Յենի Շաֆաք (օրաթերթ)

խմբագրել

«Յենի Շաֆաք»-ը (թուրք․՝ Yeni Şafak) Թուրքիայում հրատարակվող պահպանողական և իսլամական ուղղվածության ամենօրյա թերթ է [1]: Ունի նաև վեբ-կայք՝ թուրքերեն, անգլերեն, ռուսերեն բաժիններով: Արծարծում է Թուրքիայի ներքին և արտաքին քաղաքականության տարբեր թեմաներ[2] : 2018թ. սեպտեմբերին թերթի վաճառքը կազմել է 111.622[3]՝ նախորդ տարվա ցուցանիշը գերազանցելով 1629-ով[4]: Թերթը համարում է, որ «հիմնադրման առաջին օրվանից ողջ ուժով աշխատել է, որպեսզի երկրում ձևավորվեն ժողովրդավարական բոլոր կառույցները, իշխի ազգային կամքն ու արժեքները: Փոթորկոտ օրերին եղել է ապաստարան»[5]: Սկսել է հրատարակվել «Բժիշկների միություն հիմնադրամի» (Hekimler Birliği Vakfı) նախագահ Յակուփ Յոնթենի և Թուֆան Մենգիի կողմից 1994թ. սեպտեմբերի 19-ին: 1,5 տարի հրատարակվելուց հետո ֆինանասական դժվարություններից հետո թերթի հրատարակումը կասեցվել է: Այնուհետև թերթը գնել է Ահմեդ Շիշմանը[6]: 1995թ. հոկտեմբերի 23-ին սկսվել է թերթի հրատակման նոր շրջափուլ: Հետագայում համասեփականատեր է դարձել Մահմուդ Քըշը, հետագայում Քըշ ընտանիքը դարձել է թերթի միակ սեփականատերը [7]: Ներկայումս թերթի սեփականատերը Ալբայրաք խմբի (Albayrak Grubu) նախագահ Ահմեդ Ալբայրաքն է: Նախկինում թերթի խմբագրական խորհրդի կազմում են եղել Մեհմեդ Օջաքթանը, Նաբի Ավջըն, Ակիֆ Էմրեն, Յուսուֆ Քափլանը, Սելահադդին Սադիքօղլուն, Մուսթաֆա Քարաալիօղլուն, և Յուսուֆ Ջոմերթը [8]։ Այժմ խմբագրական խորհրդի ղեկավարն է Իբրայիմ Քարագյուլը [9]: Նրա կողմից այդ աշխատանքը սկսվելու պահից հրատարակչությունից հեռացվել են Թուրքիայի իշխող «Արդարություն և Զարգացում կուսակցությանը» և նախագահ Ռ. Թ. Էրդողանին քննադատող լրագրողները: Հրատարակչության կադրային կազմը համալրվել է իսլամամետ հեղինակներով: 2015թ. ապրիլի 6-ին թերթում հայտնվել է անանուն տ եղեկատվություն առ այն, որ ԹՀ առաջին նախագահ Մուսթաֆա Քեմալին թունավորել են: Հղում էր կատարվում 1962թ. անանուն փաստաթղթերի, որոնց իսկությունը կասկածի տակ էր [10]: «Hurriyet.com» կայքի հրապարակման համաձայն «Յենի Շաֆաք» -ը նախագահ Ռ.Թ. Էրդողանի սիրած թերթերի շարքում է: Նախագհը թերթի մասին ասել է, որ «խորը արմատներով անցյալ ունի»: Էրդողանի՝ Ստամբուլի քաղաքապետ դառնալուց հետո թերթը վերելք է ապրել [11]: Թերթի Անկարայի ներկայացուցիչ Աբդուլքադիր Սելվիի դստեր Բուշրա Սելվիի և Էմրե Օղութջենի ամուսնական արարողության վկան եղել է Ռ. Թ. Էրդողանը [12]: «Հրանտ Դինք» հիմնադրամի կողմից կազմված «Ատելության խոսք և խտրական լեզու. 2013թ. մայիս-օգոստոս» խորագրով զեկույցի համաձայն՝ «Յենի Շաֆաք» թերթը թշնամանք սերմանող, ստորացնող խտրական լեզվի կիրառման կատեգորիայում 110-ի շրջանակներում 1-ին տեղում էր [13]:


Զեկույցի վերլուծությունների համաձայն՝ նշված ժամանակահատվածում «Յենի Շաֆաք» թերթում հրապարակումների 41 %-ը եղել են քննադատական բովանդակությամբ, իսկ Գեզիի դեպքերի հետ կապված՝ «Յենի Շաֆաք» թերթը թշնամանք սերմանող, թիրախավորող, ստորացնող խտրական լեզվի կիրառման կատեգորայում 110-ի շրջանակներում 1-ին տեղում էր [14]: Թերթի խտրականության լեզվի կիրառմամբ թշնամանք սերմանող հոդվածներից է օտարների թշնամության վերաբերյալ հոդվածը: Հատկապես օտար պետություններին, հետախուզական ծառայություններին և օտար մամուլին որպես թիրախ առաջնային պլան մղելով՝ Գեզիի դեպքերի հետ կապված միջազգային օբյեկտների վրա էին շեշտադրումներ արվում: Այդ նպատակով օգտագործվող բանալի բառերից էին «օտար խմբավորումների մանիպուլացիան», «օտար սադրիչը», «օտար պետություններ», «օտար մամուլ», «գործակալ», «Իսրայել» և այլն» [15]: 2013թ. «Յենի Շաֆաք»-ի անունը շրջանառվել է ամերիկացի լեզվաբան, փիլիսոփա, պատմաբան Նոամ Չոմսկիի մտքերը խեղաթյուրված ներկայացնելու կապակցությամբ: Ն. Չոմսկին հայտարարել է, որ 2013թ. օգոստոսի 26-ին «Յենի Շաֆաք» թերթում Բուրջու Բուլութ անվամբ իր անունից տեղադրված հրապարակումները չեն համապատասխանում իրական ռեպոռտաժին: Չոմսկին նշել է, որ թերթն ինքն է իր հետ կապի դուրս եկել և հրապարակել իր ասածներին անհամապատասխան հարցազրույց [16]: Հարցազրույցը վերաբերվում է Եգիպտոսում և սիրիայում տեղի ունեցող զարգացումներին, դրանց նկատմամբ Թուրքիայի դիրքորոշմանը: Հատկապես թերթի հրապարկման մեջ տեղ էին գտել անգլերեն սխալ արտահայտություններ, ինչը կասկած էր հարուցել ընթերցողների շրջանում Ն. Չոմսկիի լեզվաբան լինելու ֆոնին[17] : 2013թ. սեպտեմբերի 1-ին թերթը ներողություն խնդրեց ընթերցողնրից և Ն. Չոմսկիից վերջինիս արտահայտությունների մի մասում սխալների համար [18]:

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. связи, © ИноСМИ ru 2000-2018При полном или частичном использовании материалов ссылка на ИноСМИ Ru обязательна Сетевое издание — Интернет-проект ИноСМИ RU зарегистрировано в Федеральной службе по надзору в сфере. «Yeni Safak». ИноСМИ.Ru (ռուսերեն). Վերցված է 2018-12-26-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  2. связи, © ИноСМИ ru 2000-2018При полном или частичном использовании материалов ссылка на ИноСМИ Ru обязательна Сетевое издание — Интернет-проект ИноСМИ RU зарегистрировано в Федеральной службе по надзору в сфере. «Yeni Safak». ИноСМИ.Ru (ռուսերեն). Վերցված է 2018-12-26-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  3. medyatava@medyatava.com. «Tiraj | MedyaTava - Yazmadıysa Doğru Değildir». www.medyatava.com (թուրքերեն). Վերցված է 2018-12-27-ին.
  4. medyatava@medyatava.com. «Tiraj | MedyaTava - Yazmadıysa Doğru Değildir». www.medyatava.com (թուրքերեն). Վերցված է 2018-12-27-ին.
  5. Şafak, Yeni (2018-12-26). «Hakkımızda». Yeni Şafak (թուրքերեն). Վերցված է 2018-12-26-ին.
  6. «Yeni Şafak'ı Kim Kurdu? | Kimin, kurucusu ve sahibi kim ?». kimkurdu.com. Վերցված է 2018-12-26-ին.
  7. «yeni şafak gazetesi Haberleri - Yazılar, Videolar ve Galeri - Habertürk». www.haberturk.com. Վերցված է 2018-12-26-ին.
  8. «yeni şafak gazetesi Haberleri - Yazılar, Videolar ve Galeri - Habertürk». www.haberturk.com. Վերցված է 2018-12-26-ին.
  9. admin (2018-04-30). «Yeni Şafak'ı Kim Kurdu? Yeni Şafak sahibi kimin?». Helal Platform (թուրքերեն). Վերցված է 2018-12-26-ին.
  10. связи, © ИноСМИ ru 2000-2018При полном или частичном использовании материалов ссылка на ИноСМИ Ru обязательна Сетевое издание — Интернет-проект ИноСМИ RU зарегистрировано в Федеральной службе по надзору в сфере. «Yeni Safak». ИноСМИ.Ru (ռուսերեն). Վերցված է 2018-12-26-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  11. YILMAZ, Mehmet Y. «Başbakan'ın sevdiği gazeteler ve sahipleri». www.hurriyet.com.tr (թուրքերեն). Վերցված է 2018-12-26-ին.
  12. «Başbakan Erdoğan nikah şahidi oldu». www.haberturk.com (թուրքերեն). Վերցված է 2018-12-26-ին.
  13. «Medyada Nefret Söylemi ve Ayrımcı Dil: Mayıs-Ağustos 2013» (PDF). www.nefretsoylemi.org. «Հրանտ Դինք» հիմնադրամ. Վերցված է 26․12․2018-ին.
  14. «Nefret Söylemi Raporu: Yeni Şafak 'Gezi'den düşman yaratmada birinci». t24.com.tr. Վերցված է 2018-12-26-ին.
  15. «Medyada Nefret Söylemi ve Ayrımcı Dil: Mayıs-Ağustos 2013» (PDF). «Հրանտ Դինք» հիմնադրամ. Վերցված է 26․12․2018-ին.
  16. «Chomsky: Yeni Şafak söyleşisinde söylemediğim şeylere yer verildi». t24.com.tr. Վերցված է 2018-12-26-ին.
  17. «Yeni Şafak'ın Chomsky açıklamasında 'sütliman' nasıl 'milk port' oldu?». t24.com.tr. Վերցված է 2018-12-27-ին.
  18. Şafak, Yeni (2013-09-01). «Düzeltme ve özür». Yeni Şafak (թուրքերեն). Վերցված է 2018-12-27-ին.