Կոստանդնուպոլսում. Դիվանագետի օրագրությունը Դարդանելի օպերացիայի ժամանակ
Կոստանդնուպոլսում. Դիվանագետի օրագրությունը Դարդանելի օպերացիայի ժամանակ (անգլ.՝ Inside Constantinople: A Diplomatist’s Diary During the Dardanelles Expedition), Լյուիս Դավիդ Այնշտայնի 1917 թվականին Լոնդոնում հրատարակած գիրքն է հայերի ցեղասպանության մասին։
Կոստանդնուպոլսում. Դիվանագետի օրագրությունը Դարդանելի օպերացիայի ժամանակ անգլ.՝ Inside Constantinople: A Diplomatist’s Diary During the Dardanelles Expedition | |
|---|---|
 | |
| Հեղինակ | Լյուիս Այնշտայն |
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ժանր | վավերագրական |
| Թեմա | Հայոց ցեղասպանություն |
| Բնօրինակ լեզու | անգլերեն |
| Էջեր | 319 |
| Հրատարակման վայր | Լոնդոն |
| Հրատարակման տարեթիվ | 1918 |
| OCLC | 8869360 |
| Թվային տարբերակ | archive.org կայքում (անգլ.)] |
Հեղինակ
խմբագրելԼյուիս Դավիդ Այնշտայն, (1877-1967), ամերիկյան դիվանագետ և պատմաբան։ Լ. Այնշտայնը երկար տարիներ զբաղեցրել է դիվանագիտական պաշտոններ Օսմանյան կայսրությունում։ 1903 թ. նա նշանակվել է Կոստանդնուպոլսում ամերիկյան առաքելության երրորդ քարտուղար, ապա դարձել երկրորդ, առաջին քարտուղար, իսկ 1908 թ.` գործերի հավատարմատար։ Լյուիս Այնշտայնը ծառայել է Կոստանդնուպոլսում ԱՄՆ-ի դեսպանությունում նաև Առաջին աշխարհամարտի տարիներին։ Այնշտայնի օրագիր-գիքը` հիմնականում նվիրված է 1915 թ. ծավալված Դարդանելի ռազմական գործողությանը՝ իր լայն համատեքստում, ներառելով նաև Հայոց ցեղասպանությունը[1]։
Քաղվածքներ գրքից
խմբագրել
|
Կոտորածի քաղաքականությունն իրագործվեց սառնասրտորեն։ «Մենք վախենում ենք նրանցից», - ասել է մի մասնավոր խոսակցությունում Թալեաթը, - «Մենք մեր հեղափոխական կազմակերպությանը սովորել ենք հայերից։ Նրանք գիտեն մեր գաղտնիքները»։ Հայերի առավել բարձր կազմակերպվածությունը սպառնալիք էր երևում մի կազմակերպությանը, որը չէր կարող հանդուրժել որևէ ընդդիմություն։ Այնուհանդերձ, կոտորածները երբեք չէին տեղի ունենա, եթե չլիներ Դաշնակիցների մարտի 18-ի ճակատագրական գրոհը։ Միայն (դաշնակիցների) նավատորմի գրոհը կասեցնելուց հետո, երբ ծայր առավ Նեղուցների անառիկության հավատը, թուրքական կառավարությունը համարձակվեց սկսել ոչնչացման իր դիվական քաղաքականությունը։ | 
|
|
|
Թալեաթն է (հակահայ գործողությունների) հիմնական սադրիչը իր ղեկավարած կառավարությունում։ Իր հավատարմությունն ուղղված է դեպի իր կազմակերպությանը և նրա քաղաքականությունն է անխնա թուրքացումը, որը հետագայում գերմանացիների դեմ էլ կուղղվի, սակայն ներկայումս հայերին է դիտում իբրև թիրախ։ Նա բացեիբաց հայտարարում է, որ հետապնդումները վրեժ են Սարիղամիշի մոտ պարտության, Վանի գրավման, Ադրբեջանից թուրքերի վտարման դիմաց, որոնց պատասխանատվությունը նա բարդում է հայերի վրա։ «Միություն և Առաջադիմություն» կոմիտեն վախենում է հայերի կազմակերպվածությունից։ Դրան գումարվում է նաև այն համոզմունքը, որ հայերը չեն կարող ձուլվել, և հետևաբար պետք է նրանց ճզմել, և ներկա պահն ամենապատեհն է այդ նպատակի համար։ Փոքր Ասիան իսլամացնելու և թուրքացնելու համակարգված փորձ կա և հայերն այդ ամենից ամենամեծ տուժողներն են։ |
|
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Lewis David Einstein, Inside Constantinople: A Diplomatist’s Diary During the Dardanelles Expedition, April - September, 1915, London: John Murray, 1917