Բողոքի ցույցեր Վանում (2024)
Բողոքի ցույցեր Վանում, բողոքի ցույցեր Թուրքիայի Վանի մարզի Վան քաղաքում, որը որպես հանրահավաք սկսվել է 2024 թվականի ապրիլի 2-ի ցերեկը, իսկ գիշերը վերածվել անկարգությունների, երբ վերանայման է դրվել տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների արդյունքները, որով Վանի քաղաքապետ էր ընտրվել քրդամետ «Ժողովուրդների հավասարություն և ժողովրդավարություն» կուսակցության անդամ Աբդուլլահ Զեյդանը[1][2][5][4]։ Ապրիլի 3-ին Թուրքիայի Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը կայացնում է որոշում և Վանի ընտրված քուրդ քաղաքապետին ճանաչում է որպես օրինական քաղաքապետ[3]։
| Բողոքի ցույցեր Վանում | |||
|---|---|---|---|
| Ամսաթիվ | Ապրիլի 2, 2024-Ապրիլի 3, 2024 | ||
| Վայր | Վան, Վանի մարզ,  Թուրքիա | ||
| Պատճառ | Թուրքիայում տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների արդյունքների վերանայում[1]։ Վանի մարզի ընտրական հանձնաժողովը չեղյալ է հայտարարում քրդամետ «Ժողովուրդների հավասարություն և ժողովրդավարություն» կուսակցության անդամ Աբդուլլահ Զեյդանի մանդատը, քանի որ նրան մեղադրում են Քուրդիստանի բանվորական կուսակցության հետ կապ ունենալու մեջ[1]։ Արդյունքում, Վան քաղաքում տեղի ունեցած ՏԻՄ ընտրությունների արդյունքներով քաղաքապետի պաշտոնը ստանձնում է իշխող «Արդարություն և զարգացում» կուսակցության թեկնածու Աբդուլահաթ Արվաշը, ով ձայների քանակով զբաղեցնում էր երկրորդ տեղը[1]։ | ||
| Նպատակ | քրդամետ «Ժողովուրդների հավասարություն և ժողովրդավարություն» կուսակցության անդամ Աբդուլլահ Զեյդանին Վանի քաղաքապետ ընտրվելու հաստատում | ||
| Մեթոդ | բողոքի ցույցեր, բախումներ, քաշքշոց[2] | ||
| Արդյունք | Թուրքիայի Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը որոշում է կայացնում և ընտրված Աբդուլլահ Զեյդանին ճանաչում է որպես օրինական քաղաքապետ[3] | ||
| Հակամարտող կողմեր | |||
Նախապատմություն խմբագրել
2024 թվականի մարտի 29-ին, աշխատանքային ժամի ավարտից 5 րոպե, իսկ քվեարկության մեկնարկից մեկուկես օր առաջ Թուրքիայի արդարադատության նախարարությունը քրդամետ «Ժողովուրդների հավասարություն և ժողովրդավարություն» կուսակցությանը նամակով տեղեկացնում է, որ առարկություններ ունի Աբդուլլահ Զեյդանի թեկնածության դեմ, այնուհետև դատարանը որոշում է կայացնում, որ նա չի կարող մասնակցել ընտրություններին[2]։ Զեյդանը 2016 թվականի նոյեմբերին ձերբակալվել էր ահաբեկչության մեղադրանքով և մինչև 2023 թվականի հունվարը բանտարկված էր եղել[2]։
2024 թվականի մարտի 31–ին Թուրքիայում կայացած տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների արդյունքում Վանի քաղաքապետ է դառնում քրդամետ «Ժողովուրդների հավասարություն և ժողովրդավարություն» կուսակցության անդամ Աբդուլլահ Զեյդանը[1], ով ստացել էր ընտրողների քվեների 55,5%-ը[2]։ Սակայն Վանի մարզի ընտրական հանձնաժողովը ապրիլի 2-ին չեղյալ է հայտարարում Զեյդանի մանդատը, քանի որ նրան մեղադրում են Քուրդիստանի բանվորական կուսակցության հետ կապ ունենալու մեջ[1]։ Արդյունքում, Վան քաղաքում տեղի ունեցած տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների արդյունքներով քաղաքապետի պաշտոնը ստանձնում է իշխող «Արդարություն և զարգացում» կուսակցության թեկնածու Աբդուլահաթ Արվաշը, ով ստացել էր ընտրողների քվեների 27%-ը և ձայների քանակով զբաղեցնում էր երկրորդ տեղը[1][2][4]։ Վանի ընտրական հանձնաժողովի որոշումը բողոքարկելու համար 3 օր ժամանակ կա, և քրդամետ կուսակցությունն արդեն գրավոր բողոք է ուղարկել ընտրական բարձրագույն հանձնաժողովին[2]։
Թուրքիայի իշխանությունների պնդմամբ՝ քրդամետ թեկնածուների հաղթնակները չեղարկվել են քարոզարշավի և քվեարկության ընթացքում թույլ տված մի շարք խախտումների պատճառով[2]։ Թուրքիան ճնշում է քրդամետ քաղաքական շարժումները՝ սովորաբար նրանց մեղադրելով քուրդ զինյալների հետ կապեր ունենալու մեջ[2]։
Լարվածության պայմաններում տեղական իշխանությունները ապրիլի 3-ից մինչև ապրիլի 17-ը Վան քաղաքում և հարակից շրջաններում արգելում են զանգվածային հանրահավաքները[1][5][4]։
Պատմություն խմբագրել
Չնայած ցույցեր անցկացնելու արգելքին՝ 2024 թվականի ապրիլի 2-ին Վանի մարզի բնակիչները դուրս են եկել փողոց՝ հանրահավաք անելու, որպեսզի չչեղարկվի քրդամետ «Ժողովուրդների հավասարություն և ժողովրդավարություն» կուսակցությունից ընտրված նոր քաղաքապետ Աբդուլլահ Զեյդանի մանդատը[1]։ Հանրահավաքը երեկոյան վերածվում է անկարգությունների, բախումներ և քաշքշոց է տեղի ունենում ոստիկանների և ցուցարարների միջև[2]։ Տասնյակ մարդիկ բախումների մեջ են մտնում ոստիկանների հետ, ավտոմատներով կրակում փողոցներում, անվադողեր են հրկիզում և մոլոտովի կոկտեյլներ նետում իրավապահների վրա[5]։ Ի պատասխան՝ ոստիկանական ուժերը կիրառում են արցունքաբեր գազ և ջրցան մեքենաներ[2], ապա մահակներով ծեծի ենթարկում ցուցարարներին և կալանավորում նրանց[5]։ Երեկոյան բախումներ են տեղի ունենում նաև Ստամբուլում և քրդաբնակ մի շարք այլ շրջաններում[2]։
«Ժողովուրդների հավասարություն և ժողովրդավարություն» կուսակցության առաջնորդ Թունջեր Բաքըրհանը Անկարայում հայտարարում է, որ Վանի բնակիչները ընտրություններում ցուցադրել են իրենց կամքը ու այն կատարելուց և հաշվի առնելուց բացի այլ տարբերակ չկա[2]։ Աբդուլլահ Զեյդանը հայտարարել է, որ օրինական ճանապարհով պայքարելու է քաղաքացիների տված քվեին տեր կանգնելու համար[6]։
Քուրդստանի բանվորական կուսակցությանը մոտ կանգնած սոցիալական ցանցերն ու լրատվամիջոցները բնակիչներին կոչ են անում դուրս գալ փողոց[5]։
Ապրիլի 3-ին Թուրքիայի Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը որոշում է կայացնում և Վանի ընտրված քուրդ քաղաքապետին ճանաչում է որպես օրինական քաղաքապետ[3]։
Արձագանք խմբագրել
«Ժողովուրդների հավասարություն և ժողովրդավարություն» կուսակցության առաջնորդ Թունջեր Բաքըրհան․ «Սա քաղաքական հեղաշրջում է։ Այս հեղաշրջման դեմ մենք կանգնելու ենք միասին, Թուրքիայի բոլոր քրդերը, աշխատավորներն ու աղքատ ժողովուրդը։ Մենք չենք ընդունի այս հեղաշրջումը»[2]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 «Զանգվածային ցույցեր Վանում. քրդամետ կուսակցության կողմնակիցները դուրս են եկել փողոց». arm.sputniknews.ru. 2024 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 4-ին.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 «Վանում բախումներ են տեղի ունեցել՝ իշխանությունը չի ընդունում ընդդիմադիր թեկնածուի հաղթանակը». azatutyun.am. 2024 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 4-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Թուրքական իշխանությունները հետքայլ արեցին. Վանը ընտրված քուրդ քաղաքապետը կպաշտոնավարի». news.am. 2024 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 4-ին.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 «Վանում արգելվել է հավաքներն ու բողոքի ակցիաները». news.am. 2024 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 4-ին.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 «Թուրքիայի մի քանի քաղաքներ տուժել են բողոքի ալիքի և կրակոցների հետևանքով». news.am. 2024 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 4-ին.
- ↑ «Վանում 55 տոկոսով քաղաքապետ ընտրված թեկնածուի փոխարեն քաղաքապետ են ճանաչել 27 տոկոս հավաքած Էրդողանի կուսակցին». news.am. 2024 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 4-ին.