«Խորհրդային բանակի ներխուժումը Հայաստան»–ի խմբագրումների տարբերություն

[[Պատկեր:Coat_of_arms_of_Armenian_SSRCoat of arms of Armenian SSR.png|thumb|left||200px|ՀԽՍՀ պետական զինանշան]]

1920 թվականի աշնանը [[Հայաստան]]ի Հանրապետության վիճակը խիստ ծանրացավ:ծանրացավ։ Թուրք-հայկական պատերազմի հետևանքով երկրում առաջացավ սոցիալ-տնտեսական և քաղաքական ճգնաժամ:ճգնաժամ։ Հատկապես ծանրացավ գաղթականների վիակը:վիակը։ Իսկ ընդհանրապես հանրապետության բնակչության վրա կախված էր սովի սպառնալիքը:սպառնալիքը։

Նման ծանր պայմաններում հայ բոլշևիկները պայքար ծավալեցին Հայաստանը խորհրդայնացնելու համար:համար։ Հայ բոլշևիկների գործունեության համար խթան հանդիսացան հատկապես 1920 թվականի սեպտեմբերին [[Բաքու|Բաքվում]] տեղի ունեցած [[Արևելք]]ի ժողովուրդների համագումարը:համագումարը։ Էնվերի և հայատյաց այլ գործիչների ղեկավարությամբ ընթացող այս համագումարը բացահայտ հակահայկական դիրքորոշում ընդունեց, չնայած այն բանին, որ այդ համագումարին մասնակցում էին 157 հայեր:հայեր։ Հայաստանի խորհրդայնացման քաղաքականությանը գործնական հողի վրա դրվեց [[1920]] թվականի [[սեպտեմբեր]]ին [[Բաքու|Բաքվում]] տեղի ունեցավ ՌԿԲԿ Կենտկոմի Կովկասյան բյուրոյի և Ադրբեջանի կոմկուսի քաղբյուրոյի համատեղ նիստ, Հայաստանի կոմկուսի կենտկոմի և նրա Արտասահմանյան բյուրոյի անդամների մասնակցույթամբ, ուր քննարկվեց Հայաստանի խորհրդայնացման հարցը:հարցը։ Իսկ 1920 թվականի նոյեմբերի կեսերին հայ կոմկուսի կենտկոմի և նրա Արտասահմանյան բյուրոյի անդամներից ստեղծվում է Հայաստանի ռազմահեղափոխական կոմիտե, որի մեջ մտնում էին [[Սարգիս Կասյան]]ը (նախագահ), [[Ասքանազ Մռավյան]]ը, [[Սահակ Տեր-Գաբրիելյան]]ը, [[Ալեքսանդր Բեկզադյան]]ը, [[Ավիս Նուրիջանյան]]ը և ուրշներ:ուրշներ։ Շուտով Հայ հեղկոմը և Հայ կոմկուսի կենտկոմը փոխադրվում են [[Ղազախ]] և նախապատրաստական աշխատանքներ են սկսվում [[Հայաստան]]ի խորհրդայնացման համար:համար։

[[1920]] թվականի նոյեմբերին [[Հայաստան]]ի Հանրապետության վիճակը խիստ ծանրացավ,դա հարկադրեց Համո Օհանջանյանի գլխավորած կառավարության հրաժարականը:հրաժարականը։ [[Նոյեմբեր]]ի [[24]]-ին [[Հայաստան]]ի խորհրդարանը ստեղծում է նոր կառավարություն Սիմոն Վրացյանի գլխավորությամբ:գլխավորությամբ։ Զգալով պահի լրջությունը և հայ ժողովրդի գլխին կախված ֆիզիկական բնաջնջման վտանգը, Վրացյանի կառավարությունը փորձում է բարելավել հարաբերությունները Խորհրդային Ռուսաստանի հետ:հետ։ Սակայն [[նոյեմբեր]]ի [[29]]-ին Խորհրդային [[Ռուսաստան]]ի լիազոր ներկայացուցիչ [[Բորիս Լեգրան]]ին արված առաջարկը չի ընդունվում:ընդունվում։ Լեգրանը հայտարարում է, որ Խորհրդային [[Ռուսաստան]]ի կառավարությունը [[Հայաստան]]ի խորհրդայնացման կուրս է վերցրել:վերցրել։ Նույն օրը հայ հեղկոմը Ղազախից անցնում է Իջևան և այստեղ [[Հայաստան]]ի ժողովրդին ուղղված դեկլարացիա հրատարակում, որով [[Հայաստան]]ը հռչակվում է Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն:Հանրապետություն։ Իջևան են մտնում հայկական հատուկ ապստամբական գունդը և 11-րդ բանակի սրող զորամասեր:զորամասեր։ Նոյեմբերի 20-ին Լեգրանը Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունից վերջնագիր ձևով պահանջում է իշխանությունը հանձնել հայ բոլշևիկներին:բոլշևիկներին։ Եվ հայտնվելով թուրքական և ռուսական սվինների արանքում, Հայաստանի Հանրապետությունը հարկադրված է լինում տեղի տալ:տալ։ Նույն օրը նրա ներկայացուցիչներ [[Դրո]]ն և Համբարձում Տերտերյանը բանակցություններ են սկսում Լեգրանի հետ:հետ։ Երկու օր տևած բանակցություններն ավարտվում են [[դեկտեմբեր]]ի [[2]]-ին կնքված [[Երևանի հայ-ռուսական համաձայնագիր|Երևանի հայ-ռուսական համաձայնագրով]]:

III. Խորհրդային Ռուսաստանը Հայաստանի հանրապետության անբաժանելի մաս էր ճանաչում ամբողջ Երևանի նահանգը, Զանգեզուրը, Կարսի նահանգի մի մասը, Ղազախի գավառի որոշ շրջաններ և Թիֆլիսի նահանգի այն տարածքները, որոնք մինչև 1920 թվականի սեպտեմբերի 28-ը գտնվել են Հայաստանի Հանրապետության կազմում:կազմում։

IV. Պատասխանատվությունից ազատվում էին Հայաստանի Հանրապետության բանակի սպայական կազմը

VI. Ժամանակավոր հեղկոմի կազմը պետք է բաղկացած լիներ 5 [[բոլշևիկ]]ներից և երկու ձախ [[դաշնակցական]]ներից:ներից։

VII. Խորհրդային Ռուսաստանի կառավարությունը պարտավորվում էր ապահովվել ՀԽՍՀ-ի տարածքի անվտանգությունը:անվտանգությունը։

Այսպիսով` առանց արյուն թափելու [[1920]] թվականի դեկտեմբերի սկզբներին Հայաստանում հռչակում է խորհրդային կարգեր:կարգեր։ [[Դեկտեմբեր]]ի [[4]]-ին [[Երևան]] են ժամանում հայ հեղկոմը, իսկ [[դեկտեմբեր]]ի [[6]]-ին 11-րդ բանակի մի զորամաս:զորամաս։ Ցավոք` Երևան հասնելուց անմիջապես հետո հայ բոլշևիկները փոխում են իրենց վերաբերմունքը դեկտեմբերի 2-ի համաձայնագրի նկատմամբ:նկատմամբ։ Հայաստանում սկսվում է մասսայական բռնագրավումների և ձերբակալությունների մի շղթա: