«Տափաստան»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Տափաստանը''' խոտաբույսերով ծածկված [[հարթավայր]] է:է։

[[Անտառատափաստան|Անտառատափաստանից]]ից հարավ ջերմաստիճանը աստիճանաբար բարձրանում է, տեղումների քանակը` նվազում, ծառերը` լրիվ վերանում են, սկսվում է համատարած խոտածածկ:խոտածածկ։

Այս [[Բնական զոնաներ|զոնան]] ընկած է միայն բարեխառն և մերձարևադարձային գոտիներում: գոտիներում։

Բարեխառն գոտիներում տափաստանները մեծ տարածք են զբաղեցնում [[Եվրասիա|Եվրասիայի]]յի և [[Հյուսիսային Ամերիկա|Հյուսիսային Ամերիկայի]]յի կենտրոնական շրջաններում: շրջաններում։

Եվրասիայում այն տարածվում է Միջին Դանուբյան դաշտավայրից մինչև Արևելյան [[Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն|Չինաստան]]: Այն ընգրկում է Միջին և Ստորին Դանուբյան, Մերձսևծովյան, Մերձդնեպրյան դաշտավայրերը, Դոնի տափաստանները, Հյուսիսային [[Կովկաս|Կովկասը]]ը, Միջին Պովոլժիեն, Հարավային Ուրալը, Արևմտյան Սիբիրի լեռնամիջյան գոգավորությունների «կղզիաձև» տափաստանները, [[Մոնղոլիա|Մոնղոլիայի]]յի հյուսիսը, Հյուսիս-Արևելյան Չինաստանը: Չինաստանը։

Հյուսիսային Ամերիկայում զոնան տարածված է Մեծ հարթավայրերում, [[Ժայռոտ լեռներ|Ժայռոտ լեռներին]]ին զուգահեռ ([[Միջօրեական|միջօրեականիմիջօրեական]]ի ուղղությամբ):։

[[Հարավային Ամերիկա|Հարավային Ամերիկայում]]յում այն տարածվում է Լա-Պլատայի դաշտավայրի հարավում` հատակապես [[Արգենտինա|Արգենտինայում]]յում:

Տափաստանները [[Հունգարիա|Հունգարիակում]]կում կոչվում են պուշտաներ, Հյուսիսային Ամերիկայում` պրերիաներ, Հարավային Ամերիկայում` պամպաներ, [[Ռուսաստան|Ռուսաստանում]]ում` ստեպեր:

[[Պատկեր:Cumulus Clouds over Yellow Prairie2.jpg|thumb|[[Հյուսիսային Ամերիկա|Հյուսիսային Ամերիկայում]]յում տափաստաններին անվանում են [[Պրերիա|պրերիա]]]]

Տափաստանների կլիման բարեխառն ցամաքային է: Ամռանը տաք է ու չոր, հուլիսի միջին ջերմաստիճանը կազմում է + 20 +24°C: Ձմռանը մեղմ է արևմուտքում (+3 +4°C), ցուրտ` արևելքում (-5 -20°C):։ Տարեկան տեղումների քանակը 300 - 600 մմ. է, որոնց մեծ մասը դիտվում է գարնանը և ամռան սկզբին: սկզբին։

Գոլորշունակությունը 1,5 անգամ գերազանցում է տեղումների քանակին:քանակին։ Խոնավության գործակիցը 0,7 - 0,6 է: է։

Բազմաթիվ տարիների ընթացքում խոտաբույսերը քայքայվելով առաջացրել են օրգանական փտանյութեր, որոնք քիչ տեղումների պատճառով մնացել են իրենց տեղում և առաջացրել են հումուսով հարուստ (8 - 12%) ու բերրի հողեր (մինչև 1 մետր խորությամբ սևահողեր):։ Որոշ շրջաններում տարածված են նաև շագանակագույն հողերը, որոնք ավելի քիչ հումուս են պարունակում:պարունակում։

Տափաստաններին բնորոշ բուսատեսակները` հացազգի բազմամյա խոտաբույսերն են (փետրախոտ, սիզախոտ, շյուղախոտ, երեքնուկ, տիպչակ և այլն):։

Բնական տափաստանները պահպանվում են միայն արգելոցներում, իսկ դրանցից դուրս մշակվում են հացահատիկային ([[Ցորեն |ցորեն]], [[Գարի |գարի]], [[Եգիպտացորեն |եգիպտացորեն]]) և տեխնիկական ([[Շաքարի ճակնդեղ|շաքարի ճակնդեղ]], [[Արևածաղիկ|արևածաղիկ]]) կուլտուրաներ: կուլտուրաներ։

Կենդանիներից բնորոշ են կրծողները, որոնք ապրում են խորը բներում (դաշտամուկ, գետնասկյուռ, ճագարամուկ):։ Կան գիշատիչներ ([[Աղվես|աղվեսներաղվես]]ներ, [[Գայլ|գայլերգայլ]]եր, տափաստանային ժանտաքիսներ) ու թռչուններ ([[Արծիվ|արծիվներարծիվ]]ներ, արոսներ):։ Մոնղոլիայի տափաստաններում հանդիպում են արջամկներ և [[Այծքաղներ|այծքաղներ]]:

Ներկայումս տափաստանները գրեթե ամենուրեք վերածված են վարելահողերի:վարելահողերի։ Իրենց նախկին տեսքը լավ են պահպանել Մոնղոլիայի չոր տափաստանները, որոնք քիչ են բնակեցված և օգտագործվում են գլխավորապես անասնապահության համար: համար։