Իլիսուի ամբարտակ
Իլիսուի ամբարտակ (թուրքերեն՝ Ilısu Barajı), ավելի կոնկրետ՝ Իլիսուի ամբարտակ և ջրաէլեկտրոկայան (թուրքերեն՝ Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali), բետոնապատված քարե ամբարտակ Տիգրիս գետի վրա՝ ներկայիս Իլիսու գյուղի հարևանությամբ և Մարդինի և Շըրնաքի մարզերի սահմանագծին։ Իլիսու ամբարտակը Հարավարևելյան Անատոլիա նախագծով նախատեսված 22 ամբարտակներից մեկն է և դրա նպատակն է ջրային էներգիայի արտադրությունը, ջրհեղեղների վերահսկողությունը և ջրի պաշարների կառավարումը։ Շահագործման հանձնելուց հետո ամբարտակը ապահովելու է 1200 ՄՎտ հզորությամբ էլեկտրակայանի գործունեությունը և կազմելու է 10,4 մլրդ մ3 տարողությամբ ջրամբար։ Ամբարտակի շինարարությունը սկսվել է 2006 թվականին և սկզբնապես նախատեսված էր այն ավարտին հասցնել 2016 թվականին[1][2]։ Նախագծի շրջանակներում կառուցվելու է շատ ավելի փոքր Ջիզրեի ամբարտակը՝ ջրի ոռոգման և էներգիայի մատակարարման համար։ Իլիսուի ամբարտակի կառուցումը առաջացրել է միջազգային հակասական արձագանք[3], քանի որ կառույցը ջրի տակ է առնելու Հասանքեյֆ բերդաքաղաքը, առաջացնելով նաև շրջակայքում ապրող բնակչության տեղահանման խնդիրը։ Այդ պատճառով 2008 թվականին ամբարտակը զրկվել է միջազգային ֆինանսավորումից[4]։ Քրդական բանվորական կուսակցության մարտիկները ենթարկում են ամբարտակի ենթակառուցվածքները հարձակումների, որոնց պատճառով շինարարությունը տևում է նախատեսվածից ավելի դանդաղ։ 2019 թվականի հուլիսի վերջին ամբարտակը սկսել է լցնել ջրամբարը[5]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Ilısu Project Target 2014». Haberler. 2012 թ․ հոկտեմբերի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 9-ին.
- ↑ Gusten, Susanne (2011 թ․ մարտի 30). «Court Case Could Slow Turkish Dam Project». New York Times. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
- ↑ http://iraqmarshrestoration.blogspot.co.uk/2010/08/ilusu-dam.html
- ↑ http://iraqmarshrestoration.blogspot.co.uk/p/press-release-doga-dernegi-support-for.html
- ↑ «Turkey starts filling huge Tigris river dam, activists say». Reuters. 2019 թ․ օգոստոսի 2. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 20-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Environmental Impact Assessment Report (English)
- GAP (Republic Of Turkey Ministry Of Development Southeastern Anatolia Project Regional Development Administration)English
- International Ilisu Dam Campaign Արխիվացված 2018-11-08 Wayback Machine
- Ilisu Hydroelectric Project Արխիվացված 2013-06-16 Wayback Machine on PBS
- Nature Association (Doga Dernegi) page on Ilisu/Hasankeyf Արխիվացված 2020-03-31 Wayback Machine
- Ilısu Dam and HEPP: Environmental Impact Assessment Report (PDF), Ankara: Ilısu Consortium, 31 July 2005, Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 26 September 2015-ին, Վերցված է 21 March 2020-ին
- Ilısu Dam and HEPP Project: Amendments on Updated Resettlement Action Plan (URAP) (PDF), Ankara: Ilısu Consortium, May 2006, Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015-11-12-ին, Վերցված է 2020-03-21-ին
- «Description and History». Ilisu Baraji. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 15-ին.
- «Turkey begins controversial dam». BBC News. 2006 թ․ օգոստոսի 5.
- Harte, Julia (2013 թ․ օգոստոսի 22). «Rare Footage of Ilısu: The Dam That Will Flood Homes and History Across Southern Turkey». National Geographic. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 18-ին.