Լուսնային վհուկը
«Լուսնային վհուկը» (ռուս.՝ «Лунная ведьма»), 1985 թվականի խորհրդային ֆիլմ, որը նկարահանել է ռեժիսոր Բակիտ Կարագուլով Աշիմ Ջակիպբեկովի համանուն վեպի հիման վրա։
 ռուս.՝ Лунная ведьма | |
|---|---|
 | |
| Երկիր |  ԽՍՀՄ |
| Ժանր | դրամա |
| Թվական | մայիսի 17, 1986 |
| Լեզու | ռուսերեն |
| Ռեժիսոր | Բակիտ Կարագուլով |
| Օպերատոր | Մանասբեկ Մուսաև |
| Կինոընկերություն | Ղրղզֆիլմ |
| Տևողություն | 69 րոպե |
Սյուժե խմբագրել
Հայրենական մեծ պատերազմի առաջին օրերին ղրղզական այն գյուղը, որտեղ ապրում է 6-ամյա Էրկինը, դատարկվել է. բոլոր հայրերն ու ավագ եղբայրները մեկնել են ռազմաճակատ։
Փոքրիկ Էրկինը կարծում է, որ պատերազմի մեղավորը լուսնային կախարդն է, որն իջել է Երկիր՝ չարիք սերմանելու և դժբախտություններ բերելու համար, ինչպես մի անգամ իրեն պատմել է Բուրհան պապը հեքիաթում։
Հոր վերադարձն արագացնելու համար Էրկինը որոշում է նամակ ուղարկել նրան, և անընդհատ մտածում է գրելու մասին, բայց նա դեռ չի կարողանում գրել, և ջանասիրաբար սովորում է այբուբենը, նույնիսկ խաբեությամբ փորձում է ժամանակից շուտ դպրոց գնալ։ Երբ տղան կարողանում է գրել «հայր» առաջին բառը, մայրն ստանում է ամուսնու սև թուղթը և չի կարողանում որդուն ասել ճշմարտությունը։ Եվ տղան, որը երջանիկ է առաջին հաջողությամբ, քնում է և երազում տեսնում, որ իր մանկության նամակների եռանկյունների սպիտակ ամպն արագ թռչում է հոր մոտ։
Թիկունքային կյանքի անշտապ ընթացքը, ծանր, երբեմն ուժերից վեր աշխատանքը՝ առանց հանգստյան օրերի ու տոների, ռազմաճակատից նամակների ծանր սպասումը... Թվում է, թե ոչինչ տեղի չի ունենում, ոչ մի իրադարձություն, բայց կյանքն ընթանում է իր հունով, արագ անցնում են մեկը մյուսին նման օրերը։ Թիկունքային առօրյայի միապաղաղությունը, խցիկայնությունը ընդգծվում ու ամրապնդվում է ֆիլմի դրամատիկ լուծմամբ։ Սյուժե՝ որպես այդպիսին, դրանում չկա, այն կառուցված է նովելային սկզբունքով՝ ոչ հավակնոտ դրվագների ՝ պատմվածքների միացման միջոցով։ Նրանք ուրվագծային են, ասես անավարտ, յուրաքանչյուր փոքր տեսարան նման է ներկի մեկ գունավոր շերտի նկարի վրա։ Եվ այնպես, ինչպես գեղանկարչության մեջ, բազմաթիվ «կինոներկերը», միմյանց հետ զուգակցվելով որոշակի հաջորդականությամբ, ձևավորում են ֆիլմի միասնական, ամբողջական գեղարվեստական կտավ։
Բնօրինակ տեքստ (ռուս.)Неспешное течение тыловой жизни, тяжелая, порой непосильная работа — без выходных и праздников, тягостное ожидание писем с фронта… Кажется, что ничего не происходит, никаких событий, но жизнь идёт своим чередом, бегут похожие один на другой дни. Монотонность, камерность тылового бытия подчеркиваются и усиливаются драматургическим решением фильма. Сюжета как такового в нём нет, он построен по новеллистическому принципу — посредством соединения непритязательных, заземленных эпизодов- рассказов. Они эскизны, как бы не завершены, каждая маленькая сценка подобна одноцветному мазку краски на картине. И так же, как в живописи, множество «киномазков», сочетаясь друг с другом в определённой последовательности, образуют единое, цельное художественное полотно фильма.
— Վլադիմիր Միխայլով[1]
Դերերում խմբագրել
- Իզոբար Դուշենալիև - Էրկին
- Սվետլանա Չեբոդաևա-Չապտիկովա - Էրկինի մայրը
- Ալիման Ջանգորոզովա - Մարջան տատ
- Կապար Մեդեթբեկով - Բուրհան պապ
- Կոսյուն Կարարտովա - վհուկ
- Երսաին Տելեուբաև - կոնտուզիահար
Գրական հիմք խմբագրել
Ֆիլմը նկարահանվել է Աշիմ Ջակիպբեկովի համանուն վիպակի հիման վրա, որն առաջին անգամ հատվածաբար տպագրվել է «Սլովո Կիրգիզստանա» թերթում[2], առանձին գրքով հրատարակվել է[3] 1985 թվականին «Մեկտեպ» հրատարակչությունում Ալմազբեկ Ատամբաևի (Ղրղզստանի ապագա նախագահ) կատարած ռուսերեն թարգմանությամբ։ Քննադատությունը նշել է, որ «ֆանտաստիկայի և այլաբանության տարրերը ստեղծագործությանը հաղորդում են հետաքրքրականություն»[4]։
Քննադատություն խմբագրել
Բազմաշերտ և բազմադեմ է «Լուսնային վհուկը» մանկական ժապավենը։ Նույնիսկ անխռով դիտողին աչքին է զարնում ֆիլմի երկակի բնույթը։ Նրա հիմքը կազմում է փոքրիկ Էրկինի զուտ իրատեսական պատմությունը, որը հեռավոր ղրղզական աուլի իր հասակակիցների տասնյակ նման մինչև ինքնամոռացության աստիճանի սպասում է իր սիրելի հորը, որը ռազմաճակատ էր գնացել հայրենիքը պաշտպանելու համար։ Միևնույն ժամանակ, կինոնկարը ներառում է նաև այլ մոտիվներ՝ առասպելական, ֆանտաստիկ... Ֆիլմի հեղինակներն այդ կերպ հասնում են կրկնակի էֆեկտի՝ ակտիվ փոխազդեցության մեջ դնելով երկու ժանրային և ոճաբանորեն տարասեռ տարերքներ, ուժեղացնում են իրենց ժապավենի առաջընթաց հզորությունը, նրա բարոյական նշանակությունը։
Բնօրինակ տեքստ (ռուս.)Многослойной и многоликой оказалась детская лента «Лунная ведьма». Даже неискушенному зрителю бросалась в глаза двойственная природа фильма. Его основу составляла сугубо реалистическая история маленького Эркина, который, подобно десяткам своих сверстников из далекого кыргызского аила, ждёт любимого им до самозабвения отца, ушедшего на фронт защищать Родину. Вместе с тем картина включала в себя и другие мотивы — сказочные, фантастические … Авторы фильма добиваются таким образом двойного эффекта, сталкивая в активном взаимодействии две жанрово и стилистически разнородные стихии, усиливают поступательную мощь своей ленты, её нравственное значение.
— Վլադիմիր Միխայլով[1]
Մրցանակներ և փառատոներ խմբագրել
- «Հեքիաթ» համամիութենական կինոփառատոնի ժյուրիի հատուկ մրցանակ (Ֆրունզե, 1985)
Հրատարակություն խմբագրել
2020 թվականին ֆիլմը թվայնացվել է. Ղրղզստանի կինեմատոգրաֆիայի դեպարտամենտը Մեծ Հաղթանակի 75-ամյակի առթիվ թողարկել է չորս ֆիլմից բաղկացած DVD հավաքածու, որում ընդգրկվել է նաև «Լուսնային վհուկը» ֆիլմը, ինչպես նաև ֆիլմը հայտնվել է Youtube-ում «Ղրղզֆիլմի» ալիքում[5]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Кинолента памяти / Владимир Леонидович Михайлов. — Salam, 2007. — 520 с. — стр. 230—231
- ↑ Джакыпбеков А. — Лунная ведьма: стр. из однойм. повести кирг. писателя // Советская Киргизия, 18 августа 1985
- ↑ Джакыпбеков А. — Лунная ведьма: Повесть. (Для сред. шк. возраста) / Перевод с кирг. А. Атамбаева; Худож. Р. Б. Нудель. — Фрунзе: Мектеп, 1985
- ↑ Литературный Киргизстан, 1986
- ↑ DVD-коллекцию выпустил Департамент кинематографии к юбилею Великой Победы
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Лунная ведьма // Госфильмфонд России
- Лунная ведьма // Kirgizfilm