Լու Հուն
|
Ուշադրություն։ Այս էջը կամ բաժինը այլ լեզվով հոդվածի վատ թարգմանություն է։ Դուք կարող եք բարելավել թարգմանությունը։ Օրիգինալ տեքստը կարող եք գտնել ձախ կողմի «այլ լեզուներով» ենթաբաժնում։ |
Լու Հուն, (չինարեն՝ 陸渾), նաև հայտնի որպես Լու Հուն Ճիռոնգ (չինարեն՝ 之戎) և Բեն Հուն Ռոնգ (չինարեն՝ 賁渾戎)[1], հին չինական ցեղ, Յուն Չժի Ռոնգ (չինարեն՝ 允之戎) ազգանվան ճյուղ։ Գարնանային և աշնանային ժամանակաշրջանում Լու Հունն ի սկզբանե ակտիվ էր Ցին նահանգում։ Հետագայում այն տեղափոխվեց Հենան (չինարեն՝ 河南) շրջան։ Հեգեմոնիայի համար Ծին-Չու (չինարեն՝ 晉楚) պայքարի ընթացքում այն վերացավ Ծին պետության կողմից, իսկ ցեղի անդամները ցրվեցին Չու (չինարեն՝ 楚) նահանգում և Հենանում (չինարեն՝ 河南), իսկ հետո անհետացան։
Պատմություն խմբագրել
Յուն (允) ազգանունից ծագած Լու Հուն ցեղը բնակություն էր հաստատել Լու Հունում, այստեղից էլ նրա անվանումը։ Գործունեությունը ծավալվել է Ցինի և Ծինի հյուսիս-արևմտյան տարածքում[1][2]։
Ք.ա. 672 թվականին Ծինի դուքս Սիանն ամուսնացավ Սյաո Ռոնգծիի (小戎子) հետ, ծնվեց Ծինի ապագա դուքս Հուն (惠)[3]: Սյաո Ռոնգծիի ազգանունը Յուն է[4], Ցինի դուքս Հուի մայրը կարող է լինել Լու Հունից։ Ծինի դուքս Հուն մի անգամ դուրս եկավ Ցին նահանգից Լի Ծիի ապստամբության պատճառով, Չինաստան վերադառնալուց և գահ բարձրանալուց հետո սկսեց Լուհուն ցեղին տեղափոխել Ծին նահանգ[1][2]։
Ք.ա. 638 թվականին Ցինն ու Ծինը նրանց տեղափոխեցին Յիչուան (伊川), Հենան[5][6][7]։ Չժոուի թագավոր Սյանգի օրոք ապստամբություն տեղի ունեցավ արքայազնի դեմ, որին մասնակցեց նաև Լու Հուն ցեղը[8][9]։
Ք.ա. 606 թվականին Չուի թագավոր Չժուանգը (莊) հարձակվեց Լո Հհունի վրա և հասավ Լուոյանգ (洛陽)։ Չժոուի թագավոր Դինգը (定) ուղարկեց Վանգ Սունմանին (王孫滿)` ցավակցություն հայտնելու, իսկ Չուի թագավոր Չժուանգը հարցրեց Ծյուդինգի (九鼎 )կարևորությունը[10]։
Ք.ա. 587 թվականին Ծինը առաջնորդեց Լու Հունին և մյուսներին` ներխուժելու Սոնգ[11]։ Ք.ա. 534 թվականին Ծինը առաջնորդեց Յին Ռոնգին՝ հարձակվելու Չժոուի վրա[12]։
Չժոուի թագավոր Ծինգը ուղարկեց Չժան Հուանբոյին (詹桓伯), որպեսզի հանդիմանի Ծինի դուքս Պինգին (平) և նշի, որ Յին Ռոնգը կենտրոնական հարթավայրեր է ներմուծվել Ծինի դուքս Հուի կողմից[1]։ Դու Յուն (杜預) կարծում է, որ Յին Ռոնգը Լու Հունն է[2]։ Ծինի և Չուի հեգեմոնիայի համար մղվող պայքարի ժամանակ Ծին նահանգը կասկածում էր, որ Լու Հունը համաձայնության է եկել Չու նահանգի հետ։ Մ.թ.ա. 525 թվականի օգոստոսին Ծին նահանգի Սյուն Վուն առաջնորդեց իր բանակը` ոչնչացնելու Լու Հունին, նրա միապետը փախավ Չու նահանգ, իսկ նրա ցեղը փախավ Գանլու (甘鹿) (այժմ՝ Սոնգ շրջան, Հենան)[13]։ Դրանից հետո անհետացել են Լու Հունի մասին գրառումները։ Այն վայրերի անունները, ինչպիսիք են Լու Հուն շրջանը և Հենանում գտնվող Լու Հուն լեռը, առաջացել են այս ցեղից[14], որը հանդիսանում է Լու (陸 )ազգանվան աղբյուրներից մեկը[15][16]։
Գործունեության վայր խմբագրել
Գարնանային և աշնանային ժամանակաշրջանում Լու Հունրոնն ի սկզբանե ապրել է Լու Հունում, այստեղից էլ ստացել է անվանումը։ Այն գտնվում է Ցին և Ծին դինաստիաների հյուսիս-արևմուտքում[6]։ Հորդանան Հեթաո (河套) շրջանում։ Գու Ծիեն (顧頡剛) ուսումնասիրել է այն Վեյ գետի հարավում՝ Չժոննան (終南) լեռան տարածքում։ Ծինի դուքս Հուն նրանց բերել է Ծին նահանգ։ Ք.ա. 638 թվականին Ցին և Ծին նահանգները Լուհուն ցեղը տեղափոխեցին Յիչուան, Հենան, որը հետագայում վերանվանվեց Լուհուն[7]։
Ծինի պարտվելուց հետո նրա միապետը փախավ Չու (楚), իսկ մնացածը փախան Գանլու (甘鹿)։ Գու Ցույուի (顧祖禹 «Ֆանգյուի րոպեներ»-ում (方輿紀要) կարծում էին, որ Գանլուն գտնվում է Հենան նահանգի ներկայիս Յիյան շրջանի հարավ-արևելքում։ Ըստ «Շու Ծին Չժուի», Գանշույը գալիս է Լուտի լեռից, հին Լուհուն քաղաքի մոտ[17], ներկայիս Հենանի Սոնգ շրջանի հյուսիս-արևմուտքում։ Հետևաբար Գանլուն (甘鹿) պետք է վկայակոչի Սոնգ շրջանի շրջան, այսօրվա Յիյան, Հենան[18][19]։
Հան դինաստիայի վաղ տարիներին Լու Ցզյա (陸賈), Թանգ Սին (唐司) Սիմա Չժենը մեջբերում էին «Չենլիուի մաքսային կենսագրությունը» և կարծում էր, որ իր նախահայրը կարող է լինել Լու Հունի թագավորը[15]։
Բնակչություն խմբագրել
Յի Լուո Չժի Ռոնգ և Լու Հուն
Այդ ժամանակ Յիշույում և Լուոշույում բնակվող ցեղերը միասին կոչվում էին Յիլուոչժիրոնգ (伊雒之戎)։ Ըստ պատմական տվյալների՝ Լու Հունը նույնպես նրանցից մեկն է։
Յին Ռոնգ և Լու Հուն
Դու Յուն կարծում էր, որ Յին Ռոնգը Լու Հունի Ռոնգն է։ Ծին նահանգն այս տարածքն անվանել է Յինդի, ուստի այն գտնվում էր Հենան լեռան հյուսիսում և կոչվում էր Յինդի[20][21] (陰地): Լու Հունին անվանել են Յինռոնգ, հավանաբար այն պատճառով, որ նա Յիչուան տեղափոխվելուց հետո ապրել է Յինդիում։ Բայց պատմական գրառումներում Յինռոնգը և Լու Հունը միասին են կոչված, ուստի նրանք կարող են տարբեր ցեղեր լինել։ Չեն Պանը (陳槃) կարծում է, որ Լու Հունռոնգի և Յինռոնգի նախնիները նույնն են, բայց նրանք տարբեր անուններ ունեն՝ տարբեր բնակության վայրերի պատճառով[22]։
Ծիուճոուի Ռոնգ
Դու Յուն (杜預) կարծում է, որ Ծիուճոուի Ռոնգը Լու Հուն Ռոնգն է, որը Յին Ռոնգն է։ Գիտնականներ Չեն Պանը (陳槃) և Յու Տայշանը (余太山) կարծում էին, որ Լու Հունի կործանումից հետո ցեղի մի մասը ներառվել է Ծիուճոուի Ռոնգի մեջ, ուստի Ծիուճոուի Ռոնգը կոչվում է նաև Լու Հուն։ Չեն Սուանվեյը (陳炫瑋) կարծում է, որ Ծիուճոուի Ռոնգը Լու Հուն Ռոնգ, Յան Ռոնգ, Ջու Ռոնգ, Քուան Ռոնգ, Գաո Ռոնգ, Յիլուո Ռոնգ, Ցզյան Ռոնգ, Մաո Ռոնգ և Յին Ռոնգ է, ինը էթնիկ խմբերի հավաքական անվանումն է[23]։
Կլանների ծագման հետազոտություն խմբագրել
«Ուշ Հանի գրքում» (後漢書) Լու Հունը նշվում է որպես Արևմտյան Ցիանգներից մեկը[21]։
Վան Գուովեյը (王國維) կարծում էր, որ Լու Հունը հոներից էր և պատկանում էր Սյոննու (匈奴) ցեղին։ Ըստ Դու Յուի (杜預), Լու Հունը ծագել է Դունհուանգում (敦煌), ապա Լու Հունը կարող է լինել Յուեժիի (月氏) հետնորդը։ Համաձայն Արևելյան Հան դինաստիայի Սյուն Ծիի կողմից վկայակոչված «Հանի գրքի» (漢書) գրառումների, և՛ Սայչժոնգը, և՛ Լու Հունը Յուն ազգանունով Ռոնգի ժառանգներն են[24]։ Գիտնական Յան Սյանին (楊憲益), Ծաո Ցունգը (饒宗頤) և մյուսները պաշտպանում էին, որ Լու Հունրոնգը նավաստի էր։ Յու Տայշանը (余太山) կարծում էր, որ Ռոնգ Յունը Շաոհաոյի ժառանգն է։ Հետագայում այն շարժվեց դեպի արևմուտք և վերածվեց Սայչժոնգի, որը հիմնեց Յուեժի և Քուշան դինաստիաները։ Որովհետև և՛ սկյութների, և՛ թոչարների ծագումնաբանությունը նախահնդեվրոպականից է[25][26]։ Յու Տայշանը հետագայում ենթադրում է, որ ինչպես Ճիրոնգը՝ Յուն ազգանունով, այնպես էլ Դեղին կայսրից ստացված մյուս տոհմերը բոլորը կարող են ունենալ նախահնդեվրոպական ծագում[27]։
Չինաստանի Հանրապետության գիտնական Լյու Ցզին (劉節) հաստատել է, որ Յունի հնագույն կերպարները նման են Ցյանգի և Ցզյանի կերպարներին, ուստի Յուն ընտանիքի Ռոնգը Ցզյան ընտանիքի Ռոնգ է, որոնք բոլորը ծագել են Ցիան ժողովրդից։ Թեև Լու Հունն ունի երկու տարբեր ասույթներ, որոնք առաջացել են Ցզյան ազգանունից և Յուն ազգանունից, դրանք հակասական չեն[28]։ Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության գիտնական Ռան Գուանգրոնգը (冉光榮 և մյուսները[29] կարծում են, որ Յիլուոյի և Լու Հունի ռոնգները երկուսն էլ ռոնգներ են Ցզյան ազգանունով, և Ռոնգներ Յուն ազգանունով, որոնք երկուսն էլ ծագել են Ցյան ժողովրդից։ Հուանգ Լիեն (黃烈) և մյուսներն աջակցում են այս հայտարարությանը։
Գիտնական Հե Գուանգյուեն (何光岳) պնդում է, որ այնպիսի ցեղեր, ինչպիսին Լու Հունն է, առաջացել են Դոնգիից։ Գիտնական Լին Յունը (林澐) կարծում է, որ Սիրոնգ ժողովուրդը բաժանվել է Հուասիա (華夏) ժողովրդից[30][31]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 《左傳》〈昭公九年〉：周甘人與晉閻嘉爭閻田，晉梁丙，張趯，率陰戎伐潁。王使詹桓伯辭於晉曰：『……先王居檮杌于四裔，以禦螭魅，故允姓之姦居于瓜州。伯父惠公歸自秦，而誘以來，使偪我諸姬，入我郊甸，則戎焉取之。』」
- ↑ 2,0 2,1 2,2 杜預注：「允姓，陰戎之祖，與三苗俱放三危者。瓜州，今敦煌。」
- ↑ 《左傳》〈僖公28年〉：「又娶二女於戎，大戎狐姬生重耳，小戎子生夷吾。」杜預注：「小戎，允姓之戎。子，女也。」
- ↑ 孔穎達《春秋左傳正義》疏：「昭九年傳稱，晉率陰戎伐潁。王使辭於晉，曰：『先王居檮杌於四裔，故允姓之奸居於瓜州。』知戎為允姓也。」
- ↑ 《左傳》〈僖公22年〉：「初平王之東遷也，辛有適伊川，見披髮而祭於野者，曰：『不及百年，此其戎乎！其禮先亡矣。』秋，秦、晉遷陸渾之戎於伊川。」
- ↑ 6,0 6,1 杜預注：「允姓之戎，居陸渾，在秦、晉西北。二國誘而徙之伊川，遂從戎號，至今為陸渾縣也。計此去辛有過百年，而云不及百年，傳舉其事驗，不必其年信。」
- ↑ 7,0 7,1 孔穎達《正義》疏：「昭九年傳曰：『先王居檮杌於四裔，故允姓之奸居於瓜州。伯父惠公歸自秦，而誘以來。』是此戎為允姓也。彼注云：『瓜州，今敦煌。』則陸渾是敦煌之地名也。徙之伊川，復以陸渾為名，故至今為陸渾縣。十一年傳稱：『伊、洛之戎同伐京師』。則伊、洛先有戎矣。而以今始遷戎為辛有言驗者，蓋今之遷戎，始居被髮祭野之處故耳。」
- ↑ 《左傳》〈僖公11年〉：「夏、揚拒、泉皐、伊雒之戎，同伐京師，入王城，焚東門，王子帶召之也，秦晉伐戎以救周，秋，晉侯平戎于王。」
- ↑ 《史記》〈匈奴列傳〉：「初，周襄王欲伐鄭，故娶戎狄女為后，與戎狄兵共伐鄭。已而黜狄后，狄后怨，而襄王後母曰惠后，有子子帶，欲立之，於是惠后與狄后、子帶為內應，開戎狄，戎狄以故得入，破逐周襄王，而立子帶為天子。於是戎狄或居於陸渾，東至於衛，侵盜暴虐中國。中國疾之，故詩人歌之曰：『戎狄是應』，『薄伐獫狁，至於大原』，『出輿彭彭，城彼朔方』」。
- ↑ 《左傳》〈宣公三年〉：「楚子伐陸渾之戎，遂至于雒，觀兵于周疆，定王使王孫滿勞楚子，楚子問鼎之大小輕重焉。」
- ↑ 《左傳》〈成公六年〉：「三月．晉伯宗、夏陽說、衛孫良夫、甯相、鄭人、伊雒之戎、陸渾、蠻氏，侵宋。以其辭會也，師於鍼。」
- ↑ 《左傳》〈昭公九年〉：「周甘人與晉閻嘉爭閻田．晉梁丙、張趯，率陰戎伐潁。」杜預注「陰戎，陸渾之戎。穎，周邑。」
- ↑ 《左傳》〈昭公十七年〉：「八月，晉荀吳帥師滅陸渾之戎。晉侯使屠蒯如周，請有事於雒，與三塗，萇弘謂劉子曰：『客容猛，非祭也，其伐戎乎，陸渾氏甚睦於楚，必是故也，君其備之。』乃警戎備，九月，丁卯，晉荀吳帥師，涉自棘津，使祭史先用牲于雒，陸渾人弗知，師從之，庚午，遂滅陸渾，數之以其貳於楚也，陸渾子奔楚，其眾奔甘鹿，周大獲，宣子夢文公攜荀吳，而授之陸渾，故使穆子帥師，獻俘于文宮。」
- ↑ 顧祖禹《讀史方輿紀要》卷48〈河南府〉，其下有陸渾城、陸渾山、陸渾關、陸渾縣等。
- ↑ 15,0 15,1 《史記索隐·卷九十七·酈生陸賈列傳》：《陳留風俗傳》云：『陸氏，春秋時陸渾國之後。晉侯伐之，故陸渾子奔楚，賈其後。』
- ↑ 《康熙字典》〈陸〉：「又春秋陸渾之戎，後亦爲陸氏。」
- ↑ 《水經》〈甘水注〉：「甘水，出弘農宜陽縣鹿蹄山，山在河南陸渾故城西北，俗謂之縱山。」
- ↑ 楊伯峻《春秋左傳注》：「顧祖禹《方輿紀要》及《彙纂》謂甘鹿在今河南宜陽縣東南五十里。《水經》〈甘水注〉謂，鹿蹏山在河南陸渾故城西北，則甘鹿在今河南嵩縣西北，江永《考實》謂『以傳證之，似亦可據。』其實兩者相距不遠。」
- ↑ 楊伯峻《春秋左傳詞典》：「甘鹿，地名，在今河南嵩縣西北。」
- ↑ 《左傳》〈宣公二年〉：「秦師伐晉，以報崇也，遂圍焦、夏。晉趙盾救焦，遂自陰地，及諸侯之師侵鄭，以報大棘之役。」杜預注：「陰地，晉河南山北，自上洛以東，至陸渾。」
- ↑ 21,0 21,1 《後漢書》〈西羌傳〉：「後九年，陸渾戎自瓜州遷于伊川，允姓戎遷于渭汭，東及轘轅。在河南山北者號曰陰戎，陰戎之種遂以滋廣。」
- ↑ 陳槃《春秋大事表列國爵姓及存滅表譔異》：「然陸渾戎與陰戎，種姓雖同，居住地則有別。陸渾城在今河南嵩縣北三十里，陰戎則在晉國陰地。」
- ↑ 陳炫瑋《考古發現與左傳文獻研究》：「其中九州之戎，過去或以為僅為陸渾戎一族，筆者考證其族群共包括了陸渾戎、揚戎、拒戎、泉戎、皋戎、伊雒之戎、姜戎、茅戎、陰戎等九族。」
- ↑ 荀濟〈論佛教表〉：「案釋氏源流，本中國所斥，投之荒裔，以御魑魅者也。乃至舜時，竄檮机於三危。《左傳》：『允(音捐)姓之姦，居于瓜州。』是也。杜預以允姓，陰戎之別祖，與三苗俱放於三危。《漢書》〈西域傳〉：『塞種本允姓之戎，世居燉煌。為月氏迫逐，遂住蔥嶺南奔。』又謂：『懸度、賢豆、身毒、天毒，仍訛轉以塞種為釋種，其實一也。』允姓與三苗比居，教跡和洽。其釋種不行忠孝仁義，貪詐甚者，號之為佛。」，收入《廣弘明集》卷7。
- ↑ 余太山，〈貴霜的族名、族源和族屬〉，發表於《文史》第38輯，1994年。
- ↑ 余太山《塞種史研究》，北京：中國社會科學出版社，1998年出版。頁138-141。
- ↑ 余太山《古族新考》，北京中華書局，2000年出版。
- ↑ 劉節《中國古代宗族移殖史論》，台灣正忠書局，1948年出版。
- ↑ 冉光榮、李紹明、周錫銀等著《羌族史》，成都：四川民族出版社，1985年出版。
- ↑ 《农业类型的演变与戎狄族群的兴起》指出「晚商以前北方地区皆为华夏族群的活动地域，所谓『戎狄』族群应当是下一历史阶段里从华夏族群中分裂出去的一部分，因此，华夏与戎狄在血缘上本亦同源。」
- ↑ 林沄《戎狄非胡论》