Մեխակ Շաբո

Մեխակ Շաբո

Պարտեզային Շաբո մեխակ (Dianthus caryophyllus var. schabaud), մեխակների դասի հիբրիդային ծագման բազմամյա ծաղկային բույս։ Մեխակների ծաղկաբուծությունում այն ամենաշատ տարածված տեսակներից է։ Ունի մեծ քանակությամբ տեսակներ։

Մեխակն ստացվել է թուլոնական դեղագործ Շաբոյի կողմից Ֆրանսիայում Dianthus caryophyllus L. և Dianthus suffruticossus Willd տեսակների խաչասերումից։

Բուսաբանական նկարագրություն

Ցողունային և արմատային համակարգով բույսը տեղավորվում է 10-20 սմ խորության վրա։ Գլխավոր արմատը կարճ է, ծայրին ճյուղավորվում է, տալիս են արմատներ, որոնք փնջվում են։ Կողային արմատները քիչ են ճյուղավորվում։

Թփի ձևը նման է շրջած բուրգին վառ արտահայտած գլխավոր ցողունով։ Բարձրությունը 30-ից 60 սմ է։ Ցողունները կլորավուն են, հանգուցավոր, մերկ, մոխրականաչ գունավորմամբ։ Տերևները նեղ են, 4-12 սմ երկարությամբ և 0,4-0,7 սմ լայնությամբ։

Ծաղիկները հասարակ են, բազմաթեր կամ կիսաբազմաթեր են, խոշոր են 4-7 սմ տրամագծով, բուրավետ, բազմագույն գունավորմամբ՝ սպիտակ, կրեմագույն, մաշկագույն, դեղին, վարդագույն և կարմիր։ Բազմաթերերի մոտ թերթիկները հաճախ լինում են գեղեցիկ կորությամբ, ծալվածքով, ծալքավոր, խորը մասնատված։ Առէջները սովորաբար 10-ն են, բազմաթերերի մոտ առէջները երբեմն լինում են 30 և ավել։ Նրանց մեջ կարելի է գտնել չզարգացած փոշանոթներով առէջներ։

Պտուղը գլանաձև է՝ ծայրին սրված բազմասերմանոց սերմնատփիկ, որը վերևում բացվում է 5 ատամներով։

Սերմերը սև, տափակ, փոքր (2-3 մմ երկարությամբ և 2 մմ լայնությամբ) են, կլորացված ձև ունեն և ալիքային ծայրեր։ Սերմերի մակերեսը անհարթ է փոքրիկ տափակ պալարներից։

Կենսաբանական հատկություններ

Շաբո մեխակը պատկանում է բազմամյա բույսերի շարքին, բայց աճեցվում է որպես միամյա, տարբերվում է դանդաղ զարգացումով, ցանելուց մինչև ծաղկումը տևում է 4-6 ամիս։

Այդ բույսը լուսասեր և ջերմասեր է։ Ձմեռում է բաց հողում միայն հարավային շրջաններում։ Կոկոմները ցրտահարությունը տանում են 2-3°-ում, իսկ տերևները՝ ավելի ցածր ջերմաստիճաններում։ Ծածկելու դեպքում ձմեռում են Ռուսաստանի միջին գծի բաց հողում։

Մեխակը ամենից լավ աճում է պտղաբեր, ջրաթափանց հողերում կրաքարի խառնուրդի հետ, ծանր հողերում իր աճը դանդաղանում է։ Չի տանում թարմ գոմաղբը և անձրևաջրերի լճացումը։

Ծաղկումը սկսում է հուլիսի սկզբին և շարունակվում է մինչև ցրտերը։ Մերձարևադարձային տարածքներում ծաղկումը շարունակվում է տաք եղանակներին ամբողջ ձմռան ընթացկում՝ անձրևոտ օրերին ընդմիջում անելով։ Մեկ ծաղկի ծաղկման տևողությունը հավասար է 5-10 օրերի։ Ինչքան չոր է ու շոգ, այնքան արագ են ծաղկում ծաղիկները։ Վառ արևի տակ ծաղիկները շատ արագ են չորանում, հատկապես վարդագույն երնագավորմամաբ մեխակները։ Շարունակական անձրևներից ծաղկի բաժակը ճաքում է և թերթիկները ծալվում և թոշնում են, այդ իսկ պատճառով մեխակի սերմերի արտադրությունը հնարավոր է միայն այնպիսի վայրերում որտեղ աշնանը տաք է և չոր։ Ծաղիկները Պրոտերադրիկ են։

Սերմերը հասունանում են ծաղկելու սկզբից 1,5—2 ամիս անց։ Հասունացած սերմերը հեշտությամբ թափվում են սերմնատփիկից։ Մեկ բույսի բերքը հավասար է 2—2,5 գրամ։ Սերմերը պահպանում են ծլունակությունը 3—4 տարի։ Մեկ գրամում հաշվվում է 500—600 հատ սերմ։

Օգտագործումը դեկորատիվ այգեգործության մեջ

Շաբո մեխակն աճեցնում են հիմնականում կտրելու համար, ծաղկով ձևավորում են ծաղկաթմբերը, ծաղկյա եզրածուները, խառնուրդները, օգտագործվում են պատշգամբները և սյունասրահները կանաչապատելու նպատակով։ Հին տեսակները օգտագործվում են հիմնականում կտրելու համար։ Ծաղիկները կտրելուց հետո հեշտությամբ տեղափոխվում են և կարողանում են մնալ ջրի մեջ 5-10 օր։

Ներկա պահին Շաբո մեխակն ունի F1-հիբրիդների նոր խումբ, որոնք օգտագործվում են պարտեզների ձևավորման համար։ Նրանք ունեն ոչ մեծ երկարություն (15-20 սմ), հարմարավետ թուփ, փարթամ ծաղկում են բազմաթեր ծաղիկներով։ Այս տեսակների զարգացման ընթացքը՝ ցանելուց մինչև ծաղկումը, տևում է շուրջ 12 շաբաթ

Գրականությունում այդ խումբը նշվում է որպես F1 Dwarf mixture: Կա տեսակների շարք, որոնք ունեն շատ խոշոր, ալիքաձև ծայրով թերթիկներով ծաղիկներ, որոնց միավորում է է Դիտյա Նիցցայի անունը։

Բազմացման եղանակներ և գյուղատնտեսական տեխնոլոգիա

Շաբո մեխակը բազմանում է սերմերով։ Կարելի է ցանել բնահողում, բայց ավելի հաճախ նրան աճեցնում են տնկիներով։ Սերմերը ցանվում են հունվար-փետրվար ամիսներին, ծիլերը հայտնվում են 4—5 օրից հետո։ Սածիլում են 3—4 շաբաթ անց։ Ցանքը պետք է լինի 12 °C ջերմաստիճանի, որպեսզի տնկիները չձգվեն։ Սածիլումը իրականացնում են երկու անգամ։ Նախքան բնահողում ցանելը բույսը էտում են թփակալության ուժեղացման համար։ Բնահողում բույսը տնկում են 30-40 սմ հասնելուց հետո։

Մեխակները գերադասում են բաց, արևային և ավազակավային, խոնավ վայրեր՝ առանց հողի մեջ օրգանական պարարտանյութեր ավելացնելու։ Երկարատև ու փարթամ ծաղկելու համար բույսը պարբերաբար սնուցում են հանքային պարարտանյութերով և ապահովում են առատ ոռոգում։

Հղում

• Շաբո մեխակը դեկորատիվ մշակովի բույսերի Հանրագիտարանում

Գրականություն

• Соколова Т.А., Бочкова И.Ю. Декоративное растениеводство: Цветоводство: учебник для студ. вузов. — М.: Издательский центр "Академия", 2006. — С. 119—120. — 432 с. — 2000 экз. — ISBN 5-7695-3128-2
• Вакуленко В.В., Алейникова Т.М. Однолетние цветочные растения. — Академия коммунального хозяйства им. К.Д. Памфилова. — М.: Минсельхоз РСФСР, 1961. — С. 74—77. — 259 с. — 32 000 экз.