտորածից ու բռնագաղթից հետո, Կորդուքը հիմնականում դարձել է քրդաբնակ։ Մինչև 1980-ական թվականները Կորդուքի որոշ շրջաններում դեռ հանդիպում էին սակավաթիվ, գերազանցապես`գերազանցապես՝ քրդախոս հայեր։