Պանամայի բալբոա

Պանամայի բալբոա (նշանը՝ B/.; ISO 4217: PAB) ԱՄՆ դոլարի հետ միասին Պանամայի պաշտոնական արժույթներից մեկն է։ Այն անվանվել է ի պատիվ իսպանացի հետախույզ և կոնկիստադոր Վասկո Նունյես դե Բալբոայի։ Բալբոան ստորաբաժանվում է 100 ցենտեզիմոսի։

Պանամայի բալբոա

տարադրամ

Կոչվել է ի պատիվ	Vasco Núñez de Balboa
Երկիր	Պանամա
Թողարկող	National Bank of Panama
Նախորդողը	• Panama  • Colombian peso
Սկսած	1904
Փոխակերպում ստանդարտ միավորի	1,639344262295082 միջազգային դոլար
Notation	Bitcoin sign
Գին	1 ԱՄՆ դոլար

Պատմություն

Բալբոան փոխարինեց կոլումբիական պեսոյին 1904 թվականին՝ երկրի անկախությունից հետո։ Բալբոան կապված է Միացյալ Նահանգների դոլարի հետ (որը նաև օրինական վճարում է Պանամայում) իր ներդրումից ի վեր 1:1 փոխարժեքով և միշտ շրջանառվել է դոլարի կողքին։

Պանաման երբեք պաշտոնական կենտրոնական բանկ չի ունեցել։ Պանամայի Ազգային բանկը, երկու պետական բանկերից մեկը, պատասխանատու էր Պանամայի կենտրոնական բանկային գործունեության ոչ դրամավարկային ասպեկտների համար, որն աջակցում էր Ազգային բանկային հանձնաժողովին («Superintendencia del Mercado de Valores»), որը ստեղծվել էր երկրի Միջազգային ֆինանսական կենտրոնի հետ միասին՝ բանկերի լիցենզավորման և վերահսկողության համար։

Մետաղադրամ

Ընթացիկ

Դոնոմինացիա	Դիմերես		Դարձերես	Տրամագիծը	Հաստություն	Քաշը	Կազմը	Եզր	Թողարկված
Բալբոայի մեկ հարյուրերորդ մասը (B/. 0.01)		Ուրրակա	Դոնոմինացիա	19.05 մմ	1.55 մմ	3.11 գ	Պղինձ 95% Անագ/Ցինկ 5%	Հարթ	1935–1982
						2.50 գ	Պղինձ 2.5% Ցինկ 97.5%		1983–մինչ օրս
Բալբոայի հինգ հարյուրերորդ մասը (B/. 0.05)		Դոնոմինացիա	Պանամայի զինանշան	21.21 մմ	1.95 մմ	5 գ	Պղինձ 25% Նիկել 75%	Հարթ	1929–մինչ օրս
Բալբոայի տասներորդ մասը (B/. 0.10)		Վասկո Նունյես դե Բալբոա		17.91 մմ	1.35 մմ	2.268գ	Պղինձ 91.67% Նիկել 8.33%	118 եղեգ	1966–մինչ օրս
Բալբոայի քառորդ մասը (B/. 0.25)				24.26 մմ	1.75 մմ	5.67գ		119 եղեգ
միջին բալբոա (B/. 0.50)				30.61 մմ	2.15 մմ	11.34 գ		119 եղեգ	1973–մինչ օրս
1 բալբաո (B/. 1)			Ազատություն Պանամայի զինանշանով	38.1 մմ	2.58 մմ	22.68 գ		եղեգնած	1973–2010
			Պանամայի զինանշան	26.5 մմ	2 մմ	7.2 գգ	Արտաքին օղակ՝ նիկելապատ պողպատ Կենտրոն՝ նիկելապատ պողպատ	եղեգնած մակագրությամբ	2011–մինչ օրս

Հնացած

Դոնոմինացիա	Դիմերես	Դարձերես	Տրամագիծ	Հաստություն	Քաշը	Կազմը	Եզր	Թողարկում
Մեդիո Սենտեզիմո Բալբոա 1/2¢ (Այլևս չի օգտագործվում 1940 թվականից)	Վասկո Նունյես դե Բալբոա	Դոնոմինացիա				Պղինձ-նիկել	Հարթ	1907 թվական
Մեկ և չորրորդ հարյուրերորդական (1 1⁄4¢) (Այլևս չի օգտագործվում 1970 թվականից)	Վասկո Նունյես դե Բալբոա	Դոնոմինացիա				Պղինձ 95% Անագ/Ցինկ 5%	Հարթ	1940 թվական
Երկու ու կես Սենտեզիմոս դե Բալբոա (2 1⁄2¢) (Այլևս չի օգտագործվում 1976 թվականից)	Վասկո Նունյես դե Բալբոա	Պանամայի զինանշան			1.25 գ	90% արծաթ, 10% պղինձ	Հարթ	1904 թվական
		Դոնոմինացիա	18 մմ		3.3 գ	Պղինձ-նիկել		1907–1940 թվականներ
		Պանամայի զինանշան	10 մմ			Պղինձ-նիկելապատ պղինձ		1973–1976 թվականներ

1904 թվականին ներկայացվեցին 2+1⁄2, 5, 10, 25 և 50 սանտիմո անվանական արժեքներով արծաթե մետաղադրամներ։ Այս մետաղադրամները քաշի հետ կապված էին 25 գրամ 50 սանտիմո, ինչը 2+1⁄2 սանտիմո մետաղադրամը դարձրեց 1,25 գրամ։ Դրա փոքր չափը հանգեցրեց նրան, որ այն հայտնի դարձավ որպես «Պանամայի հաբ» կամ «Պանամայի մարգարիտ»։ 1907 թվականին ներկայացվեցին պղնձի նիկելային 1⁄2 և 2+1⁄2 ցենտիմոս մետաղադրամները, որին հաջորդեցին 1929 թվականին պղնձե նիկելային 5 սանտիմո մետաղադրամները։ 1930 թվականին՝ 1⁄10, 1⁄4 և 1⁄2 բալբոայի մետաղադրամներ ներկայացվեցին, որին հաջորդեց 1 բալբոա 1931 թվականին, որոնք չափերով և կազմով նույնական էին համապատասխան ԱՄՆ մետաղադրամներին։ 1935 թվականին ներկայացվեցին բրոնզե 1 սանտիմո մետաղադրամներ, որոնց 1+1⁄4 սանտիմո կտորները հատվեցին 1940 թվականին։

1966 թվականին Պանաման հետևեց ԱՄՆ-ին. իրենց արծաթե դրամների բաղադրությունը փոխելու մեջ՝ պղնձով նիկելապատ 1⁄10 և 1⁄4 բալբոա, և 400 նուրբ 1⁄2 բալբոա։ 1947 թվականից ի վեր առաջին անգամ թողարկվել են մեկ բալբոա մետաղադրամներ՝ 0,900 նուրբ արծաթով, 1947 թվականից ի վեր առաջին անգամ։ 1973 թվականին նույնպես վերածնվեց 2+1⁄2 ցենտիմոս մետաղադրամը, որն ուներ ԱՄՆ-ի չմետաղադրամների չափը, բայց երկու տարի անց դրանք դադարեցվեցին ժողովրդական պահանջարկի բացակայության պատճառով։ 1983 թվականին 1 հարյուրերորդ մետաղադրամները հաջորդեցին իրենց ԱՄՆ մետաղադրամներին՝ պղնձից՝ պղնձապատ ցինկի անցնելով։ 1 բալբոա մետաղադրամների հետագա թողարկումները պատրաստվում են 1982 թվականից ի վեր պղնձ-նիկելից՝ առանց դրա չափսերը փոքրացնելու։

Ժամանակակից 1, 5 ցենտիմոս, 1⁄10, 1⁄4 և 1⁄2 բալբոա մետաղադրամները նույն քաշն են, չափերը և կազմը, ինչ ԱՄՆ-ի մետաղադրամները։ ցենտ, նիկել, դրամ, քառորդ և կես դոլար համապատասխանաբար։ 2011 թվականին թողարկվեցին նոր 1-balboa բիմետալիկ մետաղադրամներ, որոնք ունեն նույն չափերը, ինչ ԱՄՆ մետաղադրամները։ դոլարի մետաղադրամ։

Շրջանառվող թողարկումներից բացի թողարկվել են նաև հուշադրամներ՝ 5, 10, 20, 50, 75, 100, 150, 200 և 500 բալբոա անվանական արժեքներով։ Այն ժամանակ, երբ 1971 թվականին ներկայացվեց Սիմոն Բոլիվարի պատվին 925 հարգի 20 բալբոա մետաղադրամը, այն աշխարհի ամենամեծ օրինական արծաթե մետաղադրամն էր, որը պարունակում էր 3,85 ունցիա արծաթ և ուներ 61 մմ տրամագծով։

Թղթադրամներ

1941 թվականին նախագահ Առնուլֆո Արիասը կառավարությանը դրդեց ընդունել սահմանադրության 156-րդ հոդվածը, որը լիազորում էր պաշտոնական և մասնավոր բանկերին թողարկել թղթային փողեր։ Արդյունքում 1941 թվականի սեպտեմբերի 30-ին ստեղծվեց Պանամայի Հանրապետության թողարկման կենտրոնական բանկը։ Արիասը գահընկեց արվեց հոկտեմբերին տեղի ունեցած հեղաշրջման արդյունքում, իսկ նոր թղթադրամները հանվեցին և մեծ մասը ոչնչացվեցին։

Պանաման օգտագործում է ԱՄՆ թղթադրամները որպես կանխիկի հիմնական ձև

Աղբյուրներ

• Krause, Chester L.; Clifford Mishler (1991). Standard Catalog of World Coins: 1801–1991 (18th ed.). Krause Publications. ISBN 0873411501.
• Pick, Albert (1994). Standard Catalog of World Paper Money: General Issues. Colin R. Bruce II and Neil Shafer (editors) (7th ed.). Krause Publications. ISBN 0-87341-207-9.