Պանդրոսիոն
Պանդրոսիոն Ալեքսանդրացի (300[2], Ալեքսանդրիա, Հռոմեական կայսրություն[3] - մոտ 360[3], ենթդ․ Ալեքսանդրիա, Հռոմեական կայսրություն[3]), չորրորդ դարի մաթեմատիկոս։ Թեև այս թեմայի շուրջ տարաձայնություններ կան, ներկայիս շատ գիտնականների կարծիքով Պանդրոսիոնը կին է եղել։ Եթե այո, նա ավելի վաղ կին ներդրող կլիներ մաթեմատիկայից, քան Հիպատիան։
Պանդրոսիոն հին հունարեն՝ Πανδρόσιον[1] | |
---|---|
Ծնվել է | 300[2] Ալեքսանդրիա, Հռոմեական կայսրություն[3] |
Մահացել է | մոտ 360[3] ենթդ․ Ալեքսանդրիա, Հռոմեական կայսրություն[3] |
Մասնագիտություն | մաթեմատիկոս |
Տիրապետում է լեզուներին | հին հունարեն |
Ներդրումներ
խմբագրելՊանդրոսիոնին վերագրվում է խորանարդի կրկնապատկման կամ ավելի ընդհանուր առմամբ խորանարդի արմատները հաշվարկելու խնդրի թվային ճշգրիտ, բայց մոտավոր լուծումների հաշվարկման մեթոդի մշակումը։ Դա «ռեկուրսիվ երկրաչափական» լուծում է, բայց եռաչափ, քան հարթության մեջ աշխատող[4]։ Պապուսը քննադատեց այս աշխատանքը, քանի որ այն չուներ համապատասխան մաթեմատիկական ապացույց[4][5][6]։ Թեև Պապուսը ուղղակիորեն չի նշում, որ մեթոդը Պանդրոսիոնին է, նա այն կիրառում է իր Հավաքածուի մի մասում՝ ուսանողների սխալները ուղղելու համար[4][6]։ Նույն բաժնում ընդգրկված մեկ այլ մեթոդ, որը նույն կերպ անուղղակիորեն վերագրվում է Պանդրոսիոնին, երկրաչափական միջինը կառուցելու ճիշտ և ճշգրիտ մեթոդ է, ավելի պարզ, քան Պապուսի օգտագործած մեթոդը[4][7]։
Անունը և սեռը
խմբագրելՊանդրոսիոն անունը Պանդրոսոսի կրճատ ձևն է, Աթենքի առաջին թագավորի դստեր անունը. դա նշանակում է «ամբողջական ցող»։ Որպես այդպիսին, այն նկարագրվել է որպես «քիչ հավանական է որպես տղամարդու անուն»[8]։
Երբ Ֆրիդրիխ Հալցը 1878 թվականին պատրաստեց Պապուսի հավաքածուի իր թարգմանությունը հունարենից լատիներեն, հավաքածուի նրա օգտագործած ձեռագիրը, վերաբերում էր Պանդրոսիոնին՝ ունենալով հասցեի կանացի ձև։ Հալցը որոշեց, որ դա պետք է որ սխալ լիներ, և իր թարգմանության մեջ Պանդրոսիոնին արական սեռ նշեց. Հետագայում շատ գիտնականներ հետևել են օրինակին։ Այնուամենայնիվ, 1988 թվականին Ալեքսանդր Ռայմոնդ Ջոնսի Պապուսի անգլերեն թարգմանությունը «համոզիչ կերպով փաստարկեց», որ բնօրինակ կանացի ձևը սխալ չէր,[4] և հետագա հետազոտությունները Ջոնսին հետևեցին՝ ընդունելով այն դիրքորոշումը, որ Պանդրոսիոնը կին էր[6][8][9][10][11]։
Հիպատիայի հետ կապը
խմբագրելՀիպատիան հաճախ անվանվել է առաջին կինը, ով ներդրում է ունեցել մաթեմատիկայի մեջ, սակայն Պապուսը մահացել է նախքան Հիպատիայի ամենավաղ առաջարկված ծննդյան ամսաթիվը։ Հետևաբար, Պանդրոսիոնը հավանական թեկնածու է մաթեմատիկայի ավելի վաղ կին ներդրողի համար, քան Հիպատիան[5]։ Պապուսը նկարագրել է Պանդրոսիոնին որպես մաթեմատիկայի ուսուցչուհի, և չնայած Պապուսը իր աշակերտների մեջ գրանցել է միայն տղամարդկանց, Էդվարդ Ջ.. Ուոթսը ենթադրում է, որ Հիպատիան լսել էր կամ նույնիսկ գիտեր Պանդրոսիոնի մասին[7]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ verschiedene Autoren Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft (գերմ.) / Hrsg.: G. Wissowa, W. Kroll, K. Mittelhaus, K. Witte, K. Ziegler, W. John, H. Gärtner — Stg: J.B. Metzler, Verlag Alfred Druckenmüller, 1890.
- ↑ 2,0 2,1 Pandrosion of Alexandria — 1994.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Knorr, Wilbur Richard (1989), «Pappus' texts on cube duplication», Textual Studies in Ancient and Medieval Geometry, Boston: Birkhäuser, էջեր 63–76, doi:10.1007/978-1-4612-3690-0_5. The main text of Knorr's article includes a description of Pandrosion's cube-doubling method; for the discussion of Jones' work on Pandrosion's gender, see footnote 2, p. 72.
- ↑ 5,0 5,1 O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., «Pandrosion of Alexandria», MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Bernard, Alain (2003), «Sophistic aspects of Pappus's Collection», Archive for History of Exact Sciences, 57 (2): 93–150, doi:10.1007/s004070200056, MR 1961330, S2CID 121211783
- ↑ 7,0 7,1 Watts, Edward J. (2017), «Pandrosion», Hypatia: The Life and Legend of an Ancient Philosopher, Oxford, England: Oxford University Press, էջեր 94–97, ISBN 978-0190659141. Excerpted by the MacTutor History of Mathematics Archive.
- ↑ 8,0 8,1 Little, John B. (2023), Pappus of Alexandria, Book III of the Mathematical Collection, Holy Cross Bookshelf, vol. 63, College of the Holy Cross, էջ 4
- ↑ Netz, R. (2002), «Greek mathematicians: a group picture», in Tuplin, C. J.; Rihll, T. E. (eds.), Science and Mathematics in Ancient Greek Culture, Oxford University Press, էջեր 196–216, doi:10.1093/acprof:oso/9780198152484.003.0011, MR 2080682. See in particular p. 197.
- ↑ McLaughlin, Gráinne (2004), «The logistics of gender from classical philosophy», in Marshall, Eireann; McHardy, Fiona (eds.), Women's Influence on Classical Civilization, London: Routledge, էջեր 1–19, doi:10.4324/9780203209653, ISBN 9780203209653. Excerpted by the MacTutor History of Mathematics Archive.
- ↑ Sidoli, Nathan (2016 թ․ մարտ), «Learned Man and Woman in Antiquity and the Middle Ages», in Lightman, Bernard (ed.), A Companion to the History of Science, John Wiley & Sons, Inc., էջեր 23–38, doi:10.1002/9781118620762.ch2. See in particular "Scholarly Women in the Ancient and Medieval Periods", pp. 35–36.