Վիքիպեդիա

Բռնաբարություն ըստ սեռի

Բռնաբարություն ըստ սեռի, բռնաբարության դասակարգում ըստ զոհի և բռնաբարողի սեռի կամ գենդերի։ Այս շրջանակի մեջ է մտնում և՛ բռնաբարությունը, և սեռական հարձակումները։ Հետազոտությունների մեծ մասը ցույց են տալիս, որ կանաց և տղամարդկանց հանդեպ բռնաբարությունները անհամաչափ են, սակայն, ՀԴԲ-ի կողմից բռնաբարության ավելի ընդհանուր սահմանում տալուց հետո (2012) տղամարդկանց բռնաբարությունների հանդեպ ավելի մեծ ուշադրություն է դրաձվել, ներառյալ կանանց կողմից տղամարդկանց բռնաբարությունը։

Քանի որ սեռական բռնությունների փոքր տոկոսն է իշխանությունների ուշադրության ներոք հայտնվում[1][2], դժվար է բռնաբարության հստակ վիճակագրություն կազմել։ Բազմաթիվ հետազոտություններ պնդում են, որ տղամարդ-տղամարդ, կին-կին բանտային բռնաբարությունները բավական տարածված և ամենաքիչ հաղոդված բռնաբարության տեսակներից է[3][4][5]։ Բացի դա, մեծ թվով բռնաբարություններ կատարվում են սեռական հարաբերությունների համաձայնության տարիքից փոքր անձանց հանդեպ։

Գենդերային տարբերություն խմբագրել

Ըստ 2001 թվականին ԱՄՆ–ում կատարված հարցումների՝ աղջիկների 10.2%-ը և տղաների 5.1%-ը հաղորդել են, որ «երբևէ ունեցել են ֆիզիկապես ստիպված սեռական հարաբերություններ՝ առանց իրենց ցանկության»[6]։ 2010 թվականի մի հետազոտություն ցույց է տվել, որ սեռական հարկադրանք գոյություն ունեցող հետերոսեքսուալ զույգերի մոտ զոհերի 45%–ը կին են եղել, 30%–ը՝ տղամարդ, իսկ 20%–ի դեպքում երկուսն էլ[7]։ Իսպանիայի կրթության և գիտության նախարարության տրամադրած գրանտով արված 2011 թվականի ուսումնասիրության ընթացքում 32 երկրի 13,877 ուսանողների տղամարդկանց 2.4% և կանանց 1.8% տոկոսը ընդունել է, որ վերջին մեկ տարվա ընթացքում ֆիզիկական ուժով ստիպել է սեռական հարաբերություն ունենալ իր հետ հիմնվելով 32 երկրի 13,877 ուսանողների[8]։ Ավագ դպրոցի 18,030 աշակերտների շրջանում արված 2014 թվականի հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ բռնի սեռական հարաբերությունների քանակական տարբերություն չկա արական և իգական սեռերի միջև[9]։

Կանանց բռնաբարություն խմբագրել

Ըստ 2000 թվականին Հոմ օֆֆիսի հետազոտական հոդվածի՝ Անգլիայի և Ուելսի 20 կանանցից 1-ը (5%) խոստովանել են, որ կյանքի ընթացքում մեկ անգամ բռնաբարվել են 16 տարեկանից հետո[10]։

2011 թվականին ԱՄՆ հիվանդությունների կանխարգելման և կառավարման կենտրոնը գտել է, որ Միացյալ Նահանգների կանանց 20%-ը կյանքի ընթացքում բռնաբարության փորձի է ենթարկվել կամ բռնաբարվել է։ Զոհերի ավելի քան մեկ երրորդը բռնաբարվել են մինչև 18 տարեկանը[11][12]։

Ըստ ԱՄՆ հիվանդությունների կանխարգելման և կառավարման կենտրոնի 2013 թվականի զեկույցի՝ հետերոսեքսուալ կին զոհերի 28%, և բիսեքսուալ զոհերի 48%-ը առաջին անգամ բռնաբարվել են 11-17 տարեկանում[13]։

Կանանց բռնաբարություն տղամարդկանց կողմից խմբագրել

Տղամարդկանց կողմից կանանց բռնաբարություններից շատերը անհայտ են մնացել վախի[14] կամ ամթի[15] պատճառով։ Սուրեյի համալսարանի հետազոտության գնահատականներով տղամարդկանց կողմից կանանց 7 բռնաբարություններից միայն մեկն է հաղորդվում[16]։ Եթովպիայում արված պատանիների շրջանում հետազոտությունը ցույց է տվել, բռնաբարվածների 17%-ը հղիացել է բռնաբարությունից հետո[17], այս տվյալները նման են Մեքսիկայի բռնաբարության ճգնաժամային կենտրոնի տվյալներին (15–18%)[18][19]։ Միացյալ Նահանգներում 4000 կնոջ շրջանում երեք տարի տևած հետազոտությունները ցույց են տվել, որ 12–45 տարեկան զոհերի դեպքում բռնաբարությունների 5.0%-ը ավարտվում է հղիության ելքով, սա նշանակում է` ԱՄՆ-ում տարեկան 32,000 հղիություն բռնաբարության պատճառով[20]։ Վաղ տարիքում բռնի սեռական հարաբերությունը կնոջ մոտ նվազեցնում է՝ իր սեքսուալությունը որպես իր կառավարման մերքո գտնվող երևույթ ընկալելու ունակությունը[21][22][23][24]։

Պատերազմի ընթացքում տղամարդկանց կողմից կանանց բռնաբարումը ծառայել է որպես ահաբեկության գործիք[25]։

Կանանց բռնաբարություն կանանց կողմից խմբագրել

Ըստ 2010 թվականին ԱՄՆ հիվանդությունների կանխարգելման և կառավարման կենտրոնի արած հեռախոսային հարցման արդյունքի՝ լեզբուհիների 43.8%-ը հայտնել է, որ երբևէ բռնաբարվել, ֆիզիկապես չարաշահվել կամ հետևվվել է իր զուգընկերոջ կողմից, որոնցից 67.4%-ը հայտնել է, որ հանցագործը բացառապես կին է եղել։ Ըստ որոշ հարցումների՝ 8 լեզբուհիներից 1-ը կյանքի ընթացքում բռնաբարվել է[26]։

Տղամարդկանց բռնաբարություն խմբագրել

ԱՄՆ հիվանդությունների կանխարգելման և կառավարման կենտրոնի հետազոտությունները ցույց են տվել, որ ԱՄՆ-ում 71 տղամարդկանցից 1-ը կյանքի ընթացքում բռնաբարվել կամ բռնաբարության փորձի զոհ է դարձել։ Նույն հետազոտության համաձայն մոտավորապես 21-ից 1-ը կամ տղամարդկանց 4.8%-ը բռնի սեռական ակտի մեջ է ներքաշվել[27]։ ԱՄՆ արդարադատության նախարարության հրապարակած հարցման համաձայն հետազոտված տղամարդկանց 0.1 տոկոսը վերջին 12 ամսվա ընթացքում բռնաբարվել է, մինչդեռ կանանց՝ 0.3 տոկոսը։ Օգտվելով այս վիճակագրությունից՝ կարելի է հաշվել, որ ԱՄՆ-ում տարեկան բռնաբարվում է 92,748 տղամարդ[28]։ Բոստանի համալսարանի հասարակական առողջության դպրոցի մեկ այլ հետազոտության համաձայն՝ բիսեքսուալ կամ համասեռամոլ տղամարդկանց 30 տոկոսը հայտնել են սեռական բռնության որևէ տեսակի զոհ լինելու մասին[29]։

Տղամարդկանց բռնաբարությունը պատերազմի ընթացքում օգտագործվել է որպես զենք[30]։

Տղամարդկանց բռնաբարությունը նաև լայն տարածում ունի կամպուսներում, որտեղ 16 տղամարդուց 1-ը սեռական բռնության զոհ է դառնում։ Սակայն, տղամարկանց սեռական բռնությունների քանակը համեմատաբար ավելի բարձր է, քանի որ շատերը չեն հաղորդվում՝ սեռական բռնության սխալ ըմբռնման պատճառով, թե այն միայն կանանց խնդիրն է[31]։

Տղամարդկանց բռնաբարություն տղամարդկանց կողմից խմբագրել

Ըստ հոգեբան Սարա Կրոմի՝ տղամարդկանց կողմից տղամարդկանց բռնաբարության 10 դեպքից միայն 1-ն է հրապարակվում։ Բռնաբարության տղամարդ զոհերի համար ծառայությունները և աջակցությունը ավելի պակաս է, իսկ օրինական համակարգը հաճախ թերի են նման հանցագործությունների համար[32]։

Որոշ հետազոտություններ պնդում են, որ տղամարդկանց կողմից տղամարդկանց բանտային բռնաբարությունը, ինչպես նաև կանանց կողմից կանանց բռնաբարությունը, բռնաբարության տարածված ձև են, որը շատ հաճախ չի հրապարակվում[Ն 1][Ն 2][Ն 3]։ Տղամարդկանց կողմից տղամարդկանց բռնաբարությունը պատերազմի ժամանակ օգտագործվել է որպես ահաբեկության ձև[30]։ Այսպիսի դեպքեր են արձանագրվել Ուգանդայում, Չիլիում, Հունաստանում, Խորվաթիայում, Իրանում, Քուվեյթում և նախին Խորհրդային Միությունում և Հարավսլավիայում։ 1980-ականներին Էլ Սալվադորի քաղաքական բանտարկյալների 76%-ը առնվազն մեկ սեռական խոշտանգման զոհ է դարձել։ Մեկ այլ հետազոտության համաձայն՝ Սարաևոյում 6,000 համակենտրոնացման ճամբարի բանտարկյալների տղամարդկանց 80%-ը բռնաբարվել է[30]։

Տղամարդկանց բռնաբարություն կանանց կողմից խմբագրել

Կանանց կողմից սեռական չարաշահման ենթարկված տղամարդիկ հաճախ բախվում են սոցիալական, քաղաքական և իրավական երկակի ստանդարտների[33][34]։ Շատ դեպքերում զոհերը գտնվել են թմրամիջոցների ազդեցության տակ կամ եղել են կյանքին սպառնացող պայմաններում։ Չիկագոյում Սիերրա Ռոսի սեռական չարաշահումը մի տղամարդու հանդեպ հայտնվել է լրահոսում և Ռոսը դատապարտվել է սեռական չարաշահումների և զինված կողոպուտի համար։ Ջեյմս Լանդրիֆը, ով ալկոհոլային խմիչքի ազդեցության տակ բռնի սեռական հարաբերություններ է ունեցել իր ծանոթներից մեկի հետ, և չի պայքարել, քանի որ բռնաբարողտ հղի է եղել[35][36]։

Որոշ արական զոհեր, ներառքյալ երեխաներ, ստիպված են եղել երեխայի համար ալիմենտ վճարել, երբ բռնաբարության ընթացքում բռնաբարողը հղիացել է[37][38][39]։ Ամերիկայում մեծ ճանաչում սացած դեպքերից մեջ են մտնում ուսուցիչների և իրենց անչափահաս աշակերտների սեռական հարաբերությունները։ Ըստ ԱՄՆ-ը նահանգների օրենք՝ համաձայնության տարիքից ցածր անձի և չափահասի միջև ցանկացած սեռական հարաբերություն համարվում է սեռական հարձակում։ Համաձայնության տարիքը տարբեր է նահանգներում և տարբերվում է 16-18 տարեկանի միջը։

Նշումներ խմբագրել

  1. ↑ Human Rights Watch No Escape: Male Rape In U.S. Prisons. Part VII. Anomaly or Epidemic: The Incidence of Prisoner-on-Prisoner Rape. Արխիվացված 2014-09-03 Wayback Machine; estimates that 100,000–140,000 violent male-male rapes occur in U.S. prisons annually; compare with FBI statistics that estimated 90,000 violent male-female rapes occur annually.
  2. ↑ Robert W. Dumond, "Ignominious Victims: Effective Treatment of Male Sexual Assault in Prison," August 15, 1995, p. 2; states that "evidence suggests that [male-male sexual assault in prison] may a staggering problem"). Quoted in Mariner, Joanne; (Organization), Human Rights Watch (2001 թ․ ապրիլի 17). No escape: male rape in U.S. prisons. Human Rights Watch. էջ 370. ISBN 978-1-56432-258-6. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 7-ին.
  3. ↑ Struckman-Johnson, Cindy; Struckman-Johnson, David (2006). «A Comparison of Sexual Coercion Experiences Reported by Men and Women in Prison». Journal of Interpersonal Violence. 21 (12): 1591–1615. doi:10.1177/0886260506294240. ISSN 0886-2605. PMID 17065656.; reports that "Greater percentages of men (70%) than women (29%) reported that their incident resulted in oral, vaginal, or anal sex. More men (54%) than women (28%) reported an incident that was classified as rape."

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ «The Secretary Generals database on violence against women». UN Secretary General's Database on Violence Against Women. 2009 թ․ հուլիսի 24. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 3-ին.
  2. ↑ «A gap or a chasm? Attrition in reported rape cases» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 31-ին.
  3. ↑ Human Rights WatchNo Escape: Male Rape In U.S. Prisons. Part VII. Anomaly or Epidemic: The Incidence of Prisoner-on-Prisoner Rape. Արխիվացված 2014-09-03 Wayback Machine; estimates that 100,000–140,000 violent male-male rapes occur in U.S. prisons annually.
  4. ↑ Robert W. Dumond, "Ignominious Victims: Effective Treatment of Male Sexual Assault in Prison," August 15, 1995, p. 2; states that "evidence suggests that [male-male sexual assault in prison] may a staggering problem"). Quoted in Mariner, Joanne; (Organization), Human Rights Watch (2001 թ․ ապրիլի 17). No escape: male rape in U.S. prisons. Human Rights Watch. էջ 370. ISBN 978-1-56432-258-6. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 7-ին.
  5. ↑ Struckman-Johnson, Cindy; Struckman-Johnson, David (2006). «A Comparison of Sexual Coercion Experiences Reported by Men and Women in Prison». Journal of Interpersonal Violence. 21 (12): 1591–1615. doi:10.1177/0886260506294240. ISSN 0886-2605. PMID 17065656.; reports that "Greater percentages of men (70%) than women (29%) reported that their incident resulted in oral, vaginal, or anal sex. More men (54%) than women (28%) reported an incident that was classified as rape."
  6. ↑ Donna E., Howard; Qi Wang, Min (2005). «Psychosocial correlates of U.S. adolescents who report a history of forced sexual intercourse». Journal of Adolescent Health. 36: 372.
  7. ↑ Brousseau, Me Mélanie M. (2011). «Sexual Coercion Victimization and Perpetration in Heterosexual Couples: A Dyadic Investigation». Arch Sex Behav. 40: 363–372. doi:10.1007/s10508-010-9617-0.
  8. ↑ Manuel Gámez-Guadix and Murray A. Straus. CHILDHOOD AND ADOLESCENT VICTIMIZATION AND SEXUAL COERCION AND ASSAULT BY MALE AND FEMALE UNIVERSITY STUDENTS Արխիվացված 2016-03-16 Wayback Machine, 2011. Access date June 2, 2016.
  9. ↑ Corrine M., Williams (2014). «Victimization and Perpetration of Unwanted Sexual Activities Among High School Students: Frequency and Correlates». Violence Against Women. SAGE. 20 (10): 1239–1257.
  10. ↑ Rape and sexual assault of women: findings from the British Crime Survey. (PDF) . Retrieved on 2011-10-01.
  11. ↑ «Nearly 20% of women in the US are raped or suffer attempted rape at some point in their lives, a US study says». BBC World. 2011 թ․ դեկտեմբերի 15. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
  12. ↑ «National Intimate Partner and Sexual Violence Survey 2010 Summary Report» (PDF). Centers for Disease Control and Prevention. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 16-ին.
  13. ↑ Heavey, Susan (2013 թ․ հունվարի 25). «Data shows domestic violence, rape an issue for gays». Reuters. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
  14. ↑ «(CVS)». Crime Victim Services. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  15. ↑ «Rape and Sexual Assault». Pbs.org. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  16. ↑ «Between 70-90% rapes thought to go unreported …and 94% of reported cases don't end in a conviction - University of Surrey - Guildford». Surrey.ac.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 2-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  17. ↑ Mulugeta, E; Kassaye, M; Berhane, Y (1998). «Mulugeta E, Kassaye M, Berhane Y. Prevalence and outcomes of sexual violence among high school students». Ethiopian medical journal. 36 (3): 167–74. PMID 10214457.
  18. ↑ Evaluacio´n de proyecto para educacio´n, capacitacio´n y atencio´n a mujeres y menores de edad en materia de violencia sexual, enero a diciembre 1990. [An evaluation of a project to provide education, training and care for women and minors affected by sexual violence, January–December 1990.] Mexico City, Asociación Mexicana contra la Violencia a las Mujeres, 1990.
  19. ↑ Carpeta de información básica para la atención solidaria y feminista a mujeres violadas. [Basic information file for mutually supportive feminist care for women rape victims.] Mexico City, Centro de Apoyo a Mujeres Violadas, 1985.
  20. ↑ Holmes, MM; Resnick, HS; Kilpatrick, DG; Best, CL (1996). «Rape-related pregnancy: estimates and descriptive characteristics from a national sample of women». American Journal of Obstetrics and Gynecology. 175 (2): 320–4, discussion 324–5. doi:10.1016/S0002-9378(96)70141-2. PMID 8765248.
  21. ↑ Jewkes, R; Vundule, C; Maforah, F; Jordaan, E (2001). «Relationship dynamics and adolescent pregnancy in South Africa». Social science & medicine (1982). 52 (5): 733–44. doi:10.1016/s0277-9536(00)00177-5. PMID 11218177.
  22. ↑ Boyer, D.; Fine, D. (1992). «Sexual abuse as a factor in adolescent pregnancy». Family Planning Perspectives. 24 (1): 4–19. doi:10.2307/2135718. JSTOR 2135718. PMID 1601126.
  23. ↑ Roosa, M. W.; Tein, J. Y.; Reinholtz, C.; Angelini, P. J. (1997). «The relationship of childhood sexual abuse to teenage pregnancy» (PDF). Journal of Marriage and the Family. 59 (1): 119–130. doi:10.2307/353666. JSTOR 353666. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  24. ↑ Stock, JL; Bell, MA; Boyer, DK; Connell, FA (1997). «Adolescent pregnancy and sexual risk taking among sexually abused girls». Family Planning Perspectives. 29 (5): 200–3, 227. doi:10.2307/2953395. PMID 9323495.
  25. ↑ «Rape as a Weapon of War and it's (sic) Long-term Effects on Victims and Society» (PDF). Ts-si.org. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  26. ↑ «National Intimate Partner and Sexual Violence Survey: 2010 Findings on Victimization by Sexual Orientation» (PDF). Centers for Disease Control and Prevention. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  27. ↑ Black, M.C., Basile, K.C., Breiding, M.J., Smith, S.G., Walters, M.L., Merrick, M.T., Chen, J., & Stevens, M.R. (2011). The National Intimate Partner and Sexual Violence Survey (NISVS): 2010 Summary Report. Atlanta, GA: National Center for Injury Prevention and Control, Centers for Disease Control and Prevention, pp.1-2.
  28. ↑ P., Tjaden, & N., Thoennes (2000). Full Report of the Prevalence, Incidence, and Consequence of Violence Against Women. US Department of Justice, pp. 26.
  29. ↑ https://www.bu.edu/today/2011/lesbians-gays-bisexuals-at-increased-risk-for-sexual-assault/
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 Storr, Will (2011 թ․ հուլիսի 17). «The rape of men : Society : The Observer». The Observer. London: Guardian.co.uk. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 17-ին. «Sexual violence is one of the most horrific weapons of war, an instrument of terror used against women. Yet huge numbers of men are also victims.»
  31. ↑ «Sign In». jmm.sagepub.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 24-ին.
  32. ↑ «Male rape victims left to suffer in silence». abc.net.au. 2001 թ․ փետրվարի 9. Վերցված է 2007 թ․ մայիսի 30-ին.
  33. ↑ Barbara Krahé; Renate Scheinberger-Olwig; Steffen Bieneck (2003). «Men's Reports of Nonconsensual Sexual Interactions with Women: Prevalence and Impact». Archives of Sexual Behavior. 32 (5): 165–175. doi:10.1023/A:1022456626538.
  34. ↑ Myriam S. Denov (2004). Perspectives on female sex offending: a culture of denial. Ashgate Publishing, Ltd. ISBN 978-0-7546-3565-9.
  35. ↑ «Against his will: The reality of male rape». CNN.com. 2013 թ․ հոկտեմբերի 10. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 11-ին.
  36. ↑ Landrith, James A. (2012 թ․ հունվարի 15). «I've Got the T-Shirt and the Trauma Response to Go With It». The Good Men Project.
  37. ↑ «Court Tells Youth to Support Child He Fathered at Age 13». New York Times. 1993 թ․ մարտի 6. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 20-ին.
  38. ↑ «Arizona Is Requiring A Male Statutory Rape Victim To Pay Child Support». Business Insider. 2014 թ․ սեպտեմբերի 2. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 20-ին.
  39. ↑ «Statutory Rape Victim Ordered To Pay Child Support». Chicago Tribune. 1996 թ․ դեկտեմբերի 22. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 20-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բռնաբարություն_ըստ_սեռի&oldid=9393056» էջից