Վիքիպեդիա

Իդ, էգո և սուպեր Էգո

Իդ, էգո, սուպեր Էգո, ըստ Զիգմունդ Ֆրոյդի՝ փսիքեի կառուցվածքի նկարագրության՝ հոգեկան ապարատի երեք բաղադրիչ մասերը։ Այս մոդելի համաձայն՝ իդը չկոորդինացված բնազդական մղումներ ամբողջությունն է, սուպեր էգոն խաղում է քննադատական և բարոյագիտական դեր, իսկ էգոն կազմակերպված, իրատեսական մասն է, որը տատանվում է սուպեր էգոյի և իդի ցանկությունների միջև[1]։ Սուպեր էգոն կարող է կանգնեցնել մարդուն մի բան անելուց, որը ցանկանում է իդը[2]։ Չնայած այս մոդելը շատ կառուցվածքային է և նայում է հոգուն՝ որպես ապարատի, իդը, էգոն և սուպեր էգոն զուտ սիմվոլիկ հղացքներ են և չեն վերաբերում իրական՝ սոմատիկ կառուցվածքների, որոնք կազմում են ուղեղի մաս կամ ուսումնասիրվում են նեվրոգիտության կողմից։ Ֆրոյդը այս մոդելն առաջին անգամ ներկայացրել է 1920-ական թվականներին՝ «Հաճույքի պրինցիպից անդին» էսսեում և առավել ամբողջացվել է երեք տարի անց՝ «Էգոն և Իդը» էսսեում։ Ֆրոյդը մշակել է տեսությունը՝ կապված «անգիտակցական» հասկացության ոչ միանշանակ և խնդրահարույց լինելու հետ։

Իդ, էգո, սուպեր Էգո. կառուցվածքային սառցալեռ

Իդ

խմբագրել

Իդը, որ լատիներեն նշանակում է «այն»[3], մարդու հոգեկանի այն մասն է, որը իր մեջ է ներառում պարզագույն, հիմնական բնազդները։ Իդը փսիխեի միակ բաղկացուցիչն է, որը մարդն ունի ի ծնե[4]։ Այն մարդու մարմնական պետքերի, իմպուլսների և ցանկությունների, մասնավորապես՝ սեռական և ագրեսսիվ մղումների աղբյուրն է։ Իդը պարունակում է լիբիդոն, որը այն առաջնային բնազդային ուժն է, որը անհաղորդ է իրականությանը[5]։ Իդ աշխատում է՝ ելնելով «հաճույքի պրինցիպից»` հոգեկանի ուժից, որը մոտիվացնում է յուրաքանչյուր իմպուլսի անհապաղ բավարարման ձգտումը[6], ինչը ենթադրում է ցավի և տհաճության զգացողությունների անգիտակցական վանում և դրանցից ամեն կերպ խուսափելու ձգտում[7]։ Ֆրոյդն ինքը այսպես է նկարագրում իդը.

  Այն մեր անձի խավար և անհասանելի մասն է, այն քիչը, որ գիտենք նրա մասին մենք սովորել ենք երազների մասին մեր ուսումնասիրությունից և նեվրոտիկ սիմպտոմների կառուցվածքից, և այդ ամենի մեծ մասը բացասական բնույթի է և կարող է նկարագրեվել միայն որպես էգոյի հակադրություն։ Մենք հասկանում ենք իդը անալոգներով. մենք այն անվանում ենք քաոս... Այն լցված է բնազդներից բխող էներգիայով, բայց այն չունի ոչ մի կազմակերպվածություն, չի արտադրում որևէ ընդհանրական կամք, բայց միայն ծարավ` բնազդական պետքերի բավարարման բերող, ինչը հաճույքի պրինցիպի ուսումնասիրությանն է ենթակա[8]։  

Էգո

խմբագրել

Էգո, որ լատիներենում նշանակում է «ես»[9], գործում է՝ ելնելով իրականության պրինցիպից, ինչ նշանակում է, որ այն ձգտում է իրականացնել իդի ցանկությունները առավել իրատեսականորեն՝ հասցնելով նպատակին և ոչ իմպուլսի բավարարմանը[10]։ Միաժամանակ, Ֆրոյդը՝ նշելով, որ էգոն տատանվում է իդի և իրականության միջև. «Այն երբեմն ստիպված է խափանել իդի անգիտակցական հրահանգները իր սեփական` ենթագիտակցական հրահանգներով, որպեսզի լուծի իդի խնդիրները իրականության հետ...»[11]։ Իրականության պրինցիպը էգոյի կարգավորիչ մեխանիզմ է, որը թույլ է տալիս համեմատել անհապաղ պետքերն ու իրական աշխարի պահանջները։Սրա օրինակ է այն, որ մեխանիզմը կօգնի մարդուն չգողանալ այլ մարդու սեփականությունը, այլ փոխարենը գնել կամ պարտքով վերցնել այն[12]։

Էգոն փսիխեի կարգավորված մասն է, որը ներառում է պաշտպանողական, ինտելեկտուալ-կոգնիտիվ, էմոցիոնալ և ղեկավարող գործառույթները։ Էգոն ունի գիտակցական տեղեկացվածություն, չնայած էգոյի ոչ բոլոր գործողություններն են գիտակցական։ Ի սկզբանե Ֆրոյդն օգտագործում էր էգո բառը նկարագրելու համար մարդու եսը առհասարակ, սակայն հետագայում էգոյի գործառույթներին վերագրվեցին դատողությունը, հանդուրժումը,իրականության զգացումը, պաշտպանությունը, ինֆորմացիայի սինթեզը, ինտլեկտուալ գործառությունները և հիշողությունը[1] Ֆրոյդն ասում է. «Էգոն իդի այն մասն է, որը մոդիֆիկացվել է արտաքին աշխարհի ազդեցության ներքո...Էգոն ներկայացնում է այն ինչ կոչվում է պատճառ և հայտնի իմաստ` ի հակադրություն իդի, որը պարունակում է կրքերը...իդի համեմատությամբ այն նման է ձի հեծնած մարդուն, ով պետք է կառավարի ձիու գերազանցող ուժը՝ մեկ տարբերությամբ. ձիավարը օգտագործում է սեփական ուժը, միչ էգոն արտաքին միջոցներ է գործի դնում»[13]։ Ավելի վատ. «Այն ծառայում է երեք տարբեր տերերի` արտաքին աշխարհին, սուպեր էգոյին և իդին»[11]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 Snowden, Ruth (2006). Teach Yourself Freud. McGraw-Hill. pp. 105–107. ISBN 978-0-07-147274-6.
  2. ↑ "The Super-ego of Freud.""http://journals1.scholarsportal.info.myaccess.library.utoronto.ca/tmp/161(չաշխատող հղում)
  3. ↑ "id." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica 2009 Deluxe Edition.
  4. ↑ «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 6-ին.
  5. ↑ Carlson, N. R. (19992000). Personality. Psychology: the science of behavior (Canandian ed., p. 453). Scarborough, Ont.: Allyn and Bacon Canada.
  6. ↑ Schacter, Daniel (2009). Psychology Second Edition. United States of America: Worth Publishers. p. 481. ISBN 978-1-4292-3719-2.
  7. ↑ Rycroft, Charles (1968). A Critical Dictionary of Psychoanalysis. Basic Books.
  8. ↑ Sigmund Freud, New Introductory Lectures on Psychoanalysis [1933] (Penguin Freud Library 2) pp. 105–6
  9. ↑ "ego." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica 2009 Deluxe Edition.
  10. ↑ Noam, Gil G; Hauser, Stuart T.; Santostefano, Sebastiano; Garrison, William; Jacobson, Alan M.; Powers, Sally I.; Mead, Merrill (February 1984). "Ego Development and Psychopathology: A Study of Hospitalized Adolescents". Child Development (Blackwell Publishing on behalf of the Society for Research in Child Development) 55 (1): 189–194.
  11. ↑ 11,0 11,1 Freud, New Introductory Lectures p. 110
  12. ↑ Schacter, Gilbert, Wegner, Daniel (2011). Psychology (1. publ., 3. print. ed.). Cambridge: WorthPublishers. ISBN 978-1-429-24107-6.
  13. ↑ Freud,The Ego and the Id, On Metapsychology pp. 363–4

Աղբյուրներ

խմբագրել
  • Freud, Sigmund (1910), "The Origin and Development of Psychoanalysis", American Journal of Psychology 21(2), 196–218.
  • Freud, Sigmund (1920), Beyond the Pleasure Principle.
  • Freud, Sigmund (1923), Das Ich und das Es, Internationaler Psycho-analytischer Verlag, Leipzig, Vienna, and Zurich. English translation, The Ego and the Id, Joan Riviere (trans.), Hogarth Press and Institute of Psycho-analysis, London, UK, 1927. Revised for The Standard Edition of the Complete *Psychological Works of Sigmund Freud, James Strachey (ed.), W.W. Norton and Company, New York, NY, 1961.
  • Freud, Sigmund (1923), "Neurosis and Psychosis". The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, Volume XIX (1923–1925)։ The Ego and the Id and Other Works, 147–154
  • Gay, Peter (ed., 1989), The Freud Reader. W.W. Norton.
  • Rangjung Dorje (root text)։ Venerable Khenchen Thrangu Rinpoche (commentary), Peter Roberts (translator) (2001) Transcending Ego: Distinguishing *Consciousness from Wisdom, (Wylie: rnam shes ye shes ‘byed pa)
  • Kurt R. Eissler: The effect of the structure of the ego on psychoanalytic technique (1953) / republished by Psychomedia</poem>
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Իդ,_էգո_և_սուպեր_Էգո&oldid=9985387» էջից