Ճեղքերի տեսություն

Ճեղքերի տեսություն (անգլ.՝ Cleavage theory), քաղաքագիտությունում ընտրողների տարբեր ընտրազանգվածների բաժանման գաղափար։ Սկիզբ է առել 1960-ականներին։

Օրինակներ խմբագրել

Հասարակության մեջ գոյություն ունեն բազմաթիվ ճեղքեր, սակայն Սեյմուր Մարտին Լիփսեթը և Սթեյն Ռոքանը (1967) սահմանել են Արդյունաբերական հեղափոխությունից հետո արևմտյան քաղաքակրության չորս հիմնական ճեղքերը, որոնք կանխորոշել են եվրոպական կուսակցությունների ծագումը և բովանադակությունը։

Կենտրոնն ընդդեմ ծայրամասերի. կենտրոնական քաղաքային բնակավայրերի և ծայրամասային քաղաքային բնակավայրերի վերնախավերի միջև։ Սովորաբար ճեղքի այս տեսակը արտահայտվում է տարածաշրջանային ազգայնականության ձևաչափով։ Օրինակ, Իսպանիայի զանազան տարածաշրջաններ ունեն տարածաշրջանային և անջատողական կուսակցություններ։ Ըստ Լիփսեթը և Ռոքանի այս ճեղքը առաջացել է ժամանակակից ազգային պետության ստեղծման պատճառով, երբ որոշ պետություններ ավելի լավ են ձուլում իրենց տարածքում բնակվող և ոչ դոմինանտ մշակույթ կրող հասարակություններին՝ մաս դարձնելով գերակշռող ազգության։

Հետարդյունաբերական հեղափոխությունը 20-րդ դարի ավարտին և 21-րդ դարի սկզբում ավելացրել է ևս երկու ճեղք։

Գրականություն խմբագրել

Lipset, Seymour Martin; Rokkan, Stein (1967). Party systems and voter alignments: cross-national perspectives. Free Press. էջեր 554.
Lipset, Seymour Martin; Rokkan, Stein (1999 թ․ մայիսի 6). «Das "Konfliktlinienmodell einer Gesellschaft" nach Lipset/Rokkan» (German). Dr. Andreas Hahn. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 11-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
Kreppel, Amie (2002 թ․ հունվարի 28). «Cleavages overhead» (PDF). University of Florida College of Liberal Arts and Sciences. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 11-ին.
Lipset, Seymour Martin; Rokkan, Stein (2009 թ․ հուլիսի 14). «Cleavage Structures, Party Systems, and Voter Alignments». Վերցված է 2013 թ․ մարտի 11-ին.