Գնդեվանքի վիմական արձանագրություններ

Ստորև ներկայացված է Վայոց ձորի մարզի Գնդեվազ գյուղից դեպի արևմուտք 13-րդ դարում կառուցված Գնդեվանքի արձանագրությունները[1][2]՝

Գնդեվանք

Արձանագրություններ խմբագրել

# Պատկեր Արձանագրության գտնվելու հատված Արձանագրություն
1 Արևմտյան պատի հարավային անկյունում, երապատման մի քարի վր՝ շինարարական արձանագրության սկզբի մասը, 5 տող
  1. ԵՍ ՍՈՓԻ ՍԻՆԵԱՑ ԸԻ
  2. ԿԻՆ, ԴԵՐԱՆԿԻՆ Կ ԴՈՒՍ
  3. ՏՐ, ԿԻՆ ՍՄՊԱՏԱ, ՈՐԴԻ
  4. ԱՇՈՏԻ ՍԻՆԵԱՑ ԻՇԽԱՆ
  5. Ի, ՇԻՆԵՑԻ ՂԵԿԵՂԵՑԻԱ
2 Գնդեվանքի արևմտյան պատի կենտրոնական մասի երեսապատման մի քարի վրա՝ շինարարական արձանագրության վերջին մասը, 4 տող
  1. ՄԱՏԱՆԻ
  2. ԷՐ ԱՆԱԿՆ Ե
  3. ԴԻՐ ՍՈՓԻ Ս
  4. ԻՆԵԱՑ ՏԻԿԻՆ
3 Հարավային պատի տակ ընկած երեսպատման ջարդված մի քարի վրա՝ շինարարական արձանագրության վերջին մասի մնացորդներով, 4 տող
  1. ԱՆԱԿՆ
  2. ԱԿՆ ԷԴԻՐ
  3. ՍՈՓԻ ՍԻՆԵԱՑ ՏԻԿԻՆ
  4. ԱԻՈՐԵ
4 Գնդեվանքի արևմտյան պատի հյուսիսային հատվածում, շինարարական արձանագրության բեկտոր, 1 տող
  1. ԻՇԽԱՆԻ ՍԻՆԵԱՑ
5 Հարավային պատի արևմտյան անկյունում, երեսպատման մի քարի վրա, 10 տող
  1. :ՅՁ։ (931) Թ ՈՒՍ ԿԱՆԱՆԻՍ ԵՍ Ե
  2. ՂԻՇԱ Ի :Զ: ԿԱ
  3. ՐԴԵՍ ԱՌԱ
  4. Ջ ԱՐԱՐԻ, ԱՌ
  5. ԱՌԱՋՆՈՐԴՈՒ
  6. ԹԵԱՄԲ ՍԱՐ
  7. ԳԻՍ ՔԱՀԱՆ
  8. ԱԻ, ՈՐ ԿԱՐԱ
  9. Ք ՏՐ. ՈՂՈՐՄ
  10. Է ԱՍԱՑԷՔ
6 Արևմտյան պատի կենտրոնական մասի վերևում, 4 տող
  1. ԽԱԶՍ ՍԱՐ
  2. ԳԻՍ ԱՌԱՋ
  3. ՆՈՐԴԻ ԷԿԵ
  4. ՂԵՑԱՅՍ Է
7 Հարավային պատի տակ ընկած երեսպատման հին քարի վրա, 4 տող
  1. ԱՍՏԱՆՈՒՐ ԱԾ
  2. ԱՅԻՆ ՆՇԱՆԱԿԻԻ
  3. Ս ՅԻՇԵԼ ԶՀԱՅՐ Ս
  4. ՈՒՓԱՆ ԶԻ ԳՏԻՑ
8 Հարավային պատի տակ ընկած հին խաչքարի բեկոր, խաչի թևերի շուրջը և տակը
  1. ՀԱՅՐ ՍՈՒՓԱՆ ԿԱՆԳՆՈ
  2. Ղ ՍՈՒՐԲ ՆՇ
  3. ԱՆԻՍ Յ
  4. ԱՂԱԻ
  5. ԹՍ Յ
  6. ԻՇԵ
  7. ՑԷ
  8. Ք ՔՍ. ՅՍ.:
  9. Շ
  10. ԻՆԵԱՑ
  11. ԱԻ
9 Հարավային մուտքի մոտ չշարունակված արձանագրության մաս
  1. ԹՎ :Չ:
10 Արևմտյան խաչթևի հարավային պատին, 9 տող
  1. ԿԱՄԱԻՆ ԱՅ. ԵՍ ԳՐԻԳՈՐ
  2. ԷՍ ՆՈՐՈԳԵՑԻ ԶՍԲ. ՎԿԱ [Յ]
  3. ՔՍ Ի ՓՐԿՈՒԹԻ. ՀՈԳՈ ԻՄՈ. Ա
  4. ՌԱՔԵԼՆ ԵՒ ԱՅԼ ՄԻԱԲԱՆՔՍ Ս
  5. ԱՀՄԱՆԵՑԻՆ ԻՆՁ :Բ: ՊԱՏ [ԱՐԱԳ]
  6. ԱԻԱԳ :Ե: ՇԱԲ [ԹԻՆ]. ԿԱՏԱՐԻԶՔՆ
  7. Ա [ԻՐ] ՀՆԻՆ ՅԱՅ, ԽԱՓԱՆՈՂ
  8. ՔՆ ԴԱՏԻՆ Ի ՏԷ :ԶԾԸ: (1309). ԳՐ [ԻԳՈՐ]
  9. ԳՐԻՉ Յ [Ի] ՇԵՑԵԷՔ
11 Գնդեվանքի գավթի հարավային պատին կից մուտքի վրա, 11 տող
  1. ԱՆՎԱՆԲՆ ԱՅ. Ե
  2. Ս ԱՇՈՑ, ԲՈԼԿԱՑ Ո
  3. ՐԴԻ, ԱԾ ԻՆՁ ՈՂՈՄ
  4. ԵՑԱԻ ԱՄ ԱՎԱԳ ՈՐԴ
  5. ԻՆ ՔԻ ՓԱԽԵՑԱԻ.
  6. ԵՍ ՏՎԻ ԶՄԵԾ ԱՅԳԻ ԶԽ
  7. ԱՐԱՏԱՆԱՆԻՆ ՀՈ
  8. ՂՆ ՂԵԿԵՂԵՑ
  9. ԻՍ. Ի ՏԱՐԻՆ :Բ:
  10. ԱԻՐ ԺԱՄ ԶՆՈՐ ԿԻՐԱԿԻ
  11. Ն ԱՌՆԵՆ ՀԱՍԱ [ՆԱ]
12 Գավթի մեջ ընկած խաչքարի ստորին մասի վրա, 6 տող
  1. ՔՍ. ԱԾ. ՈՂՈՐՄԵԱՑ
  2. ԶՔՈՅՐԱ
  3. ԾԱՅՐԻՆ
  4. ԶԲԱՐԻ
  5. ՏԻԿՆԱՑ
  6. ՀՈԳԻՆ
13 Գավթի հյուսիսային պատի մոտ գտնվող օրորոցաձև տապանքարի մոտ, 2 տող
  1. ԱՅՍ Է ՀԱՆԿԻՍՏ ՊԱՐՈՆ ՍՈՒԼԹԱՆՂՈՒԼԻՆ
  2. ԵՒ ՊԱՐՈՆ ՆԱՂԱՆԱՑ ԽԱԹՈՒՆԻՆ. ԹՎ. :ՋՂԲ։ (1543)։
14 Գաղթի հյուսիսային պատի մոտ գտնվող օրորոցաձև տապանքարի մոտ, նախորդ տապանքարին կից և նման, սակայն առանց քանդակների, 1 տող
  1. ԱՅՍ Է ՀԱՆԿԻՍՏ ՄԻՐԶԱՔԱՐԻՆ, ՈՎ ԿԱՐԴ [ԱՅՔ] ՅԻ [ՇԵՑԷՔ].
15   Եկեղեցու արևմտյան պատի հյուսիսային խորշի մեջ գտնվող գեղաքանդակ խաչքար, 3 տող
  1. ՍԲ. ԽԱԶՍ ԲԱՐԷԽԱԻՍ ԿԱ [ՆԿՆ] ԵՑԱԻ
  2. ՆԻՐ ՈՐԴՈՅՆ ԻՅՐՈՑ։ ԵՍ ՎԱՐԴԱՆ
  3. [Ք] ԿԱԶ [Մ] ԵՑԻ. ԹՎ. :ՋՃ։ (1551)։
16 Եկեղեցու հարավային պատի տակ ընկած խաչքարի բեկորի վրա, 2 տող
  1. ԲԱՐԷԽԱԻՍՈՒԹԻ
  2. ՈՐԴԻ ԽՈՑԱՅԴԵՂ [ԻՆ].
17 Եկեղեցու գավթի հյուսիսային պատի մոտ գտնվող տապանքարի վրա, 4 տող
  1. ԱՅՍ Է ՀԱՆԳԻՍՏ ՊԱՐՈՆ ԱԻԱՔԻՆ ՈՐ ԿԱՐ [Ճ ԱԻՐԱ]
  2. ԻՔ ԵԼՍԻ, ԷԱՌ ԱՆԴԱՌԱՄ ՊՍԱԿՆ. ՆԱՅ ԷՐ ՈՐԴԻ
  3. ԱՄԻՐ ՂՈՒԼԻՆ ԵՒ ԹՈՌՆ ՊԱՐՈՆ ՇԱՄԱՍՈՐԻ. ԹՎ.: :ՌԺԶ։ (1567)
  4. ՇԱՀՄԱԶՆ, ԳՐԻԳՈՐՆ, ՄՈՒՔԱՅԻԼՆ, ՀԱՐԱՊԵՏ ՀԷՈՑ ԻՇԵՑԷՔ ՔՍ։
18   Եկեղեցու արևմտյան մուտքի կամարից վեր, պատի խորշի մեջ գտնվող խաչքարի վրա, 3 տող
  1. ԵՍ ՂԱՐՏԱՇՍ ԿԱԶՄԵ
  2. ՑԻ ՉԱՉՍ.
  3. ԹՎ. :ՌԻԲ։
19 Եկեղեցու հարավային պատի տակ ընկած փոքր խաչքարի վրա, 3 տող
  1. ԵՍ ՂԱՐՏԱՇ
  2. Ս ԿԱԶՄԵՑԻ ՍԲ.
  3. ԽԱՉՍ. ԹՎ. :ՌԻԲ։
20   Եկեղեցու հարավում գտնվող տնտեսական շենքի հյուսիսային պատի վերին մասում գտնվող փոքր խաչքարի վրա, 3 տող
  1. ՍԲ. ԽԱՉՍ ԿԱՆԿԵԱԻ Ի ՓԿՈՒ
  2. ԹԻ ՀՈԳՈՑ ԻՄՈՑ ԵՒ ԾՆՈՂԱՑ ԻՄՈՑ։
  3. ԵՍ ՂԱՐՏԱՇՍ ԿԱԶՄԵՑԻ Ս ՍԲ. ԽԱՉՍ. ԹՎ. :ՌԻԲ։
21   Եկեղեցու հարավում գտնվող տնտեսական շենքի հյուսիսային պատի վերին մասի ճակատին գտնվող փոքր խաչքարի վրա, 2 տող
  1. ԵՍ ՄԷՍՐՈԲ ԿԱՆԿՆԵՑԻ ՍԲ ԽԱՉՍ
  2. ՓՐԿՈՒԹԻ ՀՈԳՈՅ. ԹՎ. :ՌԻԲ։
22 Եկեղեցու հարավում գտնվող տնտեսական շենքի հյուսիսային պատի վերին մասում գտնվող փոքր խաչքարի վրա, 3 տող
  1. ԶՍԱՐԳԻՍ ԵՒ ԶԳՐԻԳՈՐ
  2. ՔԱՀԱՆԱ
  3. ԸՍՊԱՍԵԼԻՔ ՍՈՒՐԲ ԵԿԵՂԵՑՈՅՍ
23 Եկեղեցու հարավում գտնվող տնտեսական շենքի հյուսիսային պատի վերին մասի ճակատին գտնվող փոքր խաչքարի վրա,, 3 տող
  1. ԵՍ ԽԱՆԻՍ Կ[Ա]ՆԿՆ[ԵՑԻ]
  2. Խ[Ա]ՉՍ ՀՈԳՈՅ ԻՄՈՑ
  3. ԹՎ. :ՌԿ։
24 Գնդեվանքի պարսպի արևմտյան մուտքի կամարակալ քարին, 7 տող
  1. ՇՆՈՐԱՅՔՆ ԱՅ, ԵՍ
  2. ԱՆԱՉԺԱՆ ՊԵՏՐՈՍ ՎԱՐԴ[Ա]ՊԵՏՍ ՎԵՐ
  3. ՍՏԻՆ ՆՈՐՈԳԵՑԻ ՍԲ. ԵԿԵՂԵՑԻՍ, ՀԱՆԴԵՐ
  4. Ձ ԺԱՄԱՏԱՆՕՔՍ, ՇՈՒՐՋԱՆԱԿԻ ՊԱՐԱՊՕՔ
  5. ԵՒ ԱՄԱՐԱԹՕՔ ՅԱՄԵՆԱՅՆԻ. ՅԻՇԱՏԱԿ ՀՈԳՈՅ ԻՄՈՑ
  6. ԵԻ ԻՄ ԾՆՕՂԱՅՆ. ՀՕՐՆ ԻՄՈՑ ՅՈՎԱՆ[Ի]ՍԻՆ ԵԻ
  7. ՄՕՐՆ ԽԱՆՈՒՄԻՑ. ԹՎԻՆ :ՌՃԽ:
25 Զանգի վրա

Զսարւկաւագ քահանայ յիշէք ի Քրիստոս, որ ստացաւ քսա.

26 Ծնծղայի վրա

Յիշատակ ի Գնդեւանայ սուրբ նախավկային. թվ. :ՌՃԽ։

27 Ծնծղայի վրա

Յիշատակ ի Գնդեվանա սուրբ նախավկին

28 Բուրվառի վրա

Յիշատակ ի Ծատուրի որդի Ակոբին, որ ետ ի դուռն Նախավկային։

29 Գնդեվազ գյուղ սուրբ Աստվածածին եկեղեցու արևմտյան մուտքի ճակատին

Ես անարժան Պետրոս վարդապետ շինեցի սուրբ Աստուածածնի եկեղեցիս վասն փրկութեան հոգւոյ իմոյ և ծնողացն Ովանէսին և Խանումին. թվ. :ՌՃԼԵ։

30 Գնդեվազ գյուղի գերեզմանատան մեջ մի խաչքարի վրա, 3 տող
  1. Ի ԹԻՎՆ :ՈՃՀԱ: (1722) ԷՐ. ԵՍ ԿԱՐԱՊԵՏ ԵՐԵՑ ԿԱՆԳ
  2. ՆԵՑԻ ԶԽԱԶՍ Ի ԲԱՐԵԽԱՅՍՈՒԹՅՈՒՆ ԳՈԳՈՅ
  3. ԻՄՈՑ ԵՒ ՈՐԴՈՒՍ ԻՅԱԿ ՏԷՐ

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. Ս.Գ. Բարխուդարյան, Դիվան հայ վիմագրության, 3հ, էջ 13-19
  2. https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=36406