Մասնակից:Մարիա Անդրյան/Ավազարկղ
Ֆանտաստիկա
խմբագրելՖանտաստիկա (от др.-греч. φανταστική — երևակայության արվեստ, ֆանտազիա) — ժանր և ստեղծագորխական մեթոդ գեղարվեստական գրականության մեջ, ֆիլմ, կերպարվեստ և արվեստի այլ ձևերում, բնորոշվում է ֆանտաստիկ ենթադրությունների օգտագործմամբ <արտակարգ դրություն>, իրականության սահմանների խախտում, ընդունված կոնվենցիաներ: Ժամանակակից ֆանտաստիկան ներառում է իր մեջ այնպիսի ժանրեր, ինչպիսինն են՝ գիտական ֆանտաստիկա, ֆենտեզի, սարսափ, կախարդական ռեալիզմ և այլն:
Ֆանտաստիկ ենթադրություն
խմբագրելՖանտաստիկ ենթադրություն, կամ ֆանտաստիկ գաղափար — ֆանտաստիկա ժանրի հիմնական տարրն է: Այն կայանում է գործոնի առաջացման մեջ, որը չի հանդիպվում կամ անհնար է իրական կյանքում, որի մեջ ապրում է կարդացողը, կամ հերոսները ( նրա գոյության «ենթադրությունը» ստեղծագործության մեջ ): Միևնույն ժամանակ մնացած տարրերը – պրոբլեմատիկան, գրական հնարքներ, սյուժեի կառուցում – ֆանտաստիկ ստեղծագործություններում առանձնապես չի տարբերվում իրականությունից: Ֆանտաստիկ եենթադրություննները օգտագործում են, լիովին բացահայտելու ստեղծագործության պրոբլեմատիկան, հերոսների բնավորությունները `նրանց ոչ սովորական պայմաններում թողնելով, գիտական եւ ոչ գիտական հիպոթեզների առաջարկի համար. ստեղծել էկզոտիկ շրջապատ:
Այդ ենթադրությունը բաժանում են բազմաթիվ ֆանտաստիկ գրողներ և գրական քննադատներ: Ստուրուգացկի եղբայրները առաջարկում էին ֆանտաստիկ ենթադրությունները, որպես գրական ճյուղեր, « հատկանշական է հատուկ գրական հնարքներով – արտասովոր տարրերի ներածությամբ»: Ըստ Օլեգ Լադժեսկովի և Դմիտրի Գրոմովի (Օլդի) « ֆանտաստիկան– գրականություն է և ֆանտաստիկ ենթադրություն»: Ըստ Շալգանովի կարծիքի, ֆանտաստիկան – սա մի տեսակ «զուգահեռ գրականություն» է, որի մեջ կան բոլոր ժանրերը և բոլոր ուղղությունները, բայց միայն անփոփոխակության լրացուցիչ տարրերով: Մեծ Սովետական հանրագիտարանի խոսքերով, «ֆանտաստիական գեղարվեստական նախնական գաղափարախոսական եւ գեղագիտական առարկան է իրականության վրա երեւակայության թելադրանքները»:
Фантасмагорическое допущение — введение в произведение фактора, противоречащего любому здравому смыслу и не способного иметь никакого логического основания. Сюда часто относят развлекательную фантастику (чёрный юмор, супергероев, различную японскую мангу и др.)
Գրոմովը և Լադիժենսկին առաջարկում են ենթադրության հետևյալ դասակարգումը.
Գիտա-ֆանտստիկ - ներածությունը գիտական սետղծագործության նորորության մեջ: Լինում են երկու տեսակի.
Բնական գիտություն - տեխնիկական գյուտեր, բնության նոր օրենքների հայտագործում: Բնորոշ գիտա-ֆանտաստիկայի համար:
Գիտա-հումանիտար- սոցիոլոգիական ենթադրության, պատմության, քաղաքականության, հոգեբանության, եթիկայի, կրոնի:Հասարակության կամ գիտակցության նոր մոդելների ներդրում: Բնորոշ է ուտոպիայի դիստոպիան, սոցիալական ֆանտաստիկան:
Ֆուտուրոլոգիական ենթադրություն – գործողության բերումը ապագա: Հատկանշական է գիտաֆանտաստիկայի մեծամասնության համար:
Ֆոլկլոր ենթադրություն (հեքիաթային, հերոսական, առասպելական) – ստեղծագործության մեջ արարածներ ընդգրկումը, առարկանների, մարդկության դիցաբանության երևույթներ (նրանց իրական գոյության ենթադրությունը): Հատկանշական է ֆենտեզի համար, « քաղաքային ֆենտեզի»:
Խաղաղապահության ենթադրություն – գործողության տեղափոխումը լրիվ հորինված աշխարհ ( այդպիսի աշխարհի գոյության ենթադրությունը ): Հատկանշական է ֆենտեզիի ավանդական տեսակների համար:
Առեղծվածային ենթադրություն – ֆանտաստիկ գործոնի արտադրանքի ներդրումը, որին չի տրվում ռացիոնալ բացատրություն: Հատկանշական է առեղծված և սարսափ ժանրերի համար:
Фантасмагорическое ենթադրություն - ստեղծագործության մեջ գործոնի ներդրում, որը հակասում է ցանկացած բանական մտքին և որը չունի ոչ մի տրամաբանական հիմ: Դրան հաճախ վերագրում են ժամանցային ֆանտաստիկան ( սև հումոր, սուպերհերոսներ,տարբեր ճապոնական մանգոներ և այլն ):
Յուր Զուբակինը ենթադրությունները բաժանում է գիտա-ֆանտաստիկայի ( չհակասող գիտությանը և բնության օրենքներին ) և անգիտա-ֆանտաստիկայի( հակասող դրանց): Դմիտրի Տարաբանովը առանձնացնում է այլընտրանքային պատմություն, այլընտրանքային թվաբանություն, այլընտրանքային կրոն, այլընտրանքային էվոլուցիա, այլընտրանքային հանքահումք և այլընտրանքային աշխարհագրություն: Միևնույն ստեղծագործության մեջ կարող են միավորվել տարբեր տեսակի ենթադրություններ:
Անգլերեն լեզվում չկա ճշգրիտ համարժեք ռուսական բառին «фантастика»: Դրա թառգմանության համար հաճախ օգտագործում են դրան մոտ տերմիններ, ինչպիսիք են «fantastic» (« ֆանտաստիկ») կամ «speculative fiction» («սուտ գեղարվեստական հնարովի բան»); երբենմ այն թարգմանվում է համադրությամբ «fantasy and science fiction»: Շատ այլ լեզուներում տերմինաբանությունը ավելի մոտ է ռուսերենին: «fantastique» հասկացությունը ֆրանսերենում և «Phantastik» գերմաներենում ավելի մոտ իմաստ ունեն ռուսական «фантастике» բառին: