Բամբակենու երկարակնճիթի հուշարձան

Բամբակենու երկարակնճիթի հուշարձան;
Տեսակ	հուշարձան
Ստեղծում	1919
Երկիր	ԱՄՆ
Բնակավայր	Enterprise? և Ալաբամա
	Boll Weevil Monument Վիքիպահեստում

Բամբակենու երկարակնճիթի հուշարձանը (անգլ.՝ Boll Weevil Monument) հուշարձան է, որը գտնվում է Էնթերփրայզում, Ալաբամա, ԱՄՆ։ Հուշարձանը բացվել է 1919 թվականին՝ քաղաքի բիզնես թաղամասի կենտրոնում՝ որպես հարգանքի տուրք բամբակենու երկարակնճիթին Anthonomus grandis^[1]:Աշխարհում միակ հուշարձանը, որը նվիրված է գյուղատնտեսական վնասատուին^[2]։

Պատմություն

Բամբակենու երկարակնճիթը (Anthonomus grandis) առաջին անգամ հայտնվեց Ալաբամայում 1915 թվականին և մինչև 1918 թվականը ոչնչացրեց գրեթե ամբողջ բերքը։

Թունաքիմիկատների օգտագործումը շատ չօգնեց, և 20-րդ դարի սկզբին բամբակագործներից շատերին սպառնում էր կործանում^[1]:Սա ստիպեց ֆերմերներին ականջալուր լինել գյուղատնտեսության գիտնականների խորհրդին, ինչպիսին է աֆրոամերիկացի գյուղատնտես Ջորջ Վաշինգտոն Քարվերը` Տուսկեգի ինստիտուտից։ Նա ֆերմերներին առաջարկեց դիվերսիֆիկացնել իրենց արտադրությունը և բամբակի փոխարեն աճեցնել գետնանուշ, քաղցր կարտոֆիլ և սոյայի հատիկներ:Սա, ի վերջո, փրկեց ֆերմերներին կործանումից, և գետնանուշի բիզնեսը շատերին հարստացրեց։ Հետևելով Քարվերի խորհրդին՝ Սուրճի շրջանը, ի տարբերություն մնացած նահանգի, 1917թ.-ին վերսկսեց գետնանուշի ամենամեծ բերքը երկրում^[3]:Առաջիններից մեկը, ով հասկացավ հեռանկարը, տեղի բանկիր Հ. Մ. Սեշնսն էր, ով առաջարկեց Էնթերփրայզ քաղաքից (Ալաբամա, ԱՄՆ) ֆերմեր Ք. Ու. Բասթոնին փոխել իր բերքը և անցնել գետնանուշ և այլ բույսեր աճեցնելուն։ Ֆերմերը, սկսելով գետնանուշ աճեցնել, ոչ միայն կարողացել է փակել իր պարտքերը, այլև շահույթ է ստացել։ Նրա հաջողությունը ոգեշնչեց բամբակի մյուս ֆերմերներին նույնպես փոխել բերքը։

Քանի որ ավելի շատ վերամշակող գործարաններ տեղափոխվեցին Ուիրգրաս շրջան (Ալաբամայի հարավ-արևելյան 9 շրջաններ), ֆերմերներն էլ ավելի շատ օգուտ քաղեցին իրենց բերքից։ Տեղական վերամշակումն ու շուկայավարումը ազատված էին իրենց արտադրանքը արտաքին շահերին առաքելու ծախսերը վճարելուց։ Մինչեւ 1932 թվականը Հ. Սեշնսը Էնթերփրայզում հիմնել է Միացյալ Նահանգներում գետնանուշ կարագի արտադրության ամենամեծ գործարաններից մեկը:1934 թվականին Coffee County-ը գետնանուշի արտադրության համաշխարհային ռեկորդ է սահմանել։ 1937 թվականին բարձրորակ գետնանուշ կարագ արտադրվում էր նաև տեղում։ 1938 թվականին Հյուսթոն շրջանի տոնավաճառը դարձավ Գետնանուշի ազգային փառատոն, և տեղացիները սկսեցին իրենց քաղաքն անվանել «Գետնանուշի աշխարհի մայրաքաղաք»։ Գետնանուշը դարձավ այս տարածաշրջանի հիմնական բերքը^[4]։

Քաղաքի բնակիչները կանգնեցրել են կոճղաձիգ հուշարձանը որպես հարգանքի տուրք, երբ ինչ-որ աղետալի բան կարող է փոփոխությունների կատալիզատոր լինել և հիշեցնել այն մասին, թե ինչպես են Էնթերփրայզ քաղաքի բնակիչները համառել իրենց պատմության դժվարին ժամանակաշրջանում։ Հուշարձանը (4 մետր) պատվիրվել է Իտալիայից 1800 դոլարով և տեղադրվել 1919 թվականի դեկտեմբերի 11-ին քաղաքի բիզնես կենտրոնում՝ Էնթերփրայզի գլխավոր փողոցների խաչմերուկում՝ 5000 մարդու ներկայությամբ^[1]^[5]։

Հուշարձանի նախագծի հիմնական շարժիչ ուժը տեղի գործարար և քաղաքային խորհրդական Ռոսկո Օուեն «Բոն» Ֆլեմինգն էր։ 1919 թվականին Ֆլեմինգը համոզեց Էնթերփրայզ քաղաքի բնակիչներին կանգնեցնել բզեզի հուշարձանը՝ հույս ունենալով ուշադրություն հրավիրել աղետի նկատմամբ քաղաքի հաղթանակի վրա և գրավել հետաքրքրասեր ճանապարհորդներին։ Այնուամենայնիվ, նրան քննադատեցին՝ առարկություններ եկան ամբողջ երկրից, բայց Ֆլեմինգը, որին անվանում էին հուշարձանի «հայր», «մի կողմ թողեց քննադատությունը»։ Հուշարձանի գնման գումարի կեսը ստացվել է Ֆլեմինգի սեփական գրպանից։ Այն կառուցվել է քաղաքի գլխավոր փողոցների խաչմերուկներից մեկում, երևի թե պատահական չէ, որ այն գտնվում է Ֆլեմինգի հանրախանութից ընդամենը մի քանի ոտնաչափ հեռավորության վրա։ Քննադատությունից խուսափելու համար նա հրավիրեց գյուղատնտես Քարվերին որպես հիմնական բանախոս՝ հուշարձանի բացման ժամանակ, սակայն այն ժամանակ անձրևը մաքրեց երկաթուղու գծերը, և Քարվերը այդպես էլ չհասավ քաղաք^[6]:Հուշարձանի վրա սկզբում բզեզ չկար, և այն միայն շատրվան էր՝ պտղաբերության աստվածուհի Ցերեսի արձանով։ Շատրվանի հիմքի վրա գրված էր, թե որքան օգնություն է ցուցաբերել բզեզը Ալաբամայի բնակիչներին (երախտագիտություն բարգավաճման փորձի համար)։ Ինքը բզեզը տեղադրվել է աստվածուհու գրկում միայն 1949 թվականին (քանդակագործ Լյութեր Բեյքեր)։ Այնուհետև հուշարձանը մի քանի անգամ կոտրվել և գողացվել է, բայց ի վերջո վերականգնվել է իր սկզբնական տեղում։ Ամբողջությամբ վերականգնված հուշարձանի բացումը 1998 թվականի դեկտեմբերի 15-ին փուչիկների արձակումով վերածվեց համաքաղաքային տոնակատարության^[1]^[7]։

Արձանագրություն հուշարձանի վրա.

«Ի նշան խորին երախտագիտության Բամբակենու երկարակնճիթ-ին՝ բարգավաճման մատնանշված ճանապարհի համար, այս հուշարձանը կանգնեցվել է Ալաբամա նահանգի Քոֆի շրջանի Էնթերփրայզ քաղաքի քաղաքացիների կողմից»։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Андрей Лобанов. (2007 թ․ հուլիսի 28). «Монумент, посвященный хлопковому долгоносику Anthonomus grandis (Curculionidae)» (ռուսերեն). ЗИН РАН. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
↑ «History of Enterprise». City of Enterprise, Alabama. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 3-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 24-ին.
↑ Boll Weevil Monument Արխիվացված է Հուլիս 24, 2020 Wayback Machine-ի միջոցով:. encyclopediaofalabama.org
↑ Kathryn Holland Braund. (1989). «Hog Wild» and 'Nuts: Billy Boll Weevil Comes to the Alabama Wiregrass Արխիվացված է Օգոստոս 5, 2020 Wayback Machine-ի միջոցով:. — Agricultural History. Vol. 63, No. 3 (Summer, 1989), pp. 15-39
↑ «Boll Weevil Honored». Today in History: December 11. (անգլերեն). The Library of Congress. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
↑ «Boll Weevil Monument». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 25-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 24-ին.
↑ Софья Демьянец. (2013). «Boll Weevil Honored Памятник вредителю. В Алабаме стоит памятник насекомому-вредителю» (ռուսերեն). National Geographic Russia. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.

Աղբյուրներ

Weevil Wonderland Արխիվացված է Հոկտեմբեր 12, 2013 Wayback Machine-ի միջոցով:. The inside scoop on the Boll Weevil Monument in Enterprise, Alabama.
Андрей Лобанов. (2007 թ․ հուլիսի 28). «Монумент, посвященный хлопковому долгоносику Anthonomus grandis (Curculionidae)» (ռուսերեն). ЗИН РАН. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
Софья Демьянец. (2013). «Boll Weevil Honored Памятник вредителю. В Алабаме стоит памятник насекомому-вредителю» (ռուսերեն). National Geographic Russia. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
Марина Собе-Панек. Памяти жука(ռուս.) // Огонёк. — М.: ЗАО «Издательский Дом Огонёк», 10—16 апреля 2006 года. — № 15. Архивировано из первоисточника 14 Հոկտեմբերի 2013. (Ստուգված է 14 Հոկտեմբերի 2013)
Белов Д.А. (2013). «Ставят ли памятники насекомым?» (ռուսերեն). Школа ландшафтного дизайна. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.

[zin-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Андрей Лобанов. (2007 թ․ հուլիսի 28). «Монумент, посвященный хлопковому долгоносику Anthonomus grandis (Curculionidae)» (ռուսերեն). ЗИН РАН. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.

[monument-2] «History of Enterprise». City of Enterprise, Alabama. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 3-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 24-ին.

[encyclopediaofalabama-3] Boll Weevil Monument Արխիվացված է Հուլիս 24, 2020 Wayback Machine-ի միջոցով:. encyclopediaofalabama.org

[jstor1-4] Kathryn Holland Braund. (1989). «Hog Wild» and 'Nuts: Billy Boll Weevil Comes to the Alabama Wiregrass Արխիվացված է Օգոստոս 5, 2020 Wayback Machine-ի միջոցով:. — Agricultural History. Vol. 63, No. 3 (Summer, 1989), pp. 15-39

[memory-5] «Boll Weevil Honored». Today in History: December 11. (անգլերեն). The Library of Congress. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.

[roadsideamerica-6] «Boll Weevil Monument». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 25-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 24-ին.

[geo-7] Софья Демьянец. (2013). «Boll Weevil Honored Памятник вредителю. В Алабаме стоит памятник насекомому-вредителю» (ռուսերեն). National Geographic Russia. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]