Իվանյան

Իվանյան
Գյուղ
	Իվանյան
Երկիր	Արցախ
Շրջան	Ասկերանի
ԲԾՄ	582 մետր
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն	1397 մարդ (2015)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Ավտոմոբիլային կոդ	26
	Իվանյան Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Տանձատափ (այլ կիրառումներ)

Իվանյան, բնակավայր Արցախի Հանրապետության Ասկերանի շրջանում՝ Ասկերան շրջկենտրոնից գտնվում է 6 կմ, իսկ Ստեփանակերտից` 10 կմ արևելք։ Ունի ինքնակառավարման ենթակառուցվածքներ, մշակույթի տուն, բուժկետ, միջնակարգ դպրոցում։

Արցախի Հանրապետության քարտեզը, որտեղ մուգ շագանակագույնով պատկերված են 2020թ. 44-օրյա պատերազմի պատճառով Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքները, իսկ մարմնագույնով՝ Արցախի վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքները 2021 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ^[2]

ԱնվանումԽմբագրել

Գյուղն անվանված է հայ ռազմական գործիչ, գեներալ-լեյտենանտ, արցախյան ազատամարտի մասնակից Քրիստափոր Իվանյանի անունով։

Խորհրդային ժամանակաշրջանում բնակավայրը կոչվում էր Խոջալու։

ԱշխարհագրությունԽմբագրել

Համայնքը հարթավայրային է, ունի 1077.8 հա տարածք, որից 75.16 հա գյուղատնտեսական նշանակության։

ԲնակչությունԽմբագրել

Բնակավայրի ազգաբնակչության փոփոխությունը^[3].

Տարի	2008	2009	2010
Բնակիչ	1021	1090	1198

ՏնտեսությունԽմբագրել

Իվանյան համայնքի բնակչության թվաքանակը կազմում է 1397 մարդ, կա 346 տնտեսություն^[4]։ Իվանյան համայնքի հյուսիս-արևելքով հոսում է Կարկառ գետը։ Ջրամատակարարումն իրականցվում է պետության կողմից` կենտրոնացված ինքնահոս եղանակով, համակարգը սնվում է 1 ակունքից։ Համայնքի տարածքում առկա է թվով 4 աղբյուրներ` Զինվորի, Հույսի, Շինամեջի և Հիշատակի։ Ոռոգման ջրի համար գործել են այօր չգործող արտեզյան երկու ջրհորներ։ Համայնքն ապահովված է էլեկտրաէներգիաով, առկա է նաև գազամատակարարման համակարգ։

ՊատմությունԽմբագրել

Ինչպես վկայում են 20-րդ դարավերջին և 1950-ական թվականներին Կատարված հնագիտական ուսումնասիրությունները (Ռեոսլեր, Կուչնարյովա և ուրիշներ) այդտեղ նախկինում մի նշանավոր բնակավայր է եղել, որի պատմությունն սկսվում է մ.թ.ա 2-րդից 1-ին հազարամյակից։ Խոջալուի կուրգանը կառուցված է եղել ողորկ գետաքարերից, որի մեջ քարարկղ (սարկոֆագ) էր։ Եղել են բրոնզե իրեր, թռչուն, մուրճ, մատանի, որի վրա թռչնի գլուխ, հագուստների ու ամանների զարդարանք, գոտու թիթեղների մնացորդներ` նուրբ խորագրություններով, ոսկե զարդարուն կտորների մնացորդներ, մարգարիտ, որի վրա նշաններ ( ըստ էության արձանագրություն, որը Ռեոսլերի կարծիքով մովաբերեն կամ նաբաթերեն է)։ Գտնվել են նաև օբսիդիսնից և եղջյուրաքարից պատրաստված նետերի ծայրեր, գարնելոից և այլ քարերից բազմաթիվ մարգարիտներ, ուլունքներ, կենդանու ոսկորներ, կենդանական կմախք, որի վրա իբրև զարդարանք` բրոնզե թիթեղ։ Ըստ Ռեոսլերի` տեղի բնակիչները կենդանիներին պաշտում էին, ինչպես եգիպտացիները իրենց Ապիսին։ Ռեոսլերի կարծիքով` այդտեղ` Կուր-Արաքս գետերի միջնամասում, հին ժամանակներում մշակութային մի մեծ տերություն է եղել^[5]։ Ռեոսլի պեղած հնագիտական նյութերի մի մասը ժամանակին տեղ է գտել Թիֆլիսի Կովկասյան թանգարանում^[6]։ Ներկայիս բնակավայրը կազմված է երկու թաղամասից, որոնք առանձին գյուղեր էին։ 1897 թվականին Համառուսաստանյան առաջին ընդհանուր մարդահամարի տվյալներով հաստատվում է այդ իրողությունը։ Ս. Սարգսյանի կարծիքով` Խոջալուն հնագույն Կասակ-Կասալայի ձևախեղումն է Կասալ-Խասալ-Խաչալ-Խաջալ-Խոջալ անցումներով և վերաբերում է ներկայիս Պատար գետակին, որը Կուսանաց լեռներից սկզբնավորվելով, հատվում է բնակավայրը, թափվում է Կարկառ գետ։

ՏրանսպորտԽմբագրել

Համայքային ենթակայության ճանապարհներն ասֆալտապատ են, խճից և կոպճից, ճմշակված կապակցող նյութերից։ Տրանսպորտային կապը կարգավորված է։ Ուղևորափոխադրումներն իրականացվում են Ասկերան-Ստեփանակերտ-Ասկերան թիվ 101 և Նորագյուղ-Ստեփանակերտ-Նորագյուղ թիվ 118 միջշրջանային կանոնավոր ավտոբուսային երթուղիներով։

Գյուղի մոտակայքում է գտնվում Ստեփանակերտի օդանավակայանը։

Հեռահաղորդակցություն և կապԽմբագրել

Հեռուստատեսությունը և ռադիոն համայնքում հասանելի են։ Գործում է 2.5 G բջջային կապի համակարգ, անլար հեռախոսակապն առկա է։ Ինտերնետ ծառայությունը հասանելի է` ապահոված WI-FI ինտերնետ կապով։