Մասնակից:ԼիԼ Ղ/Ավազարկղ
Մակուլա (/ˈmakjʊlə/)[1] կամ դեղին բիծ, օվալ կառուցվածքով, պիգմենտավորված հատված, որը գտնվում է մարդու և այլ կենդանիների աչքի ցանցաթաղանթում։ Մարդկանց մակուլան ունի մոտ 5,5 մմ տրամագիծ և բաժանվում է հինգ հատվածի՝ ումբո, ֆովեոլա, ֆովեալ ավասկուլյար զոնա, ֆովեա, պարաֆովեա և պերիֆովեա [2]։
Անատոմիական մակուլան, որը ունի 5,5 մմ չափս ավելի մեծ է կլինիկական մակուլայից, որը ունի 1,5 մմ և համապատասպանում է անատոմիական ֆովեային[3][4][5]։
Մակուլան պատասխանատու է կենտրոնական, high-resolution, գունավոր տեսողության համար, և այն խանգարվում է մակուլայի վնասման, օրինակ մակուլայի դեգեներացիայի ժամանակ. Կլինիկական մակուլան տեսանելի է բբից, օֆտոլմոսկոպիայի կամ ցանցաթաղանթի ֆոտոգրության ժամանակ։
Դեղին բիծ տերմինը գալիս է լատիներենից՝ "Macula"` բիծ, և "lutea" դեղին.
Կառուցվածք
խմբագրել
Մակուլան ունի օվալ կառուցվածք և գտնվում է մարդու և այլ կենդանիների աչքի ցանցաթաղանթի կենտրոնում։ Նրա կենտրոնը փոքր ինչ շեղված է օպտիկական առանցքից[6]։ Մարդկանց մակուլան ունի 5,5 մմ տրամագիծ և բաժանվում է ումբո, ֆովեոլա, ֆովեալ ավասկուլյար զոնա, ֆովեա, պարաֆովեա և պերիֆովեա հատվածների[2]։ Փոքր կենտրոնական հատվածը ունի ընկալիչների ամենաբարձր խտությունը (40–80 μm) և երբեմն կոչվում է «ֆովեոալ ծաղկեփունջ» [7][8][9][10]: The anatomical macula at 5.5 mm (0.22 in) is much larger than the clinical macula which, at 1.5 mm (0.059 in), corresponds to the anatomical fovea.[3][4][5]
The clinical macula is seen when viewed from the pupil, as in ophthalmoscopy or retinal photography. Անատոմիական մակուլան հիստոլոգիորեն բնութագրվում է 2 կամ ավելի գանգլիոնային բջջիջների շերտ ունենալով[11]։ Ումբոն գտնվում է ֆավեոլայի կենտրոնում, որը իր հերթին տեղակայված է ֆովեայի կենտրոնում։ The umbo is the center of the foveola which in turn is located at the center of the fovea.
The fovea is located near the center of the macula. It is a small pit that contains the largest concentration of cone cells. The retina's receptor layer contains two types of photosensitive cells, the rod cells and the cone cells.
Գույն
խմբագրելՄակուլան ունի դեղին գույն, ինչի շնորհիվ կլանում է աչք մտնող կապույտ և ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները և ծառայում է որպես բնական արևապաշտպան միջոց։ Դեղին գույնը մակուլան ստանում է լյուտեին և զեաքսանթին պարունակելուց The yellow color comes from its content of lutein and zeaxanthin, which are yellow xanthophyll carotenoids, derived from the diet. Zeaxanthin predominates at the macula, while lutein predominates elsewhere in the retina. There is some evidence that these carotenoids protect the pigmented region from some types of macular degeneration. A formulation of 10 mg lutein and 2 mg zeaxanthin has been shown to reduce the risk of age-related macular degeneration progressing to advanced stages, although these carotenoids have not been shown to prevent the disease.[12]
Մահից, կամ էնուկլեացիայից (աչքի հեռացումից) հետո մակուլան դեղին է։ Դա տեսանելի չէ առողջ մարդու աչքում After death or enucleation (removal of the eye), the macula appears yellow, a color that is not visible in the living eye except when viewed with light from which red has been filtered.[13]
Շրջաններ
խմբագրել- Ֆովեա – 1․5 մմ
- Ֆովեալ ավասկուլյար զոնա (FAZ) – 0․5- 0․6 մմ
- Ֆովեոլա – 0․35 մմ
- Ումբո – 0․15 մմ
Ֆունկցիա
խմբագրելStructures in the macula are specialized for high-acuity vision. Within the macula are the fovea and foveola that both contain a high density of cones, which are nerve cells that are photoreceptors with high acuity.
In detail, the normal human eye contains three different types of cones, with different ranges of spectral sensitivity. The brain combines the signals from neighboring cones to distinguish different colors. There is only one type of rod, but the rods are more sensitive than the cones, so in dim light, they are the dominant photoreceptors active, and without information provided by the separate spectral sensitivity of the cones it is impossible to discriminate colors. In the fovea centralis, cones predominate and are present at high density. The macula is thus responsible for the central, high-resolution, color vision that is possible in good light; and this kind of vision is impaired if the macula is damaged, for example in macular degeneration.[14]
Կլինիկական կարևորություն
խմբագրելThe clinical macula is seen when viewed from the pupil, as in ophthalmoscopy or retinal photography.
Whereas loss of peripheral vision may go unnoticed for some time, damage to the macula will result in loss of central vision, which is usually immediately obvious. The progressive destruction of the macula is a disease known as macular degeneration and can sometimes lead to the creation of a macular hole. Macular holes are rarely caused by trauma, but if a severe blow is delivered it can burst the blood vessels going to the macula, destroying it.[14]
Visual input from the macula occupies a substantial portion of the brain's visual capacity. As a result, some forms of visual field loss that occur without involving the macula are termed macular sparing. (For example, visual field testing might demonstrate homonymous hemianopsia with macular sparing.)
In the case of occipitoparietal ischemia owing to occlusion of elements of either posterior cerebral artery, patients may display cortical blindness (which, rarely, can involve blindness that the patient denies having, as seen in Anton's Syndrome), yet display sparing of the macula. This selective sparing is due to the collateral circulation offered to macular tracts by the middle cerebral artery.[15] Neurological examination that confirms macular sparing can go far in representing the type of damage mediated by an infarct, in this case, indicating that the caudal visual cortex (which is the principal recipient of macular projections of the optic nerve) has been spared. Further, it indicates that cortical damage rostral to, and including, lateral geniculate nucleus is an unlikely outcome of the infarction, as too much of the lateral geniculate nucleus is, proportionally, devoted to macular-stream processing.[16]
Լրացուցիչ նկարներ
խմբագրել
Տես նաև
խմբագրելԾանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ «MACULA | Meaning & Definition for UK English». Lexico.com. Արխիվացված է օրիգինալից 3 August 2020-ին. Վերցված է 2022-08-24-ին.
- ↑ 2,0 2,1 «Interpretation of Stereo Ocular Angiography : Retinal and Choroidal Anatomy». Project Orbis International. Արխիվացված է օրիգինալից 19 December 2014-ին. Վերցված է 11 October 2014-ին.
- ↑ 3,0 3,1 Yanoff, Myron (2009). Ocular Pathology. Elsevier Health Sciences. էջ 393. ISBN 978-0-323-04232-1. Վերցված է 7 November 2014-ին.
- ↑ 4,0 4,1 Small, R.G. (1994). The Clinical Handbook of Ophthalmology. CRC Press. էջ 134. ISBN 978-1-85070-584-0. Վերցված է 7 November 2014-ին.
- ↑ 5,0 5,1 Peyman, Gholam A.; Meffert, Stephen A.; Chou, Famin; Mandi D. Conway (2000). Vitreoretinal Surgical Techniques. CRC Press. էջ 6. ISBN 978-1-85317-585-5. Վերցված է 7 November 2014-ին.
- ↑ le Grand, Yves (1957). Light, colour and vision. London: Chapman & Hall. էջ 52.
- ↑ Oesterberg, G. (1935). «Topography of the layer of rods and cones in the human retina». Acta Ophthalmologica Supplement. 6–10: 11–96.
- ↑ Polyak, S. L. (1941). The Retina. Chicago: University of Chicago Press.
- ↑ Tyler, C.W.; Hamer, R.D. (1990). «Analysis of visual modulation sensitivity. IV. Validity of the Ferry-Porter law». Journal of the Optical Society of America A. 7 (4): 743–758. Bibcode:1990JOSAA...7..743T. doi:10.1364/JOSAA.7.000743. PMID 2338596.
- ↑ Strasburger, Hans (2020). «Seven myths on crowding and peripheral vision». i-Perception. 11 (2): 1–45. doi:10.1177/2041669520913052. PMC 7238452. PMID 32489576.
- ↑ Remington, Lee Ann (2011). Clinical Anatomy of the Visual System. Elsevier Health Sciences. էջեր 314–315. ISBN 978-1-4557-2777-3. Վերցված է 7 November 2014-ին.
- ↑ Hobbs RP, Bernstein PS (2014). «Nutrient Supplementation for Age-related Macular Degeneration, Cataract, and Dry Eye». Journal of Ophthalmic and Vision Research. 9 (4): 487–493. doi:10.4103/2008-322X.150829. PMC 4329711. PMID 25709776.
- ↑ Britton, George; Liaaen-Jensen, Synnove; Pfander, Hanspeter (2009). Carotenoids Volume 5: Nutrition and Health. Springer Science & Business Media. էջ 301. ISBN 978-3-7643-7501-0. Վերցված է 7 November 2014-ին.
- ↑ 14,0 14,1 «Macular Degeneration». The Lecturio Medical Concept Library. 6 October 2020. Վերցված է 9 August 2021-ին.
- ↑ Helseth, Erek. «Posterior Cerebral Artery Stroke». Medscape Reference. Medscape. Վերցված է 23 October 2011-ին.
- ↑ Siegel, Allan; Sapru, Hreday N. (2006). Betty Sun (ed.). Essential Neuroscience (First Revised ed.). Baltimore, Maryland: Lippincott Williams & Wilkins. ISBN 978-0-7817-9121-2.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- MedlinePlus|MedlinePlus Encyclopedia 002252