«Շատախ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Բնակավայր
|հայերեն անվանում = Շատախ
'''Շատախ''' ({{lang-tr|Çatak}}) քաղաք [[Արևմտյան Հայաստան]]ում, [[Վանա լիճ|Վանա լճից]] մոտ 40 կմ հարավ, Արևելյան [[Տիգրիս]]ի աջ ափին։ Ժամանակին Շատախը եղել է [[Արևմտյան Հայաստան]]ի նահանգի գավառներից, սահմանակից է եղել [[Սասուն]]ի և [[Հայոց Ձոր]]ի գավառներին։ 1915 թ հանդիսացել է [[Վանի նահանգ]]ի համանուն գավառի կենտրոնը։ Ներկայումս [[Թուրքիա]]յի [[Վան (նահանգ)|Վանի նահանգի]] Չաթաք շրջանի կենտրոնն է։ [[Մեծ Եղեռն]]ից հետո քաղաքը [[Քրդեր|քրդաբնակ]] է, բնակչությունը կազմում է 6.163 մարդ։▼
|բնագիր անվանում = {{lang-tr|Çatak}}
|ենթարկում =
|երկիր = Թուրքիա
|պատկեր =
|զինանշան =
|զինանշանի լայնություն =
|զինանշանի նկարագրում =
|դրոշ =
|դրոշի լայնություն =
|դրոշի նկարագրում =
|lat_dir = |lat_deg = 38|lat_min = |lat_sec = 31
|lon_dir = |lon_deg = 43|lon_min = 3|lon_sec = 35
|CoordAddon =
|CoordScale =
| երկրի քարտեզի չափ =
| երկրամասի քարտեզի չափ =
| շրջանի քարտեզի չափ =
| երկրամասի տեսակ =
| երկրամաս = Արևմտյան Հայաստան
| երկրամասը աղյուսակում = Արևմտյան Հայաստան
|շրջանի տեսակ =
|շրջան = Վանի Շատախի գավառ
|շրջանը աղյուսակում =
|համայնքի տեսակ =
|համայնք =
|համայնքը աղյուսակում =
|երկրի քարտեզ =
|երկրամասի քարտեզ =
|շրջանի քարտեզ = Van districts.png
|ներքին բաժանում =
|ղեկավարի տեսակ =
|ղեկավար =
|հիմնադրման տարին =
|առաջին հիշատակում =
|այլ անվանումներ =
|կարգավիճակ = քաղաք
|տարածք = 1 858 կմ²
|բարձրության տեսակ =
|բնակավայրի կենտրոնի բարձրություն = 1512 մ
|կլիմա =
|պաշտոնական լեզու = Թուրքեչեն
|բնակչություն = 6,542
|մարդահամարի թվական = 2012
|ագլոմերացիա = 23,750
|խտություն =
|շեղջաքարացում =
|ազգային կազմ = Հայեր (մինչև [[Մեծ եղեռն]]ը)
|կրոնական կազմ = [[Քրիստոնյա]] (մինչև [[Մեծ եղեռն]]ը)
|էթնոհորոնիմ =
|ժամային գոտի = +3
|DST =
|հեռախոսային կոդ = (+90) 432
|փոստային ինդեքս = 6587x
|փոստային ինդեքսներ =
|ավտոմոբիլային կոդ = 65
|կատեգորիան Commons-ում =
|կայք = http://www.catak.bel.tr/
|կայքի լեզուն = tr
}}
'''Շատախ''' ({{lang-tr|Çatak}}, {{lang-ku|Şax}}), քաղաք [[Արևմտյան Հայաստան]]ում, [[Վանա լիճ|Վանա լճից]] մոտ 40 կմ հարավ, Արևելյան [[Տիգրիս]]ի աջ ափին։
==Աշխարհագրություն==
Շատախի շրջանը համապատասխանում է [[Մեծ Հայք]]ի [[Մոկք]] նահանգի [[Ջերմաձոր]] գավառին։ Նոր ժամանակներում գյուղաքաղաքն իր համանուն գավառակով, որի կենտրոնն էր այն, մտնում էր Վանի նահանգի Ջուլամերկի գավառի մեջ։ Ներկայում գտնվում է [[Թուրքիա]]յում, [[Վանի նահանգ]]ի Շատախ շրջանի կենտրոնն է:
▲
==Բնակչություն==
Շատախի բնակչության թիվը մի քանի հազար մարդուց երբեք ավելին չի եղել։ Այն զուտ հայաբնակ գյուղաքաղաք էր և XIX դարի սկզբներին ուներ 3500 — 4000 բնակիչ, իսկ առաջին համաշխարհային պատերազմի նախորդած տարիներին 1200— 1300 բնակիչ: Ներկայումս Շատախը սովորական գյուղ էր մի քանի հարյուր բնակիչներով, որոնց մեջ բավական թիվ են կազմում հայերը։ Ներկայում քաղաքի բնակչությունը կազմում է 6,542 մարդ (2012թ.), հիմնականում քրդեր:
==Պատմություն==
Միջին դարերում Շատախը իբրև գավառի կենտրոն ունեցել է իր բերդը, որը կիսավեր վիճակում հասել էր մինչև նոր ժամանակները։ Շատախն ուներ հայկական երկու եկեղեցի՝ ս. Ստեփանոս և ս. Կարապետ անուններով։ Եղել է գրչության կենտրոն։ Մեզ հայտնի են XV—XVII դարերում այստեղ գրված մի քանի ձեռագրեր գլխավորապես ավետարաններ, որոնց վերջում զետեղված են գրիչների հիշատակարանները։ Շատախում գործած գրիչներից են Իսրայել քահանան և Օհանես երեցը։ XIX դարի երկրորդ կեսում և հաջորդ դարի սկզբներին Շատախում կար տղաների ու աղջիկների վարժարան։ Մի խումբ երիտասարդների ջանքերով այստեղ հրատարակվում էր մի փոքրիկ թերթ, որի էջերում տեղեկություններ էին հաղորդվում հիմնականում տեղական կյանքից։
XIX դարի սկզբներին, այդ բերդը, որտեղ տակավին նշմարվում էին զնդանների ու եկեղեցու ավերակները, վերածվել էր զորանոցի։ Այն վերջնականապես ավերվել է 1850—1855 թթ. Օսման փաշայի զորքերի կողմից։
Բնակիչները զբաղվում էին առևտրով, արհեստներով ու տնայնագործությամբ, մեղվաբուծությամբ, այգեգործությամբ։ Շատախն առանձնապես հայտնի էր շալագործությամբ։ Շալի ամենաընտիր տեսակը, որ հայտնի էր Վանի անունով, գործում էին Շատախում անգորական այծի բրդից։ Շալագործության մեջ ներգրավված էին մեծ թվով կանայք, կային շալագործական մանուֆակտուրային և տնայնագործական մի քանի ձեռնարկություններ։
Շատախ գյուղաքաղաքի և համանուն գավառի հայ բնակչությունը եռանդագին մասնակցություն է ունեցել 1915-1916 թթ. [[Վանի հերոսամարտ]]ին և նրա մի մասը, այդ եղանակով փրկվելով ցեղասպանությունից, գաղթել ու վերաբնակություն է հաստատել ներկայիս [[Հայաստան]]ի տարածքում։
==Արտաքին հղումներ==
*[http://www.catak.bel.tr/ Քաղաքի պաշտոնական կայք] {{ref-tr}}
*[http://www.catak.gov.tr/ Շրջանի պաշտոնական կայք] {{ref-tr}}
*[http://van.yerelnet.org.tr/il_ilce_kaymakamlik.php?iladi=VAN Yerelnet]{{ref-tr}}
[[Կատեգորիա:Արևմտյան Հայաստանի քաղաքներ]]
| |||