Մասնակից:Magsargsyan2000/Ավազարկղ2
Լու Հուն, (չինարեն՝ 陸渾), նաև հայտնի որպես Լու Հուն Ճիռոնգ (չինարեն՝ 之戎) և Բեն Հուն Ռոնգ (չինարեն՝ 賁渾戎)[1], հին չինական ցեղ, Յուն Չժի Ռոնգ (չինարեն՝ 允之戎) ազգանվան ճյուղ։ Գարնանային և աշնանային ժամանակաշրջանում Լու Հունն ի սկզբանե ակտիվ էր Ցին նահանգում: Հետագայում այն տեղափոխվեց Հենան (չինարեն՝ 河南) շրջան: Հեգեմոնիայի համար Ծին-Չու (չինարեն՝ 晉楚) պայքարի ընթացքում այն վերացավ Ծին պետության կողմից, իսկ ցեղի անդամները ցրվեցին Չու (չինարեն՝ 楚) նահանգում և Հենանում (չինարեն՝ 河南), իսկ հետո անհետացան:
Պատմություն խմբագրել
Յուն (允) ազգանունից ծագած Լու Հուն ցեղը բնակություն էր հաստատել Լու Հունում, այստեղից էլ նրա անվանումը։ Գործունեությունը ծավալվել է Ցինի և Ծինի հյուսիս-արևմտյան տարածքում[1][2]:
Ք.ա. 672 թվականին Ծինի դուքս Սիանն ամուսնացավ Սյաո Ռոնգծիի (小戎子) հետ, ծնվեց Ծինի ապագա դուքս Հուն (惠)[3]: Սյաո Ռոնգծիի ազգանունը Յուն է[4], Ցինի դուքս Հուի մայրը կարող է լինել Լու Հունից: Ծինի դուքս Հուն մի անգամ դուրս եկավ Ցին նահանգից Լի Ծիի ապստամբության պատճառով, Չինաստան վերադառնալուց և գահ բարձրանալուց հետո սկսեց Լուհուն ցեղին տեղափոխել Ծին նահանգ[1][2]։
Ք.ա. 638 թվականին Ցինն ու Ծինը նրանց տեղափոխեցին Յիչուան (伊川), Հենան[5][6][7]: Չժոուի թագավոր Սյանգի օրոք ապստամբություն տեղի ունեցավ արքայազնի դեմ, որին մասնակցեց նաև Լու Հուն ցեղը[8][9]:
Ք.ա. 606 թվականին Չուի թագավոր Չժուանգը (莊) հարձակվեց Լո Հհունի վրա և հասավ Լուոյանգ (洛陽)։ Չժոուի թագավոր Դինգը (定) ուղարկեց Վանգ Սունմանին (王孫滿)` ցավակցություն հայտնելու, իսկ Չուի թագավոր Չժուանգը հարցրեց Ծյուդինգի (九鼎 )կարևորությունը[10]։
Ք.ա. 587 թվականին Ծինը առաջնորդեց Լու Հունին և մյուսներին` ներխուժելու Սոնգ[11]: Ք.ա. 534 թվականին Ծինը առաջնորդեց Յին Ռոնգին՝ հարձակվելու Չժոուի վրա[12]:
Չժոուի թագավոր Ծինգը ուղարկեց Չժան Հուանբոյին (詹桓伯), որպեսզի հանդիմանի Ծինի դուքս Պինգին (平) և նշի, որ Յին Ռոնգը կենտրոնական հարթավայրեր է ներմուծվել Ծինի դուքս Հուի կողմից[1]: Դու Յուն (杜預) կարծում է, որ Յին Ռոնգը Լու Հունն է[2]: Ծինի և Չուի հեգեմոնիայի համար մղվող պայքարի ժամանակ Ծին նահանգը կասկածում էր, որ Լու Հունը համաձայնության է եկել Չու նահանգի հետ։ Մ.թ.ա. 525 թվականի օգոստոսին Ծին նահանգի Սյուն Վուն առաջնորդեց իր բանակը` ոչնչացնելու Լու Հունին, նրա միապետը փախավ Չու նահանգ, իսկ նրա ցեղը փախավ Գանլու (甘鹿) (այժմ՝ Սոնգ շրջան, Հենան)[13]: Դրանից հետո անհետացել են Լու Հունի մասին գրառումները։ Այն վայրերի անունները, ինչպիսիք են Լու Հուն շրջանը և Հենանում գտնվող Լու Հուն լեռը, առաջացել են այս ցեղից[14], որը հանդիսանում է Լու (陸 )ազգանվան աղբյուրներից մեկը[15][16]։
Գործունեության վայր խմբագրել
Գարնանային և աշնանային ժամանակաշրջանում Լու Հունրոնն ի սկզբանե ապրել է Լու Հունում, այստեղից էլ ստացել է անվանումը։ Այն գտնվում է Ցին և Ծին դինաստիաների հյուսիս-արևմուտքում[6]։ Հորդանան Հեթաո (河套) շրջանում: Գու Ծիեն (顧頡剛) ուսումնասիրել է այն Վեյ գետի հարավում՝ Չժոննան (終南) լեռան տարածքում: Ծինի դուքս Հուն նրանց բերել է Ծին նահանգ։ Ք.ա. 638 թվականին Ցին և Ծին նահանգները Լուհուն ցեղը տեղափոխեցին Յիչուան, Հենան, որը հետագայում վերանվանվեց Լուհուն[7]։
Ծինի պարտվելուց հետո նրա միապետը փախավ Չու (楚), իսկ մնացածը փախան Գանլու (甘鹿)։ Գու Ցույուի (顧祖禹 «Ֆանգյուի րոպեներ»-ում (方輿紀要) կարծում էին, որ Գանլուն գտնվում է Հենան նահանգի ներկայիս Յիյան շրջանի հարավ-արևելքում։ Ըստ «Շու Ծին Չժուի», Գանշույը գալիս է Լուտի լեռից, հին Լուհուն քաղաքի մոտ[17], ներկայիս Հենանի Սոնգ շրջանի հյուսիս-արևմուտքում։ Հետևաբար Գանլուն (甘鹿) պետք է վկայակոչի Սոնգ շրջանի շրջան, այսօրվա Յիյան, Հենան[18][19]:
Հան դինաստիայի վաղ տարիներին Լու Ցզյա (陸賈), Թանգ Սին (唐司) Սիմա Չժենը մեջբերում էին «Չենլիուի մաքսային կենսագրությունը» և կարծում էր, որ իր նախահայրը կարող է լինել Լու Հունի թագավորը[15]:
Բնակչություն խմբագրել
Յի Լուո Չժի Ռոնգ և Լու Հուն
Այդ ժամանակ Յիշույում և Լուոշույում բնակվող ցեղերը միասին կոչվում էին Յիլուոչժիրոնգ (伊雒之戎)։ Ըստ պատմական տվյալների՝ Լու Հունը նույնպես նրանցից մեկն է։
Յին Ռոնգ և Լու Հուն
Դու Յուն կարծում էր, որ Յին Ռոնգը Լու Հունի Ռոնգն է: Ծին նահանգն այս տարածքն անվանել է Յինդի, ուստի այն գտնվում էր Հենան լեռան հյուսիսում և կոչվում էր Յինդի[20][21] (陰地): Լու Հունին անվանել են Յինռոնգ, հավանաբար այն պատճառով, որ նա Յիչուան տեղափոխվելուց հետո ապրել է Յինդիում: Բայց պատմական գրառումներում Յինռոնգը և Լու Հունը միասին են կոչված, ուստի նրանք կարող են տարբեր ցեղեր լինել: Չեն Պանը (陳槃) կարծում է, որ Լու Հունռոնգի և Յինռոնգի նախնիները նույնն են, բայց նրանք տարբեր անուններ ունեն՝ տարբեր բնակության վայրերի պատճառով[22]։
Ծիուճոուի Ռոնգ
Դու Յուն (杜預) կարծում է, որ Ծիուճոուի Ռոնգը Լու Հուն Ռոնգն է, որը Յին Ռոնգն է։ Գիտնականներ Չեն Պանը (陳槃) և Յու Տայշանը (余太山) կարծում էին, որ Լու Հունի կործանումից հետո ցեղի մի մասը ներառվել է Ծիուճոուի Ռոնգի մեջ, ուստի Ծիուճոուի Ռոնգը կոչվում է նաև Լու Հուն։ Չեն Սուանվեյը (陳炫瑋) կարծում է, որ Ծիուճոուի Ռոնգը Լու Հուն Ռոնգ, Յան Ռոնգ, Ջու Ռոնգ, Քուան Ռոնգ, Գաո Ռոնգ, Յիլուո Ռոնգ, Ցզյան Ռոնգ, Մաո Ռոնգ և Յին Ռոնգ է, ինը էթնիկ խմբերի հավաքական անվանումն է[23]:
Կլանների ծագման հետազոտություն խմբագրել
«Ուշ Հանի գրքում» (後漢書) Լու Հունը նշվում է որպես Արևմտյան Ցիանգներից մեկը[21]:
Վան Գուովեյը (王國維) կարծում էր, որ Լու Հունը հոներից էր և պատկանում էր Սյոննու (匈奴) ցեղին։ Ըստ Դու Յուի (杜預), Լու Հունը ծագել է Դունհուանգում (敦煌), ապա Լու Հունը կարող է լինել Յուեժիի (月氏) հետնորդը։ Համաձայն Արևելյան Հան դինաստիայի Սյուն Ծիի կողմից վկայակոչված «Հանի գրքի» (漢書) գրառումների, և՛ Սայչժոնգը, և՛ Լու Հունը Յուն ազգանունով Ռոնգի ժառանգներն են[24]: Գիտնական Յան Սյանին (楊憲益), Ծաո Ցունգը (饒宗頤) և մյուսները պաշտպանում էին, որ Լու Հունրոնգը նավաստի էր: Յու Տայշանը (余太山) կարծում էր, որ Ռոնգ Յունը Շաոհաոյի ժառանգն է: Հետագայում այն շարժվեց դեպի արևմուտք և վերածվեց Սայչժոնգի, որը հիմնեց Յուեժի և Քուշան դինաստիաները։ Որովհետև և՛ սկյութների, և՛ թոչարների ծագումնաբանությունը նախահնդեվրոպականից է[25][26]: Յու Տայշանը հետագայում ենթադրում է, որ ինչպես Ճիրոնգը՝ Յուն ազգանունով, այնպես էլ Դեղին կայսրից ստացված մյուս տոհմերը բոլորը կարող են ունենալ նախահնդեվրոպական ծագում[27]։
Չինաստանի Հանրապետության գիտնական Լյու Ցզին (劉節) հաստատել է, որ Յունի հնագույն կերպարները նման են Ցյանգի և Ցզյանի կերպարներին, ուստի Յուն ընտանիքի Ռոնգը Ցզյան ընտանիքի Ռոնգ է, որոնք բոլորը ծագել են Ցիան ժողովրդից: Թեև Լու Հունն ունի երկու տարբեր ասույթներ, որոնք առաջացել են Ցզյան ազգանունից և Յուն ազգանունից, դրանք հակասական չեն[28]: Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության գիտնական Ռան Գուանգրոնգը (冉光榮 և մյուսները[29] կարծում են, որ Յիլուոյի և Լու Հունի ռոնգները երկուսն էլ ռոնգներ են Ցզյան ազգանունով, և Ռոնգներ Յուն ազգանունով, որոնք երկուսն էլ ծագել են Ցյան ժողովրդից: Հուանգ Լիեն (黃烈) և մյուսներն աջակցում են այս հայտարարությանը:
Գիտնական Հե Գուանգյուեն (何光岳) պնդում է, որ այնպիսի ցեղեր, ինչպիսին Լու Հունն է, առաջացել են Դոնգիից: Գիտնական Լին Յունը (林澐) կարծում է, որ Սիրոնգ ժողովուրդը բաժանվել է Հուասիա (華夏) ժողովրդից[30][31]:
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 《左傳》〈昭公九年〉：周甘人與晉閻嘉爭閻田，晉梁丙，張趯，率陰戎伐潁。王使詹桓伯辭於晉曰：『……先王居檮杌于四裔，以禦螭魅，故允姓之姦居于瓜州。伯父惠公歸自秦，而誘以來，使偪我諸姬，入我郊甸，則戎焉取之。』」
- ↑ 2,0 2,1 2,2 杜預注：「允姓，陰戎之祖，與三苗俱放三危者。瓜州，今敦煌。」
- ↑ 《左傳》〈僖公28年〉：「又娶二女於戎，大戎狐姬生重耳，小戎子生夷吾。」杜預注：「小戎，允姓之戎。子，女也。」
- ↑ 孔穎達《春秋左傳正義》疏：「昭九年傳稱，晉率陰戎伐潁。王使辭於晉，曰：『先王居檮杌於四裔，故允姓之奸居於瓜州。』知戎為允姓也。」
- ↑ 《左傳》〈僖公22年〉：「初平王之東遷也，辛有適伊川，見披髮而祭於野者，曰：『不及百年，此其戎乎！其禮先亡矣。』秋，秦、晉遷陸渾之戎於伊川。」
- ↑ 6,0 6,1 杜預注：「允姓之戎，居陸渾，在秦、晉西北。二國誘而徙之伊川，遂從戎號，至今為陸渾縣也。計此去辛有過百年，而云不及百年，傳舉其事驗，不必其年信。」
- ↑ 7,0 7,1 孔穎達《正義》疏：「昭九年傳曰：『先王居檮杌於四裔，故允姓之奸居於瓜州。伯父惠公歸自秦，而誘以來。』是此戎為允姓也。彼注云：『瓜州，今敦煌。』則陸渾是敦煌之地名也。徙之伊川，復以陸渾為名，故至今為陸渾縣。十一年傳稱：『伊、洛之戎同伐京師』。則伊、洛先有戎矣。而以今始遷戎為辛有言驗者，蓋今之遷戎，始居被髮祭野之處故耳。」
- ↑ 《左傳》〈僖公11年〉：「夏、揚拒、泉皐、伊雒之戎，同伐京師，入王城，焚東門，王子帶召之也，秦晉伐戎以救周，秋，晉侯平戎于王。」
- ↑ 《史記》〈匈奴列傳〉：「初，周襄王欲伐鄭，故娶戎狄女為后，與戎狄兵共伐鄭。已而黜狄后，狄后怨，而襄王後母曰惠后，有子子帶，欲立之，於是惠后與狄后、子帶為內應，開戎狄，戎狄以故得入，破逐周襄王，而立子帶為天子。於是戎狄或居於陸渾，東至於衛，侵盜暴虐中國。中國疾之，故詩人歌之曰：『戎狄是應』，『薄伐獫狁，至於大原』，『出輿彭彭，城彼朔方』」。
- ↑ 《左傳》〈宣公三年〉：「楚子伐陸渾之戎，遂至于雒，觀兵于周疆，定王使王孫滿勞楚子，楚子問鼎之大小輕重焉。」
- ↑ 《左傳》〈成公六年〉：「三月．晉伯宗、夏陽說、衛孫良夫、甯相、鄭人、伊雒之戎、陸渾、蠻氏，侵宋。以其辭會也，師於鍼。」
- ↑ 《左傳》〈昭公九年〉：「周甘人與晉閻嘉爭閻田．晉梁丙、張趯，率陰戎伐潁。」杜預注「陰戎，陸渾之戎。穎，周邑。」
- ↑ 《左傳》〈昭公十七年〉：「八月，晉荀吳帥師滅陸渾之戎。晉侯使屠蒯如周，請有事於雒，與三塗，萇弘謂劉子曰：『客容猛，非祭也，其伐戎乎，陸渾氏甚睦於楚，必是故也，君其備之。』乃警戎備，九月，丁卯，晉荀吳帥師，涉自棘津，使祭史先用牲于雒，陸渾人弗知，師從之，庚午，遂滅陸渾，數之以其貳於楚也，陸渾子奔楚，其眾奔甘鹿，周大獲，宣子夢文公攜荀吳，而授之陸渾，故使穆子帥師，獻俘于文宮。」
- ↑ 顧祖禹《讀史方輿紀要》卷48〈河南府〉，其下有陸渾城、陸渾山、陸渾關、陸渾縣等。
- ↑ 15,0 15,1 《史記索隐·卷九十七·酈生陸賈列傳》：《陳留風俗傳》云：『陸氏，春秋時陸渾國之後。晉侯伐之，故陸渾子奔楚，賈其後。』
- ↑ 《康熙字典》〈陸〉：「又春秋陸渾之戎，後亦爲陸氏。」
- ↑ 《水經》〈甘水注〉：「甘水，出弘農宜陽縣鹿蹄山，山在河南陸渾故城西北，俗謂之縱山。」
- ↑ 楊伯峻《春秋左傳注》：「顧祖禹《方輿紀要》及《彙纂》謂甘鹿在今河南宜陽縣東南五十里。《水經》〈甘水注〉謂，鹿蹏山在河南陸渾故城西北，則甘鹿在今河南嵩縣西北，江永《考實》謂『以傳證之，似亦可據。』其實兩者相距不遠。」
- ↑ 楊伯峻《春秋左傳詞典》：「甘鹿，地名，在今河南嵩縣西北。」
- ↑ 《左傳》〈宣公二年〉：「秦師伐晉，以報崇也，遂圍焦、夏。晉趙盾救焦，遂自陰地，及諸侯之師侵鄭，以報大棘之役。」杜預注：「陰地，晉河南山北，自上洛以東，至陸渾。」
- ↑ 21,0 21,1 《後漢書》〈西羌傳〉：「後九年，陸渾戎自瓜州遷于伊川，允姓戎遷于渭汭，東及轘轅。在河南山北者號曰陰戎，陰戎之種遂以滋廣。」
- ↑ 陳槃《春秋大事表列國爵姓及存滅表譔異》：「然陸渾戎與陰戎，種姓雖同，居住地則有別。陸渾城在今河南嵩縣北三十里，陰戎則在晉國陰地。」
- ↑ 陳炫瑋《考古發現與左傳文獻研究》：「其中九州之戎，過去或以為僅為陸渾戎一族，筆者考證其族群共包括了陸渾戎、揚戎、拒戎、泉戎、皋戎、伊雒之戎、姜戎、茅戎、陰戎等九族。」
- ↑ 荀濟〈論佛教表〉：「案釋氏源流，本中國所斥，投之荒裔，以御魑魅者也。乃至舜時，竄檮机於三危。《左傳》：『允(音捐)姓之姦，居于瓜州。』是也。杜預以允姓，陰戎之別祖，與三苗俱放於三危。《漢書》〈西域傳〉：『塞種本允姓之戎，世居燉煌。為月氏迫逐，遂住蔥嶺南奔。』又謂：『懸度、賢豆、身毒、天毒，仍訛轉以塞種為釋種，其實一也。』允姓與三苗比居，教跡和洽。其釋種不行忠孝仁義，貪詐甚者，號之為佛。」，收入《廣弘明集》卷7。
- ↑ 余太山，〈貴霜的族名、族源和族屬〉，發表於《文史》第38輯，1994年。
- ↑ 余太山《塞種史研究》，北京：中國社會科學出版社，1998年出版。頁138-141。
- ↑ 余太山《古族新考》，北京中華書局，2000年出版。
- ↑ 劉節《中國古代宗族移殖史論》，台灣正忠書局，1948年出版。
- ↑ 冉光榮、李紹明、周錫銀等著《羌族史》，成都：四川民族出版社，1985年出版。
- ↑ 《农业类型的演变与戎狄族群的兴起》指出「晚商以前北方地区皆为华夏族群的活动地域，所谓『戎狄』族群应当是下一历史阶段里从华夏族群中分裂出去的一部分，因此，华夏与戎狄在血缘上本亦同源。」
- ↑ 林沄《戎狄非胡论》