Մայա մեղու (գերմ.՝ Die Biene Maja), «Մայա մեղվի արկածները» գերմանական գրքի գլխավոր հերոսը, որը գրվել է Վալդեմար Բոնզելսի կողմից և հրատարակվել 1912 թվականին։ Գիրքը հրատարակվել է բազմաթիվ այլ լեզուներով և ադապտացվել է տարբեր մեդիաներում: Ամերիկյան առաջին հրատարակությունը լույս է տեսել 1922 թվականին Թոմաս Սելտցերի կողմից և նկարազարդվել է Հոմեր Բոսի կողմից։ Վերջինիս կինը՝ Ադել Շոլդ-Սելցերը (1876-1940), Բենջամին Շոլդի դուստրը և Հենրիետա Շոլդի կրտսեր քույրը թարգմանչուհի էր[1]։

Պատմությունները պտտվում են Մայա անունով մի փոքրիկ մեղվի և նրա ընկերների շուրջ ՝ մեղուների, այլ միջատների և այլ արարածների։ Գիրքը պատկերում է Մայայի զարգացումը արկածախնդիր երիտասարդից մինչև մեղուների հասարակության պատասխանատու չափահաս անդամ:

Սյուժե

խմբագրել

Բոնսելսի բնօրինակ գիրքը պարունակում է 200 էջից պակաս: Սյուժեն կենտրոնացած է Մայայի հարաբերությունների և նրա բազմաթիվ արկածների վրա:

Մայան մեղու է, որը ծնվել է մեղուների փեթակում ներքին անկարգությունների ժամանակ. փեթակը բաժանվում է երկու նոր գաղութների:Մայային դաստիարակում է նրա ուսուցչուհին՝ Միսս Կասանդրան։Չնայած Միսս Կասանդրայի նախազգուշացումներին, Մայան ցանկանում է ուսումնասիրել հսկայական աշխարհը և աններելի հանցագործություն է կատարում ՝ թողնելով փեթակը: Իր արկածների ընթացքում Մայան, որն այժմ աքսորված է բարեկամություն է հաստատում այլ միջատների հետ և նրանց հետ միասին հաղթահարում վտանգները: Գրքի գագաթնակետին Մայան գերի է ընկնում եղջյուրներին՝ մեղուների երդվյալ թշնամիներին։

Եղջյուրների բանտարկյալ Մայան իմանում է իր հայրենի փեթակի վրա հարձակվելու պլանի մասին: Մայան կանգնած է ընտրության առաջ՝ կամ վերադառնալ փեթակ և կրել իր արժանի պատիժը՝ փրկելով փեթակը, կամ առանց նախազգուշացման հրաժարվել ծրագրից՝ փրկելով իրեն, բայց ոչնչացնելով փեթակը:Լուրջ մտորումներից հետո նա որոշում է կայացնում վերադառնալ: Փեթակում նա հայտարարում է գալիք հարձակման մասին և անսպասելիորեն ներում է ստանում: Նախազգուշացված մեղուները հաղթում են եղջյուրներին: Մայան, ով դարձել է «Փեթակի» հերոսուհին, դառնում է ուսուցիչ, ինչպես Միսս Կասանդրան և կիսվում է իր փորձով և իմաստությամբ ապագա սերնդի հետ:

Գրքի վերլուծություն

խմբագրել

Սուլևի Ռիուկուլեխտոն ենթադրել է, որ գիրքը հնարավոր է, իր մեջ քաղաքական ուղերձ է կրել։ Այս տեսակետը փեթակը պատկերում է որպես լավ կազմակերպված ռազմատենչ հասարակություն, իսկ Մայան՝ որպես իդեալական քաղաքացի: Ազգայնականության տարրերը դրսևորվում են նաև այն ժամանակ, երբ Մայան բարկանում է մորեխի վրա՝ մեղուներին կրետներից տարբերելու անկարողության համար (որին նա անվանում է «անօգուտ ավազակախումբ», որոնք չունեն «տուն կամ հավատ» ) և նրան վիրավորող ճանճը, որին Մայան սպառնում է սովորեցնել «հարգանք մեղուների նկատմամբ» իր խայթոցով։ Ռիուկուլեխտոն սա մեկնաբանում է այնպես, որ հարգանքը հիմնված է բռնության սպառնալիքի վրա: Կոլեկտիվիզմն ընդդեմ անհատականության նույնպես թեմա է: Մայայի անկախությունը և փեթակից հեռանալը դիտվում է որպես կշտամբանք, բայց դա քավվում է եղջյուրների հարձակման մասին նրա նախազգուշացումով։ Հավատարմության այս դրսևորումը վերականգնում է նրա դիրքը հասարակության մեջ։ Պատմության այն հատվածը, որը պատմում է եղջյուրների հարձակման մասին նշում է մեղուների՝ փեթակը պաշտպանելու կամքը և մեղուների սպաների հերոսական մահը, հաճախ բացահայտ ռազմատենչ տոնով[2]:

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո հարմարեցումը զգալիորեն մեղմացրեց ռազմատենչ տարրը՝ նվազեցնելով եղջյուրների դերը: 1975 թվականի անիմեն ավելացրեց Վիլլիի կերպարը՝ ծույլ և միանգամայն անպատերազմ անօդաչու մեղվի։ Մուլտսերիալում աշխույժ երթով ընթացող, բայց ծիծաղելիորեն ապաշնորհ մրջյունների բանակները ներկայացնում են միլիտարիզմի ծաղրերգություն:

Գլխավոր հերոսներ

խմբագրել
  • Մայա-Բի։ Սերիալի գլխավոր հերոսուհին: Նա սիրում է ազատություն և ինքնուրույն ապրել մարգագետնում, ի տարբերություն այլ մեղուների, որոնք ապրում են փեթակում:Նա բարի է, արդար, երջանիկ և պատրաստ է օգնել բոլորին:
  • Միսս Կասանդրա-մեղու, մեղուների դպրոցի ուսուցչուհի:

Հետևյալ կերպարները հայտնվում են միայն անիմացիոն սերիալներում և ֆիլմերում․

  • Վիլի-Մեղու: Ծույլ, անշնորհք և վախկոտ, երբեմն ցուցադրական, բայց ընդհանուր առմամբ բարեհամբույր – ոչ թե Բոնսելսի բնօրինակ պատմվածքում, այլ 1926 թվականի ֆիլմից բացի բոլոր ադապտացիաներում գլխավոր հերոսը: Նրա հարաբերությունները Մայայի հետ անհամապատասխան են պատկերված. ադապտացիաների մեծ մասում նա Մայայի լավագույն ընկերն է, ով գաղտնի սիրահարված է նրան, հակված է խանդի, երբ Մայան իր ուշադրությունը սևեռում է ուրիշների վրա: Հաճախ Մայան դժկամությամբ է ներքաշվում արկածների մեջ:
  • Ֆլիպ (կամ Ֆիլիպ)-մորեխ: Մայայի և Վիլլիի իմաստուն ընկերը: Առաջին անգամ ներկայացվել է անիմացիոն շարքում։ Արդյոք այն պետք է նույնական լինի գրքի անանուն մորեխին, պարզ չէ:
  • Ալեքսանդր–մուկ: Մտավորական, որի հարգանքի մակարդակը ի թիվս այլ արարածների և Մայայի հետ սերտ բարեկամությունը հաճախ ստիպում են Վիլիին խանդել: Հայտնվում է միայն հին անիմացիոն շարքի երկրորդ սեզոնում (1978):

Ֆիլմեր, անիմե և հեռուստատեսություն

խմբագրել
Անձնակազմ Հեռուստասերիալ Feature films
Մայա մեղու Մայա Մեղու Ֆիլմ Մայա Մեղու Մայա Մեղու: Մեղր Խաղեր Մայա մեղու: Ոսկե գնդակ
1975–1980 2012–2017 2014 2018 2021
Տնօրեն(ներ) Սեյջի էնդո և Հիրոսի Սաիտո Դանիել Դուդան և Ժերոմ Մուշադեն Ալեքս Շտադերման Նոել Քլերի և Սերխիո Դելֆինո Նոել Քլերի
Արտադրող(ներ) Բարբարա Սթիվեն և Թորստեն Վեգեներ Թրեյսի Լենոն, Բրայան Ռոզեն և Թորստեն Վեգեներ Թրեյսի Լենոն և Բենջամին Էյ
Գործադիր պրոդյուսեր(ներ) Կատել Ֆրանսիա Ջիմ Բալանտայն և Պատրիկ Էլմենդորֆ Բարբարա Ստեֆեն և Հանս-Ուլրիխ Ստոֆ Մարտին Կրիգեր, Բարբարա Սթիվեն և Թորստեն Վեգեներ
Հեղինակ(ներ) Տարբեր Ֆին Էդքվիստ և Մարկուս Սաուերման Հոդվածի հեղինակ. Նոել Քլերի, ֆին Էդքվիստ և Ալեքս Շտադերման Ադրիան Բիկենբախ և ֆին Էդքվիստ
Կոմպոզիտոր Karel Svoboda Ֆաբրիս Աբուլկեր Ուտե Էնգելհարդտ
Խմբագիր Մարտի Մերֆի Յոհաննա Գոլդշմիդտ Ադամ Ռեյնֆորդ
Արտադրող ընկերություն Անիմացիա Nippon Անիմացիոն ստուդիա 100 ZDF TF1 Անիմացիա Studio 100
Տարածում ԱՄՆ-ում Nickelodeon Sprout Shout! Factory
Թողարկված Ապրիլի 1, 1975 (1975-04-01) – Սեպտեմբերի 13, 1980 (1980-09-13) Սեպտեմբերի 5, 2012 (2012-09-05) – Օգոստոսի 23, 2017 (2017-08-23) Մարտի 8, 2015 (2015-03-08) Մայիսի 1, 2018 (2018-05-01) Հունվարի 7, 2021 (2021-01-07)

1926 թվականի ֆիլմ

խմբագրել

Գերմանացի ռեժիսոր Վոլֆրամ Յունգհանսը նկարահանել է 1926 թվականի ֆիլմի համր տարբերակը։ Ֆիլմը կորել էր մեկ տասնամյակ, մինչև Ֆինլանդիայում հայտնաբերվեց ֆիլմի միակ բնօրինակը[3] ։Նյութը վերականգնվել է 2005 թվականին նոր երաժշտական գնահատականով և թողարկվել DVD-ով 2012 թվականին KAVI-ի և Bundesarchiv-Filmarchiv-ի հետ համատեղ, իսկ ֆիլմը ցուցադրվել է ինչպես Համբուրգում, այնպես էլ Հելսինկիում[4][3]։

1975 անիմե

խմբագրել

Թերևս այս պատմության ամենահայտնի և լայնորեն հայտնի ադապտացիան Ճապոնական անիմեն է՝ «Մայա Մեղուն»։ Ի սկզբանե ցուցադրվել է ճապոնական հեռուստատեսությամբ 1975 թվականին, անիմեն կրկնօրինակվել է 42 լեզվով[5]։ Ճապոնական հեռուստասերիալին նախորդել է Tokyo Kodomo Club-ի երաժշտական ​​պիեսը, որը հիմնված է կարճ պատմվածքի վրա, ներկայացված է Mitsubachi Māya («Մայա մեղու մեղու») անունով և տարածվել է LP ալբոմում։

Բնօրինակ թեման հեղինակել է Կարել Սվոբոդան և երգել է Կարել Գոթը գերմանական, չեխական և սլովակերեն տարբերակներով , Զբիգնև Վոդեցկին լեհական տարբերակով[6][7]։

2012 հեռուստասերիալ

խմբագրել

2012 թվականին Studio 100 Animation-ը թողարկեց 78 մասանոց 13 րոպեանոց հեռուստասերիալ[8]։ Սերիալը ներկայացվել է CGI անիմացիայով[9]։ Երկրորդ եթերաշրջանը, որը բաղկացած է 52 դրվագից, հեռարձակվել է 2017 թվականին։

Ֆիլմաշար

խմբագրել

2014 թվականին թողարկվել է 2012 թվականի սերիալի հիման վրա նկարահանված ադապտացիան[10]։ 2018 թվականին 2014 թվականի ֆիլմի շարունակությունը, որը կոչվում է Մայա մեղու։


2021 թվականի հունվարի 7-ին Ավստրալիայում թողարկվել է երրորդ ֆիլմը, որը կոչվում է «Մայա Մեղու. Ոսկե գնդակ»։ Դրա թողարկումը հետաձգվել է իր սկզբնական ամսաթվից մինչև 2020 թվականը ՝ COVID-19 համավարակ պատճառով:

Բեմական ներկայացումներ

խմբագրել

Մայա մեղուն նաև հիմք հանդիսացավ մանկական օպերայի համար, որը գրվել է խորվաթ կոմպոզիտոր Բրունո Բելինսկու կողմից 1963 թվականին:2008 թվականին այն բեմադրվել է Ավստրիայի Ֆիլախ քաղաքում ՝ Կարինտիայի ամառային երաժշտական փառատոնի շրջանակներում[11]։ Այս ներկայացումը տարբերվում էր նրանով, որ «մեղուները» խաղում էին երեխաները, այլ ոչ թե պրոֆեսիոնալ օպերային երգիչները, ինչպես սովորաբար լինում է[12]։

Տիկնիկային մյուզիքլ

խմբագրել

Երգչուհի-երգահան Նենսի Հարոուն ստեղծել է պատմության ջազ-երաժշտական ​​տարբերակը, որը կոչվում է Մայա մեղվի արկածները, որտեղ ներկայացված են Զոֆիա Չեխևսկայի տիկնիկները: Հարոուի ադապտացիան նկարահանվել է Նյու Յորքում The Culture Project-ի կողմից 2000 թվականին և վերածնվել 2012 թվականին[13]։

On October 10, 2016, Belgian company Studio 100 (the current owners of the series) created a Flemish stage musical called "Maya en de Pollenbollen" based on the 2012 series that has the people dressed in costumes for the characters from the show. The show contains songs made by Studio 100 with a few news songs created exclusively for the show. The musical centers around Maya alongside Flip and Beatrice celebrating Willy's birthday. The musical later returned in the Spring of 2017.

Since 2016, live actors from the original stage show make numerous appearances at numerous stage shows and special events held by Studio 100. Notably Studio 100's annual "De Grote Sinterklaasshow" held from late November till early December featuring Sinterklaas and Zwarte Pieten watching various Studio 100 Characters such as Kabouter Plop, and Piet Piraat (including Maya and friends) perform musical numbers on stage. The same actress that portrayed Maya in the musical is also the official Flemish voice of the character and reprised her role for Studio 100's "De Liedjestuin" where Maya is singing various Dutch children's songs and nursery rhymes. In The French and Walloon version "Le Jardin des Refrains", Maya is played by a different actress.

Amusement parks

խմբագրել

After Studio 100's acquisition of the franchise, Plopsa began expanding the franchise to its own theme parks. Plopsaland De Panne opened an indoor children's area called "Mayaland" on July 3, 2011, before the CGI incarnation's begun airing on numerous television stations across Europe. Maya alongside Flip, and Willy would also appear at other Plopsa owned parks such as Plopsa Coo and Plopsa Indoor Hasselt. In Poland, Plopsa opened an indoor theme park called "Majaland Kownaty" which opened to the public on September 28, 2018, which is mostly themed to Maya the Bee but features other Studio 100's IPs (such as Bumba and Piet Piraat).

A year after Mayaland opened in Plopsaland, Holiday Park, Germany, opened a similar Maya the Bee children's area called "Majaland" which opened March 31, 2012.

Video game background

խմբագրել

The origins of the Maya the Bee video games originated from a South Park video game for the Game Boy Color developed by Crawfish Interactive in development in 1998.[14] But was eventually cancelled due to South Park creators Matt Stone and Trey Parker stating that the game would not be fitting on the Game Boy Color as that console was marketed towards children. A year later in 1999, the unreleased game's engine and assets were reused for two additional Game Boy Color titles from Crawfish and Acclaim - Maya the Bee & Her Friends, based on the Maya the Bee franchise which was released in Europe, and The New Adventures of Mary-Kate and Ashley, based on Mary-Kate and Ashley Olsen and was released in North America,[15] being the first of the various video games based on the duo.

Games released

խմբագրել

Developed by Crawfish, published by Acclaim.

  • Maya the Bee: Garden Adventures (Game Boy Color – 2000)[16]

Developed by Neon Studios and Kiloo, published by Acclaim and Plan-B Media.

  • Maya the Bee: What a Thunderstorm (PC – 2001)

Developed by Junior Interactive, published by Tivola.

Developed by Shin'en Multimedia, published by Acclaim.

  • Maya the Bee: A Wonderful Surprise! (PC – 2004)

Developed by The Web Production, published by Tivola.

  • Maya the Bee: Sweet Gold (Game Boy Advance – 2005)[18]

Developed by Shin'en Multimedia, published by Midway.

Developed by Kiloo and co-published by Plan-B Media.

The Bee Game is an adventure video game released for Nintendo DS and Game Boy Advance, developed by German studio Independent Arts Software. The game lets players experience the adventures of Maya the Bee and her friend Willie as they search for their friends, lost from a strong storm that has blown through Corn Poppy Meadow.[23]

  • Maya (Nintendo DS – 2013)

Developed by Studio 100 and Engine Software, published by Bandai Namco Games Europe.

  • Maya the Bee: The Nutty Race (iOS and Android – 2019)

Mobile racing game. Developed by Midnight Pigeon in cooperation with Studio 100.

Merchandising

խմբագրել

Many companies contributed worldwide to the success of the character by producing and selling merchandising. Most of them were drawn between 1976 and 1986 by the French licensed characters specialist André Roche.[24] His works have included motifs for textiles, porcelain, books, comics and games, including a campaign for Kinder Surprise Eggs.

  1. Slávka Rude-Porubská: Vergessen und unsichtbar? Übersetzerinnen der „Biene Maja“ von Waldemar Bonsels
  2. Riukulehto, Sulevi (October 2001). «Lukiko Hitler Maija Mehiläistä? – Politiikka luuraa lastenkirjoissa. Tieteessä tapahtuu, 2001/7». Tieteessä Tapahtuu. Tieteellisten seurain valtuuskunta. 19 (7).
  3. 3,0 3,1 Maija Mehiläinen Suomen Elokuva-arkisto (in Finnish)
  4. 2012 DVD release by seeberfilm.com
  5. Filip Rožánek (February 13, 2007). «Páteční youtubení: Včelka Mája | Blok Filipa Rožánka». Blok.rozanek.cz. Արխիվացված է օրիգինալից December 17, 2013-ին. Վերցված է April 30, 2012-ին.
  6. «Populární včelka Mája se vrací ve 3D. Karel Gott nechybí» (չեխերեն). Týden. February 15, 2013. Վերցված է May 3, 2014-ին.
  7. «Jak Zbigniew Wodecki został Pszczółką Mają» (լեհերեն). Polskie Radio Program I. November 24, 2013. Վերցված է May 3, 2014-ին.
  8. «Studio100 » Animation». Studio100.tv. Վերցված է January 4, 2018-ին.
  9. Vlessing, Etan (May 8, 2012). «Canada's Thunderbird Films Steers 'Maya the Bee' into North America». The Hollywood Reporter. Վերցված է October 4, 2014-ին.
  10. Zahed, Ramin. «Flying Bark Launches 'Maya the Bee' Movie». Animation Magazine. Վերցված է October 4, 2014-ին.
  11. «Carinthischer Sommer». Carinthischersommer.at. Վերցված է April 30, 2012-ին.
  12. «Carinthischer Sommer». Carinthischersommer.at. Վերցված է April 30, 2012-ին.
  13. «The Culture Project presents The Adventures of Maya the Bee». Nancyharrow.com. Վերցված է September 13, 2016-ին.
  14. «South Park (found build of unreleased Game Boy Color video game; 1998)». Վերցված է 15 April 2021-ին.
  15. «"The New Adventures of Mary-Kate & Ashley" for Game Boy Color in Stores Now; Newest Title From Club Acclaim and Dualstar Interactive Ships for This Holiday Season». Business Wire. December 16, 1999. Արխիվացված է օրիգինալից December 1, 2008-ին. Վերցված է August 14, 2022-ին – via The Free Library.
  16. Neon Studios Maya the Bee Արխիվացված Մարտ 23, 2008 Wayback Machine
  17. «Shin'en Maya the Bee». Shinen.com. Վերցված է April 30, 2012-ին.
  18. «Shin'en Maya the Bee 2». Shinen.com. March 18, 2005. Վերցված է April 30, 2012-ին.
  19. Kiloo page Արխիվացված Ապրիլ 19, 2008 Wayback Machine
  20. «tBG GBA page». Independent-arts-software.de. Վերցված է April 30, 2012-ին.
  21. «tBG DS page». Independent-arts-software.de. Վերցված է April 30, 2012-ին.
  22. «Midway the Bee Game page». Mayabeegame.com. Վերցված է April 30, 2012-ին.
  23. Adams, Chris (November 6, 2007). «The Bee Game Review (NDS)». IGN. Վերցված է April 17, 2017-ին.
  24. «- Holzwickeder Sport Club». kinder-characters-creator.illustration.de. Արխիվացված է օրիգինալից July 9, 2012-ին. Վերցված է January 3, 2018-ին.
խմբագրել