|
* 2 - Քիմիայի բաժին, Քեմբրիջի Համալսարան, Միացյալ Թագավորություն
Վիքիպեդիան աշխարհի ամենահաջողված առցանց հանրագիտարանն է, այժմորը այններկայումս պարունակում է ավելին քան 3,3 միլիոն անգլերեն հոդվածներ։ Այն հնարավոր է երբևէ խմբավորված ամենամեծ գիտելիքի ամենամեծ հավաքածուն է, և վստահորեն ամենալայնորեն հասանելին է։ամենահասանելին։ Վիքիպեդիան կարող է խմբագրվելխմբագրել ցանկացած Ինտերնետինտերնետ կապ ունեցող մարդույուրաքանչյուր կողմիցմարդ, սակայն արդյո՞ք այններկայացված ներկայացնում էտեղեկությունները վստահելի տեղեկություններ։են։ 2005 թվականին ՆեյչրՆեյչըր հիմնադրամի կողմից կատարված հետազոտությունը ցույց տվեց, որ Վիքիպեդիայում զետեղված գիտական թեմաներով հոդվածների ընտրանքըհոդվածները համեմատելի էր մասնագետների կողմից խմբագրված հանրագիտարանի հետ (1), սա ապացուցում է, որ կամավորները կարող են ստեղծել և պահպանել զարմանալիորեն ճշգրիտ տեղեկություններ։
Այսպես թե այնպես, մարդիկ այցելում են Վիքիպեդիա` Ինտերնետումինտերնետում կենսա-բժշկական տեղեկությունների որոնման համար (2)։ Այսինքն, կաառկա գիտականէ համայնքիաճող Վիքիպեդիաև ներգրավմանհստակ ավելիպահանջ` ուՎիքիպեդիայում ավելիներգրավել աճողգիտական հստակ պահանջհամայնքը, որպեսզի հնարավոր լինի ապահովել այնտեղ զետեղված տեղեկությունների ճշգրտությունը և արդիականությունը։ Գիտնականների համար Վիքիպեդիան յուրահատուկ հնարավորություն է` կատարելու իրենց պարտքը հասարակության նկատմամբ, ինչպես նաև տարածելու իրենց փորձը։ Օրինակ, որոշ Վիքիպեդիացի գիտնականներ հաջողությամբ Վիքիպեդիայում տեղադրեցին կենսաբանական տեղեկություններ Վիքիպեդիայում, որպեսզի խթանեն համայնքի կողմից ներդրումները (3,4)։ Սա իր հերթին տալիսբերում է փոխկապակցված գիտելիքների ավելի լայն հասանելիություն փոխկապակցված գիտելիքներին Վիքիպեդիայի միջոցով։ Ուրիշները օգտագործում են վիքի մոդելը իրենց սեփական մասնագետների կողմիցմասնագիտական, ստեղծվողհամատեղ տվյալների շտեմարանները ստեղծելու համար (5–8)։ Ձեր առաջին քայլերը Վիքիպեդիայում կարող են լինել վհատեցնող, սակայն այստեղ մենք տալիս ենք մի քանի խորհուրդներ, որոնք կարող են դարձնել Ձեր խմբագրման գործընթացը պարզ և հստակ։
=== Կանոն 1. Գրանցեք մասնակցի հաշիվ ===
Չնայած ամեն մի այցելու կարող է խմբագրել Վիքիպեդիան, մասնակցի հաշվի ստեղծումը տալիս է մի շարք առավելություններ։ Առաջին հերթին, այն առաջարկումապահովում է ՁեզՁեր գաղտնիությունգաղտնիությունը և անվտանգություն։անվտանգությունը։ Հակատրամաբանական է, որ մասնակիցները, որոնք գրանցվել են կեղծանունով, իրականում ունեն ավելի մեծ անանունություն, քան նրանք, ովքեր խմբագրում են «անանուն»։ Մեզնից քչերն են որոշել օգտագործել իրենց իրական անունները մասնակցի հաշիվներ ստեղծելիս։ Մի մոռացեք, որ երբ Դուք որոշում եք օգտագործել կեղծանուն Վիքիպեդիայում խմբագրելու համար, Ձեր խմբագրման ամբողջ պատմությունը բաց և հասանելի է դառնում հետաքրքրված որոնողների համար, ներառյալ Ձեր ապագա գործընկերներին, ուսանողներին կամ աշխատակիցներին։
Ակադեմիական շրջաններում, լավ համբավը կօգնի Ձեր վիքի կարիերային։ Գրանցվելով, դուք կարող եք ստեղծել լավ խմբագրումների մատյան, նաև հեշտհեշտացնել է դառնում շփվելշփումը և համագործակցելհամագործակցությունը ուրիշների հետ, երբ դուք ունեք հաստատուն և վստահելի ինքնություն։ Եվ վերջապես, գրանցվելը տալիս է Ձեզ հնարավորություն` օգտվելու հավելյալ, զարգացած խմբագրման առավել զարգացած գործիքներից, ներառյալ «հսկացանկը», որը նախատեսված է Ձեր կողմից խմբագրված հոդվածներին հետևելու համար։
=== Կանոն 2. Սովորեք Հինգ Հիմնասյուները ===
Կան մի քանի լայնորեն ընդունված սկզբունքներ, որոնք հայտնի են որպես «Հինգ Հիմնասյուներ», սպասվումև է, որ բոլոր խմբագրողները Վիքիպեդիայում ներդրում կատարելիս բոլոր խմբագրողները պետք է հետևեն այս սկզբունքներին։ Հավանաբար գիտնականների համար ամենակարևորն այն է, որ Վիքիպեդիան հրատարակչություն չէ, որը հրատարակում է ինչ որ մեկի գաղափարը կամ հետազոտությունը (9)։ Նմանապես, այն հարթակ չէ ներկայացնելու Ձեր սիրած տեսությունները կամ տարածելու չհրատարակված հետազոտությունները։ Բացի այդ, այն ամբիոն չէ Ձեր սեփական տեսությունները քննարկելու համար կամ վիճահարույց խնդիրներիխնդիրները քննարկմանքննարկելու ռազմադաշտ։համար։ Այս առումով, Վիքիպեդիան էականորեն տարբերվում է այլ խմբագրումները խթանող այլ նոր մեդիա հարթակներից, այնպիսիք, ինչպիսինինչպիսիք են, օրնակ, բլոգերը։
Վիքիպեդիայում ներդրումներ անելը Ձեր հաճույքի համարհաճույք է, Ձեր գիտության համարհանդեպ Ձեր խանդավառության բնական ընդլայնումը։աճ։ Սակայն, անխուսափելիորենկարծիքների կծագենտարբերությունները կարծիքներիանխուսափելի տարբերություններեն, հատկապես այն էջերում, որոնք նախատեսված են հոդվածների որակի բարելավմանբարելավմանն մասինուղղված քննարկումների համար։ Ընդունեք այլ խմբագիրներին որպես Ձեր գործընկերներ և պահպանեք հարգալից և քաղաքավարի մոտեցում, նույնիսկ անհամաձայնության դեպքում (10)։ Եթե կարծում եք, որ ինչ-որ մի շփում առանձնահատուկ վիրավորական է, պարզապես դուրս եկեք համակարգից և վերադարձեք մի որոշ ժամանակ անց։ Ի տարբերություն այլ գիտական նախաձեռնությունների, Վիքիպեդիան չունի ժամկետներ։ժամկետներ չունի։
=== Կանոն 3. Եղեք համարձակ, բայց ոչ անխոհեմ ===
Ցանկացած վիքիիՎիքիի գոյատևումը և աճը պահանջում է մասնակցություն։ Վիքիպեդիան իր չափերով աննախադեպ է, սակայն այն պահպանում է իր հաջողությունը միայն տասնյակ հազարավոր կամավորների պարբերական ներդրումների հաշվին։ Այդ իսկ պատճառով, վիքիպեդիան կոչ է անում իր բոլոր մասնակիցներին լինել համարձակ,. եթե տեսել եք սխալ –` ուղղեք այն։ Եթե Դուք կարող եք լավացնել հոդվածը, խնդրեմ, արեք դա։ Այնուամենայնիվ, կարևոր է տարբերել համարձակությունը անխոհեմությունից։ Սկսեք փոքրից։ Սկսեք կատարել փոքր փոփոխումներփոփոխություններ արդեն գոյություն ունեցող հոդվածներում, և հետո միայն ձեռնամուխ եղեք գիտության պատմությունը նորից գրելու գիտության պատմությունը։գործին։
Շատ նոր խմբագիրներ վախենում են խմբագրումներ անելուցանել Վիքիպեդիայում,` կարծելով, որ կարող են սխալներ անել։ Այսպիսի զգուշավորությունը հասկանալի է, բայց անհիմն։ Ամենավատը, ինչ կարող է տեղի ունենալ՝ունենալ այն է, որ Ձեր խմբագրումները չեն ճանաչվի որպես հոդվածի զարգացում և հետ կշրջվեն։ Եթե այսպիսի բան կատարվի, դրական վերաբերվեք դրան, և փորձեք հեղինակից խորհուրդ հարցնել։
=== Կանոն 4. Ճանաչեք Ձեր լսարանը ===
Վիքիպեդիան առաջին հերթին նախատեսված չէ գլխավորապես փորձագետների համար, հետևաբար, տեխնիկական մանրամասների աստիճանըչափը պետք է հավասարակշռված լինի, որպեսզի ոչ-մասնագետները նույնպես կարողանան հասկանալ։ ԵրբԵթե ներմուծում եք գիտական նյութեր, պատկերացրեք, որ գրում եք հանրամատչելի գիտական ուսումնասիրություն` ավագ դպրոցի լսարանի համար։ Չափազանց բարդդժվար կարող է լինել բացատրել բարդ գաղափարները հասկանալիբացատրե լհասկանալի, գիտական ժարգոնից զուրկ ձևով։ Պետք է համառ լինել։ Դուք կքաղեք դրա օգուտները, երբ կգա ժամանակը գրելու Ձեր հերթական մենագրությունը, կամ հերթը կհասնի հաջորդ ուսանողների նոր խմբի ուսուցմանըդասավանդմանը:
=== Կանոն 5. Մի խախտեք հեղինակային իրավունքը ===
Որոշ պայմաններովվերապահումներով, Վիքիպեդիայի ամբողջ պարունակությունը ազատ է օգտագործելու, փոփոխելու կամ տարածելու ցանկացած մարդու համար։ Հետևաբար, այնտեղ չի կարելի զետեղել որևէ ոչ-ազատ պարունակություն, որը պաշտպանված է հեղինակային իրավունքով։ Որոշ ամսագրեր, օրինակ՝ Public Library of Science-ը (Հանրային Գիտական Գրադարան), հրատարակում են նյութեր բաց-հասանելության (openaccess) արտոնագրով, որը համատեղելի է Վիքիպեդիայում օգտագործման համար, իհարկե համապատասխան վերահղումով։ Սակայն շատերը այդպես չեն անում։ Հետևաբար, չնայած դա կարող է լինել գայթակղիչգայթակղության, խուսափեք Վիքիպեդիայում զետեղելուցզետեղել Ձեր կամ ինչ-որ մեկի կողմից արտոնագրվածփորձագիտություն անցած տեքստ կամ պատկեր։ Այն շատ արագ կգտնվի և կնշվի արագ ջնջման պիտակով։
Դուք կարող եք տալ Վիքիպեդիային թույլտվություն տալ օգտագործելու Ձեր սեփական նյութերը, սակայն այս գործընթացը անշրջելի է և կարող է լինել ժամանակատար։ Հաճախ ավելի լավհեշտ է տեքստը գրել տեքստ ավելի պարզ լեզվով կամ նորից նկարել պատկերը` այն դարձնելով այն հասանելի։ Սա կդարձնիԱյսպես նյութընյութն ավելի հարմար Վիքիպեդիայի ոչ-մասնագիտական ընթերցողների համար (տես Կանոն 4)։
=== Կանոն 6. ՄեջբերեքՀղեք, Մեջբերեքհղեք, Մեջբերեքհղեք ===
Ամենաբարձր չափանիշները պահպանելու համար Վիքիպեդիան ունի խիստ ներդրումների խիստ քաղաքականություն, որը պահանջում է ստուգելիություն (11)։ Սրա լավագույն սահմանումն է, Վիքիպեդիայում ներդրված ամեն մի սահմանումհայտարարություն պետք է հղվածհղում լինիկատարի որևէ մի հավաստի հրատարակված աղբյուրի (սակայն տես Կանոններ 7 և 8 ինքնամեջբերման մասին)։ Գիտնականներից շատերը ավելի հաջողակնպաստավոր դիրքում են, ունենալովքնի որ հնարավորություն օգտվելուունեն գրականությանօգտվել հսկայական զանգվածիցգրականությունից և իրենց սեփական փորձից` մեջբերելուկապված համարհղումների իրենցհետ: գրառումները։Քանի Քանզիոր յուրաքանչյուր չստուգված պարունակությունը ամեն պահի կարող է ջնջվել Վիքիպեդիայից ամեն պահի, ապահովեք հիմնավորված հղումներովհղումներ ամեն մի սահմանումհայտարարության համար, որը կարող է երբևէ վիճարկվել այլ մասնակցի կողմից։ Երբ դա հնարավոր է, առավելությունը տվեք երկրորդական տեղեկությունների աղբյուրներին (այսպես՝ հետազոտություններգրախոսություններ կամ գրքի գլուխներ), որոնք հետազոտումհիմնված են նաև առաջնային հետազոտության արդյունքները։արդյունքների վրա։
Վիքիպեդիայի հասանելիությունը դարձնում է ամեն մի գիտական հոդվածհոդվածի համար հիանալի սկզբնակետսկզիզբ է` հետաքրքրված, մասնագիտական տեղեկություններ ստանալու ջգտումձգտում ունեցող մարդկանց համար։ Տեղադրելով ուղիղ հիպեր-հղումներ վստահելի, ազատ, առցանց հասանելի տեղեկություններին (օրինակ՝ կենսաբանական տվյալների շտեմարաններ կամ բաց հասանելի ամսագրեր),` Դուք թույլ կտաք այլ մասնակիցներին արագորեն ստուգել ձեր ստեղծած բովանդակությունը, իսկ ընթերցողների համար մատչելի կլինեն ավելի լայն տեղեկություններ այդ թեմայի մասին։
=== Կանոն 7. Խուսափեք անամոթ ինքնագովազդից ===
Շատ մարդիկ գայթակղվում են` գրելուՎիքիպեդիայում իրենց մասին հոդվածներ Վիքիպեդիայումգրելու իրենցկամ խմբագրելու մասին։։ Դիմակայեք այս ձգտմանը։ Եթե Ձեր անձը այնքան կարևոր է, որպիսի նրա մասին տեղեկությունները տեղ գտնեն հանրագիտարանում, թող մեկ այլ մարդ գրի Ձեր մասին։ Հիշեք, որ ի տարբերություն այլ վեբ-էջերի, կենսագրությունը Վիքիպեդիայում Ձեր հսկողության տակ չէ։ Սիրով ստեղծված կենսագրությունը, որը ներկայացնում է Ձեր բազմաթիվ արժանիքները, շատ շուտով կարող է պարունակել տեղեկություններ, որոնք Դուք այնքան էլ չէիք ուզենա հրապարակել։ Եթե Դուք արդեն ունեք կենսագրություն գրված Վիքիպեդիայում, սակայն այն պարունակում է անճշտություններ և Դուք ցանկանում եք ուղղել դրանք։ Ինչպե՞ս Դուք կարող եք դա անել, առանց խախտելու կանոնները։ Վիքիպեդիայի կանոնները խրախուսում են ներկայացնել տեղեկություններ Ձեր մասին կից քննարկման էջում, թույլ տալով այլ խմբագիրներին ավելացնել այս տեղեկությունները հոդվածի մեջ։
Լավ մտածեք նաև երբ գրում եք տեղեկություններ Ձեր ուսուցիչների, գործընկերների, մրցակիցների, գյուտերի կամ ծրագրերի մասին։ Դա անելով Դուք հայտնվում եք շահերի բախման մեջ, որը հնարավոր է կբերի չկանխամտածված կողմնակալության (12)։ Եթե Դուք ունեք անձնական կամ ֆինանսական հետաքրքրություն ցանկացած մի հոդվածի հետ կապված, որը Դուք ցանկանում եք խմբագրել, հայտնեք այդ մասին կից քննարկման էջում, և ուշադրություն դարձրեք այլ խմբագիրների խորհուրդներին, ովքեր կարող են ներկայացնել ավելի անաչառ տեսակետ։
|
