«Կայնոզոյի դարաշրջան»–ի խմբագրումների տարբերություն

{{կատեգորիա չկա}}{{վիքիֆիկացում}}Կայնոզոյի դարաշրջան, կայնոզո (հունարեն`հունարեն՝ նոր և կյանք արմատներից), երկրակեղևի շերտագրական սանդղակի ամենավերին խումբը և երկրագնդի պատմության՝ դրան համապատասխանող նորագույն դարաշրջանը:դարաշրջանը։ Անվանումն առաջարկել է անգլիացի երկրաբան Զ. Ֆիլիպսը 1841 թվականին:թվականին։ Բաժանվում է պալեոգենի, նեոգենի և անթրոպոգենի (չորրորդական) ժամանակաշրջանների:ժամանակաշրջանների։ Ընդհանուր տևողությունը մոտ 60—70 մլն տարի է, որից պալեոգենին ընկնում է 40—45, նեոգենին ՝ 20—25, իսկ անթրոպոգենին ՝ 0,6—1,7-ից մինչև 3,5 մլն տարի:տարի։ Կայնոզոյի դարաշրջանում ձևավորվում են ժամանակակից մայր ցամաքներն ու օվկիանոսները:օվկիանոսները։ Դարաշրջանի սկզբում ավարտվում է տակավին մեզոզոյում սկսված հարավային Գոնդվանա մայրցամաքային զանգվածի մասնատումը, և իրենց այժմյան տեսքն են ստանում Հարավային Ամերիկայի, Աֆրիկայի, Հնդկաստանի, Ավստրալիայի և Անտարկտիդայի մայրցամաքային բեկորները:բեկորները։ Դրանց միջև ձևավորվում են Ատլանտյան և Հնդկական օվկիանոսները:օվկիանոսները։ Ուժգին լեռնակազմական պրոցեսներ են կատարվում Խաղաղօվկիանոսյան գեոսինկլինալային գոտում (Կամչատկա— Կուրիլյան աղեղ, Ֆիլիպիններ և այլն):։ Առաջանում են ցամաքային և օվկիանոսային տիպի ռիֆտային զոնաներ:զոնաներ։ Կայնոզոյի դարաշրջանի տեկտոնական շարժումները բնականաբար ուղեկցվում են հզոր հրաբխականությամբ:հրաբխականությամբ։ Կայնոզոյի կարևոր ֆիզիկաաշխարհագրական պրոցեսներից են մայրցամաքային սառցապատումները, որոնք 3—4 անգամ (ընդմիջումներով) տեղի են ունեցել Հյուսիսային կիսագնդում:կիսագնդում։ Կայնոզոյի դարաշրջանում առաջացել է այժմ գոյություն ունեցող ծածկասերմ բույսերի զգալի մասը, իսկ կենդանական աշխարհում (ցամաքում) գերակշռել են կաթնասուններն ու թռչունները:թռչունները։ Ծովային ֆաունայի կազմում իշխել են փափկամորթները, ծովային ոզնիները:ոզնիները։ Կայնոզոյի ապարները հիմնականում հրաբխային և նստվածքային ծագում ունեն:ունեն։ Օգտակար հանածոներից նստվածքային շերտախմբերը պարունակում են նավթ և գազ (Մերձավոր ու Միջին Արևելք, Նախակովկաս), գորշ ածուխ, մանգան (ճիաթուր, Նիկոպոլ):։ Ինտրուզիվ զանգվածների հետ կապված են բազմամետաղների, ոսկու, պղնձի, մոլիբդենի հանքավայրեր (Միջերկրածովային և Խաղաղօվկիանոսյան գոտիներ):։ Կայնոզոյի դարաշրջանի ապարները լայնորեն տարածված են ՀՄՄՀ-ում (Փամբակի, Բազումի, Զանգեզուրի, Շիրակի, Արագածի, Գեղամա, Վարդենիսի լեռնաշղթաներ):։ Կայնոզոյան ինտրուզիաների հետ է առնչված հանրապետության մետաղային օգտակար հանածոների մեծ մասը (Քաջարան, Ագարակ, Փամբակ, Զոդ):։ Հայտնի են գործնականորեն անսպառ շինանյութերի (բազալտ, տուֆ, պեմզա, գրանիտ, օբսիդիան) և աղի հանքավայրերը:հանքավայրերը։