Ինքնակոչի համախտանիշ
Ինքնակոչի համախտանիշ[1] (անգլ.՝ Impostor (imposter) syndrome), հոգեբանական երևույթ, որի ժամանակ մարդը ունակ չէ իր ձեռքբերումները ինտերնալիզացնել։ Չնայած դրանց հիմնավոր լինելու փաստարկին, համախտանիշով տառապող մարդիկ, շարունակում են վստահ լինել, որ իրենք խաբեբա են և արժանի չեն այն հաջողությանը, որին հասել են։ Որպես օրենք, իրենց ձեռքբերումները նրանք բացատրում են հաջողությամբ, հարկավոր պահին՝ հարկավոր տեղում լինելով կամ նրանով, որ ուրիշներին համոզել են, որ իրենք ավելի խելոք և իրավասու են, քան կան իրականում։
Հարցի պատմությունը խմբագրել
«Ինքնակոչի համախտանիշ» եզրը առաջին անգամ օգտագործվել է 1978 թվականին Պաուլինա Քլենսի (անգլ. Pauline R. Clance) և Սյուզաննա Այմսի (անգլ. Suzanne A. Imes) հոդվածում, ըստ նրանց ուսումնասիրության շատ հաջողակ կանայք հակված էին մտածել, թե իրենք խելոք չեն և որ շրջապատը գերագնահատում է իրենց[2]։
Ինքնակոչի համախտանիշը հոգեկան խախտում չի համարվում և չկա DSM-IV-ում, բայց հոգեբանների ուսումնասիրության նյութ է եղել։ Պարզվել է, որ չնայած որոշ մարդիկ նախատրամադիր են ինքնակոչի համախտանիշին, դա բնավորության գիծ չէ, թեև երկար ժամանակ բնութագրվում էր որպես բնածին որակ։ 2000-ական թվականներից համախտանիշը ուսումնասիրվում է, որպես որոշակի իրադրության և գրգիռի պատասխան[3]։
Գրականություն խմբագրել
- Clance, Pauline Rose. «Impostor Phenomenon».
- Feeling like a fraud // YorkU (alumni magazine). — York University, October 2006. Архивировано из первоисточника 30 հունվարի 2013.
- «The Impostor Syndrome» (անգլերեն). Caltech Councelling Center. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- Юлия Сеткова (16.12.2010). «Уничтожь в себе «самозванца»» (ռուսերեն). DW. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- Leigh Buchanan (2006 թ․ սեպտեմբերի 1). «The Impostor Syndrome» (անգլերեն). Inc magazine. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- Martha Kearney (2006 թ․ փետրվարի 15). «A nagging fear of being found out» (անգլերեն). BBC. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- Sabrina Farmer (2012-06). «Overcoming My Biggest Roadblock, Myself» (անգլերեն). USENIX. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- Treat A.R., Indiana University. School of Education Beyond Analysis by Gender: Overexcitability Dimensions of Sexually Diverse Populations and Implications for Gifted Education. — Indiana University, 2008. — ISBN 9781109027501
- Julie Pagano (2014). «It's Dangerous to Go Alone: Battling the Invisible Monsters in Tech» (անգլերեն). PyCon. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
- Blanchard F.A., Crosby F.J. Affirmative Action in Perspective. — Springer New York, 1989. — (Recent research in psychology). — ISBN 9781461396390
- Список литературы о синдроме самозванца, Паулина Кланс (англ.)
- «Заткнись, синдром самозванца: я отлично программирую» (ռուսերեն).
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Сеткова
- ↑ Clance Pauline R., Imes Suzanne A. (1978). «The impostor phenomenon in high achieving women: Dynamics and therapeutic intervention» (PDF). Psychotherapy: Theory, Research, and Practice. 15 (3): 241–247.
- ↑ McElwee Rory O'Brien, Yurak Tricia J. (2012 թ․ հոկտեմբերի 5). «The Phenomenology Of The Impostor Phenomenon». Individual Differences Research. Social Sciences Full Text. H.W. Wilson. 8 (3): 184–197.