Մասնակից:Tiruhi M/Ավազարկղ3

Համաշխարհային հանրային շահ, տարբեր շահերը կշռադատելու համոզմունք է, թե ինչպես լավագույնս բավարարել հասարակության լայն շահերը և ինչ միջոցներով որոշումներ կայացնել: Համաշխարհային հանրային շահը կարող է օգտագործվել նաև տարբեր նպատակների համար: Համաշխարհային հանրային շահը հիմք է հանդիսացել ICANN-ի ստեղծման և նրա պարտավորությունների համար, ինչպես նաև կենտրոնական տեղ է զբաղեցնում պարտավորությունների հաստատման, ICANN-ի կանոնադրության և ICANN-ի հիմնադիր պայմանագրի մեջ^[1]։

Պատմություն

ICANN-ը հիմնված էր այն սկզբունքի վրա, որ ինտերնետը պետք է լինի գլոբալ ռեսուրս: Հիմնական նպատակն էր ապահովել ամբողջ համաշխարհային հանրության ներկայացուցչությունը։ ICANN-ի հիմնադիր փաստաթղթում ամրագրված է կազմակերպության հավատարմությունը համաշխարհային հանրային շահերի գործունեության մեջ:

Կորպորացիան, բացառությամբ սույն յամաձայնագրի 5-րդ հոդվածով սահմանափակված դեպքերի, հետապնդում է բարեգործական եւ հասարակական նպատակներ՝ նվազեցնելու կառավարության բեռը և խթանելու համաշխարհային հանրային շահերը ինտերնետի գործունեության կայունության ապահովման գործում՝ համակարգելով ինտերնետի տեխնիկական պարամետրերի նշանակումը, որոնք անհրաժեշտ են համընդհանուր ինտերնետ կապի պահպանման համար, ինտերնետային արձանագրության հասցեային տարածքի համակարգման հետ կապված գործառույթների կատարումը և դրանց նկատմամբ վերահսկողության իրականացումը, ինտերնետային տիրույթի անունների համակարգի համակարգման հետ կապված գործառույթների իրականացում և վերահսկում, ներառյալ քաղաքականության մշակում՝ համակարգի նոր բարձր մակարդակի տիրույթների ավելացման հանգամանքները պարզելու համար, ինտերնետ սերվերի հեղինակավոր համակարգի գործունեության վերահսկում և մասնակցություն նշված կետերի կատարման հետ կապված ցանկացած այլ օրինական գործունեության մեջ^[2]։

2002 թվականին ինտերնետային էվոլյուցիայի և բարեփոխումների գործընթացում բարեփոխումների հանձնաժողովը խորհուրդ տվեց մշակել առաքելության հայտարարություն և թվարկել հիմնական արժեքները ICANN-ի կանոնադրության շրջանակներում: 2002 թվականի դեկտեմբերին փոփոխված ենթաօրենսդրական ակտերը արտացոլում են քաղաքականության մշակման և որոշումների կայացման բոլոր մակարդակներում ինտերնետի ֆունկցիոնալ, աշխարհագրական և մշակութային բազմազանությունն արտացոլող լայն, գիտակցված մասնակցության որոնման և աջակցության արժեքը^[3]։ Աշխարհի բոլոր երկրներին ներգրավվելու կոչը համաշխարհային հանրային շահերին ծառայելու կողմերից մեկն է: Այնուամենայնիվ, ընդունված հիմնական արժեքներում հանրային շահ հասկացությունը հիշատակվում է մեկ այլ համատեքստում՝ դոմենային անունների գրանցման ժամանակ մրցակցության ներդրում և խրախուսում այնտեղ, որտեղ դա գործնականում իրագործելի է և շահավետ հանրային շահերի համար^[3]։ Այս երկու արժեքները՝ գլոբալ ներառականությունը և մրցակցությունը և սպառողների ընտրությունը, կազմում են մի քանի արժեքներ, որոնք կարող են դիտվել որպես գլոբալ հանրային շահ: Արժեքները կարող են մրցակցել, քանի որ մեկը ներառում է յուրաքանչյուրի մասնակցությունը, ով ցանկանում է մասնակցել, իսկ մյուսը սահմանում է իր լսարանը որպես սպառողներ անհատներ, ովքեր մուտք են գործում տիրույթների սեփականության, կառավարման կամ կառավարման առևտրային ոլորտ: Ինչպես ամրագրված է ICANN - ի հիմնադիր պայմանագրում, ICANN - ի տեխնիկական պարտավորությունները՝ պահպանել անվտանգ, կայուն և անսխալ, նույնպես համարվում են համաշխարհային հանրային շահերի տիրույթի պաշտպանություն:

2009 թվականին պարտավորությունների վավերացումը հետագայում ամրապնդեց այդ արժեքները: Բաժին 9-ը թվարկում է վերը նկարագրված երեք պարտավորությունները:

Ամբողջ աշխարհում ինտերնետ օգտագործողների հաշվետվողականության, թափանցիկության և շահերի ապահովում,
Անվտանգության, կայունության և հանդուրժողականության ապահովում,
Մրցակցության, սպառողների վստահության և նրանց ընտրության խթանում^[4]։

2010 թվականին պարտավորությունների հաստատումից հետո, իրավաբան Էմիլի Ուիլսդոնը նկարագրեց ICANN-ի ճարտարապետությունը որպես հիբրիդային պետական-մասնավոր կարգավորիչ:

Ի վերջո, ICANN-ը ցույց է տալիս առանձնահատկություններ, որոնք բնորոշ են հիբրիդային պետական-մասնավոր կարգավորող մարմնին: Պաշտոնապես լիազորությունները պատվիրակված են ԱՄՆ-ի կողմից, բայց մեծ նշանակություն է տրվում ICANN-ի օրինական ճանաչմանը ավելի լայն հանրության կողմից (ներառյալ տեխնիկական փորձագետները): Այն ձևավորվել է որպես կորպորացիա և կարգավորում է իրականացնում պայմանագրային հիմունքներով։ Այնուամենայնիվ, (իրավաբանորեն) նրան հանձնարարված է պաշտպանել համաշխարհային հանրային շահերը,քանի որ այն ստեղծվել է որպես շահույթ չհետապնդող կազմակերպություն և, ըստ էության, մենաշնորհ ունի: Ինստիտուցիոնալ նախագծման մոտեցումը մշակվել է ի սկզբանե և հետևողական բարեփոխումների ընթացքում՝ հաշվի առնելով ժողովրդավարական նորմերը^[5]։

Վիլսոնի կողմից այս մոդելի արդյունավետության գնահատումը արտացոլումն էր համայնքի այն ժամանակվա թափանցիկության և հաշվետվողականության բարձրացման կոչերի համար: Հանձնառությունների հաստատումը հնարավորություն է ընձեռել հետագայում ամրապնդելու թափանցիկության միջոցառումները և վերանայելու ICANN-ի գործելակերպը:

2016 թվականի հոկտեմբերին կառավարման գործառույթների փոխանցման շրջանակներում կատարված փոփոխությունների մեջ, ICANN-ի կանոնադրության մեջ առաջին անգամ ներառվել է համաշխարհային հանրային շահեր արտահայտությունը: Փոփոխությունները ներկայացվել են ICANN-ի հաշվետվողականության բարձրացման միջհամայնքային աշխատանքային խմբի կողմից, որը ներկայացրել է կանոնադրության առաքելությանը, պարտավորություններին և հիմնական արժեքներին վերաբերող մի շարք փոփոխությունների ընդհանուր հիմնավորումը:

Համայնքի նյութերի և հաշվետվողականության վերաբերյալ քննարկումների հիման վրա եզրակացություն է արվել, որ ICANN-ի կանոնադրության դրույթները, որոնք ի սկզբանե ընդունվել են 2003 թվականին, պետք է ամրապնդվեն՝ ավելի մեծ վստահություն ապահովելու համար, որ ICANN-ը հաշվետու է իր շահագրգիռ կողմերին և համաշխարհային ինտերնետային համայնքին^[6]։

Վերանայված կանոնադրությունը ավելացրեց համաշխարհայինհանրային հետաքրքրությունը հիմնական արժեքին, որը նկարագրում է համաշխարհային հասանելիությունը և մասնակցությունը:

Քաղաքականության մշակման և որոշումների կայացման բոլոր մակարդակներում լայն, տեղեկացված մասնակցության որոնում և աջակցություն, որն արտացոլում է ինտերնետի ֆունկցիոնալ, աշխարհագրական և մշակութային բազմազանությունը, որը ներառում է բազմաթիվ շահագրգիռ կողմեր, օգտագործվում է գլոբալ հանրային շահերը որոշելու համար, և որ այդ գործընթացները հաշվետու և թափանցիկ են^[7]։

Համաշխարհային հանրային շահերը դարձել են նաև ICANN-ի Խորհրդի կողմից ընդունված որոշումների քննարկման առարկա, ինչպես նաև հիմք, որպեսզի լիազորված ICANN համայնքը կարողանա առարկել վարչության գործողությունների դեմ^[7]։

2018-ին ICANN-ի խորհուրդը համաշխարհային հանրային շահը սահմանեց որպես 2019-ի իր գործառնական առաջնահերթություններից մեկը: 2019 թվականի սեպտեմբերին խորհուրդը հրապարակեց փաստաթուղթ՝ քննարկելու առաջարկվող համաշխարհային հանրային շահի կառուցվածքը:

Համաշխարհային հանրային շահի գործիքակազմ

Համաշխարհային հանրային շահի գործիքակազմի կիրառման փորձնական տարբերակում համաշխարհային հանրային շահը սահմանվում է համակարգը գնահատելու համար և դիտարկվում են համաշխարհային հանրային շահի նոր գործողություններ^[8]։

Ծանոթագրություններ

↑ Proposed GPI Toolkit
↑ ICANN.org - Articles of Incorporation, effective as of November 1998
↑ ^3,0 ^3,1 ICANN Bylaws, Article I, as amended December 2002
↑ Affirmation of Commitments, September 30, 2009.
↑ SSRN.com - Regulating the Root: The Role of ICANN as Regulator, and Accountability; 2010
↑ CCWG-Accountability Workspace - Final Recommendation #5: Mission, finalized February 11, 2016 (PDF)
↑ ^7,0 ^7,1 ICANN Bylaws, as amended October 1, 2016
↑ GPI Toolkit, ICANN Community

[1] Proposed GPI Toolkit

[2] ICANN.org - Articles of Incorporation, effective as of November 1998

[02bylaws-3] 3,0 ^3,1 ICANN Bylaws, Article I, as amended December 2002

[4] Affirmation of Commitments, September 30, 2009.

[regroot-5] SSRN.com - Regulating the Root: The Role of ICANN as Regulator, and Accountability; 2010

[6] CCWG-Accountability Workspace - Final Recommendation #5: Mission, finalized February 11, 2016 (PDF)

[16bylaws-7] 7,0 ^7,1 ICANN Bylaws, as amended October 1, 2016

[8] GPI Toolkit, ICANN Community

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]